บทไหว้ครูและบทเริ่มต้น เดือน ๕-เดือน ๘ เดือน ๙-เดือน ๑๒ เดือนอ้าย-เดือน ๔ บทส่งท้าย

 

   ปีมามม่าวล้าง ทรวงทรุด
โทรมบ่เดสงสาร แสบไหม้
บ่เดลบ่เดบุษย์ บัวมาศ กูเอย
รสย่ำยามยวนไส้ หมื่นปี ฯ
 

 

   ปีมาถถั่นเที้ยร แสนศัลย์ โสดแฮ
อังกุศอรเศียรศรี โศกหม้าย
วันเจียรวลีจันทร์ ภูวโลก
กรรมบุเรรสผ้าย ผาดแผลง ฯ
 

 

   โอ้หล้าฟ้าฟื้นฟึก บุญยัง แบ่งฤา
โหนทุเรรัตนแสง ส่องไส้
สุรางคนางนัง นงโยค กูเอย
มาผ่าวเผาทรวงไหม้ หมื่นทวี ฯ
 

 

   แสงสุริยรังเรขร้อน แรงฤทธิ์
ผลาญแหล่งปรัถพีตรี แผ่นขว้ำ
ยังดูลย์บ่เทียมทฤษฎิ์ ทศจาก เจียรเลย
แสงพระสุริยนั้นก้ำ กึ่งเดียว ฯ
 

 

   นฤวางนฤชีพสิ้น แสนกัลป์ ก็ดี
ชีพนิพนธ์ยังเรียว เรี่ยรี้
สรรพางค์ดำฤษณ์พัน วิปวาส
ยิ่งกว่ากัลป์กลกี้ ก่อนหมาย ฯ
 

 

   บลุไกลเกลี้ยแกล่ กลมเกลียว
ใจพี่วังเวงวาย หมื่นม้วย
เยียยลสุดาเดียว ตรอมโตรด
เรียมร่ำรักดิ้นด้วย ดอกไม้ในนาง ฯ
 

 

   โอ้ปรานีนาถเนื้อ นงลักษณ์
นั่งฤานอนเยียวกลาง สวาทข้า
เสด็จจรจำรายศักดิ์ โสภิต
รวยรูปน้ำหน้าไล้ อาบองค์ ฯ
 

 

   ปาณีนฤเบศร้าง แรมเขนย ขนาดฤา
แล้งรสบรรจงสรรพ์ สิ่งถ้วน
อยู่พู้นค่าใครเลย ถนอมนาถ
คือคู่ปลายพฤกษ์ห้วน โตรดตรอม ฯ
 

 

   ปีมาตระบัดร้อน รนอก โอยแม่
ใครจอดจนเจียรจอม จิ่มฟ้า
มหามหรรทก ทุกข์เท่า ทรวงแฮ ฯ
ปีบั่งวายวายหน้า ไป่เห็น ฯ
 

 

   เดือนมาถามข่าวน้อง เดือนพราง ว่าฤา
เดือนสิบสองเดือนเปน จรคล้าย
เรียมถามทั่วบึงบาง หิมเวศ
หิมวาศเจ้าผาผ้าย ผะเด ฯ
 

 

   ทันทึงรอยแรกเรื้อง บัวบุษย์
ดวงพิโดรทรวงเท บ่าไส้
โกมลมิ่งโกมุท กาเมศ เรียมเอย
มาลุดีเดียวไว้ กึ่งสมร ฯ
 

 

   วันมาวว่องไว้ เวียรไถง
แถงถงาดบังอัมพร ใฝ่ฟ้า
วันเวรบ่อาไลย วันว่า แล้วแม่
วันบ่บอกวันถ้า แม่เลยวันวาง ฯ
 

 

   วันมาคล้ายคล้ายรอบ จนเจ็ด
ดวงพิบุษบาบาง กลีบเกลี้ยง
วันรมย์นิราเด็จ    ดวงเดช
อกแผ่นดินฟ้าเหงี้ย ช่วยครวญ ฯ
 

 

   ยามมาชอรอบโอ้ สนโทย แม่อา
เรียมถามผะเดนดวง ดอกไม้
ยามการกำสรวญโสย โสภิต
เบญจสกลหมองไหม้ เพื่อยาม ฯ
 

 

   ยามไปทั้งสี่สิ้น สนธยา
ยามทิวังพลอยตาม ต่างเต้า
เททรวงพี่จรรจา วันไปล่
โอ้กับอกโอ้เจ้า จำงาย ฯ
 

 

   ทวาทศโดยมาศถ้วน พรรษา โสดแฮ
ยังบ่สบายเลย ก่ายแก้ว
เทเวนทร์สุเรนทรา บรเมศ
ยังดำกลด้วยแคล้ว คลาศโฉม ฯ
 

 

   ขอสมพิเศษสร้อย เสาวนี แน่งนา
ปีนแบ่งอัมพรโพยม เฟื่องฟ้า
เวหาดำเนิรลี เวหาส ไปแฮ
จงร่วมรู้รสหม้า ใหม่คืน ฯ
 

 

   เขาทองเทียมเมฆหว้าย เวหา
ดลพิมานแมนฝืน ฝั่นแก้ว
โกสีย์สมเด็จตรา ตรีเนตร
วานเวี่ยองค์อกแผ้ว ผ่อนให้สองสม ฯ
 

 

   พระสุริยาผายผาดม้า แมนสวรรค์
รถวิมานชูชม ช่อแก้ว
ขอเสด็จรวมรมย์จันทร์ มูลเมฆ ไปนา
สมสู่องค์จงแล้ว สว่างร้อนเรียมตรอม ฯ
 

 

   นำจาวสโรชน้อง นิลนาง แม่เอย
ถนอมบรรทับออมชม ทราบเนื้อ
ด่วนกล้ำแกล่กลืนกลาง อกอาตม์
ฉมกลิ่นคั่นธารเกื้อ เศษศรี ฯ
 

 

   ฟ้าดินแดนเดรียดด้าว สาวสินธุ์
สุริยศศิเมรุตรี แผ่นหล้า
ตราบยังสุราชินทร์ ดระดวด นั้นนา
จิปากทั้งลิ้นล้า เพื่อเจ้าเจียรจันทร์ ฯ
 

 

   ดวงเดียวสุดสวาทเกล้า สงสาร พี่เอย
กลิ่นกำจรหอมหรรษ์ หื่นห้า
อับสรบ่ดลสถาน สามโลก
เทียรไป่ปานนุชหน้า แข่งแข ฯ
 

 

   สบกษัตริย์สุริยเดชล้ำ ดินบน
พื้นแผ่นภพเปรมแปร กราบเกล้า
เดโชชโยรณ ฤทธิ์เดช พระนา
ถวายรัชมาลย์ท้าว ทั่วเท้ามามือ ฯ
 

 

   โสฬศเลื่องโลกฟ้า ดินดาน เดชนา
ทุกทั่วไตรภพฦา ล่งฟ้า
จักรพรรดิปิ่นจักรพาฬ พันเดช
อัครราชเสวยรมย์หล้า เรื่อยรมย์ ฯ
 

 

   จงนฤภัยพยาธิแล้ว นฤศัลย์ โศกแฮ
นฤโรคโรคาคม ไปล่เปลื้อง
จงเสวยมไหศวรรย์ สบสิ่ง
เท่าต่อเสวยสุขเบื้อง บ่าวด้าวนฤพาน ฯ
 

 

   บุญญาดิเรกจ้า จอมกษัตริย์
ครองครอบภุดาธาร ทั่วไท้
จงเปนปิ่นจักรพรรดิ์ จอมโลก ธรพ่อ
ร้อยราชถวายกรไหว้ หว่านมาลย์ ฯ
 

 

   ตราบสิ้นสุริเยศฟ้า ดินหาย ก็ดี
ยังพระยศยังสถาน อย่างแคล้ว
ตราบสุเมรุคิรีทลาย ทบเท่า ลงแฮ
คงควบบุญท้าวแผ้ว แผ่นฟ้าภพไตร ฯ
 

 

   จบเสร็จกล่าวกาพย์เกลี้ยง กลอนการ
คือมณีมาไลย เรียบร้อย
เปนเฉลิมกวีสาร เสาวนิศ
รัตนมณีมาลย์สร้อย เษกสร้อยสวมกรรณ ฯ
 

 

   บทใดบถ่องแท้ โดยอรรถ ก็ดี
เชิญกวีวานสรรค์ เษกสร้อง
จงเปนมไหสวัสดิ์ ดิเรก
บทสิ่งใดขัดข้อง อ่านซ้ำยาไฉน ฯ
 

 

   การกลอนนี้ตั้งอาทิ์ กวี หนึ่งนา
เยาวราชสามนต์ไตร แผ่นหล้า
ขุนพรหมมนตรีศรี กวีราช
สารประเสริฐฦาช้า ช่วยแกล้งเกลากลอน ฯ
 

 

   อยุธยายศโยคฟ้า ธรณี
เกษมบุรีภูธร ปิ่นเกล้า
ทวาทศสิบสองมี สังเวช
สังวาสเกษมสุขท้าว ทั่วหล้าเสวยรมย์

เสวยรมย์ชมมหามไหศวรรย์     ตราบสิ้นจันทร์สุริยศรี     ม้วยปรัถพีแผ่นฟ้า  เกษมสมบูรณ์ถ้วนหน้า     ทั่วท้าวยอยศ     ท่านนา ฯ

1