บทไหว้ครูและบทเริ่มต้น เดือน ๕-เดือน ๘ เดือน ๙-เดือน ๑๒ เดือนอ้าย-เดือน ๔ บทส่งท้าย

 

   ร่ำรักเดือนอ้ายถั่น ถึงมา แม่ฮา
ฟ้าจากเจียรกินแหนง ลห้อย
อกแล้งนอกนัยนา เลอล่ง
แลท่งธารน้ำน้อย น่านหาย ฯ
 

 

   อกชลคลาแคล้วแผ่น ปรัถพี
หญ้าเน่านองตรอมตาย ต่ำเตี้ย
คือเรียมจำงายศรี เสาวนาฎ
อกแนบเขนยขนนเหงี้ย เงียบศัลย์ ฯ
 

 

   คระหนอกแห้งคระ หิวโหย
ดลรดูแดยรร หย่อนไส้
ปลาแปลนไปล่วังโอย อกหว่า
ยางยูงยงยังได้ ดุจหมาย ฯ
 

 

   เรียมตรอมตระโหมดหม้าย เอกา
อกหว่าหวังหวังดาย บ่ได้
ทุงทองท่องกินปลา ทองใฝ่ ฝันนา
ออกอุกร้องเรียมไห้ ออกโอย ฯ
 

 

   กระสางร่อนต้อน กระสัง
ออกจากรังซวนโซย เมื่อนี้
รดูเมื่อชลหวัง แปลนหาด
ปลาเล็กน้อยส้อยสี้ สากแขยง ฯ
 

 

   แขยงพิษครั้งต้องไม่ คือดุก รฤา
ครั้นเมื่อกลืนกลแกง เกี่ยงก้าง
นึกสร้อยสุบงคลุก นิราส
พระเพื่อนยังรู้บ้าง ที่ข้าเรียมศัลย์ ฯ
 

 

   ท่งนาแลข้าวเลิศ รวงนา แม่ฮา
เหลือไผ่ผอมยาวรร นิตน้อง
ชนบทหมู่ไปมา เหลือแหล่
ยังกระอุอกร้อง ช่วยตรอม ฯ
 

 

    รดูดูว่าวคว้าง กลางหาว
เห็นว่าวหว่างอกปลอม ว่าวขึ้น
สายทรุงปั่นอกทาว ทรวงพี่
เห็นละลักชักฟื้น ฟั่นแด ฯ
 

 

   รเร่รร่ายร้อง เรียมตรอม
อึงแอกเสียงเรียมแปร ป่วนไส้
ขอขึ้นยอยรรดอม เดียวสวาท
พรายทั่วฟ้าอกไหม้ ม่าวถวิล ฯ
 

 

   ลมพัดเผยอข่าวด้วย ลมเฮย
ลมแล่นรับขวัญบิน บ่าไส้
เรียมรักร่ำยังเลย ลาญสวาท
สารส่งว่าววานให้ แม่มา ฯ
 

 

   ว่าวรับข่าวแล้วว่าว บินบน
ลมส่งสายทรุงพา ว่าวหว้าย
เรียมฟังข่าวนุชฉงน ไฉนอยู่
ว่าวบ่บอกสารหน้าย แสบทรวง ฯ
 

 

   รดูดูราษฎร์เหล้น มหรศพ
ทุกทั่วหญิงชายพวง พวกพ้อง
สวนเลียงสำเนียงจบ เจียรโลก
แสนสนุกถ้วนท้อง ทั่วเมือง ฯ
 

 

   มฤคเศียรโรชเรื้อง เพ็ญพักตร์
จันทร์แจ่มจันทร์จเมลือง ล่งฟ้า
ตรียามพวายชัก ชวนเพื่อน เพาแฮ
โอ้ดนัยเดียวหม้า ใหม่ฤา ฯ
 

 

   ปางทวิชเริ่มแรกตั้ง แขวนขดาน
ขดานดั่งขดานคือ ดอกไม้
กรรแสกรรแสงสาร สายโยค
โอ้อกเรียมคิดได้ เร่งถวิล ฯ
 

 

   เห็นพาหุเลศเหล้น บรรยาย
คือคู่โฉมกินริน เฟื่องฟ้า
เสนงทองรรองพราย เพราเพริศ
เห็นบ่เหมือนหน้าหน้า หน่ายเดือน ฯ
 

 

   ชุมนุมทั้งห้าเริ่ม ถวายขดาน
นาริศธรณีเหมือน อ่อนไท้
ภูษาธิกทูลธาร พระบาท
เหินมหรศพไหม้ สวาทแด ฯ
 

 

   ธรณีธรณิศแก้ว การเต
เห็นประเหลเรียมแล บ่ม้วย
โอ้เหมือนบ่เหมือนเม มาลย์มาศ กูเอย
เรียมเร่งเร้าร้อนด้วย โศกแสน ฯ
 

 

   มฤคเศียรสัมฤทธิสิ้น เสร็จฉินท์
หายบ่เห็นโฉมแผน แผ่นฟ้า
เดือนอ้ายก็เจียรจินต์ เดือนยี่ แล้วแฮ
ยังบ่เห็นโหยข้า ชวดนาง ฯ
 

 

   บุษยาภิเษกสร้อง ศรีสวัสดิ์
รัตนสุดาเดียวกลาง กล่อมเกลี้ย
บยลยุพาพัด เพาพี่ เดียวแม่
เสนาะดินฟ้าเหงี้ย เงียบดาย ฯ
 

 

   วิมุขทวิชชาติเข้า ถวายพร
โอมอ่านอาคมถวาย เษกสร้อง
ถวยสังข์ชลาธร นรนิตย์
พานทำนุกทุกซ้อง แหล่ถวาย ฯ
 

 

   มนตรีมนตรีศเรื้อง เรืองยศ
ทุกหมื่นขุนมุลนาย นอบเฝ้า
สมเด็จปิ่นเสาวคต ยุพราช
โอ้เอนดูเหน้าเหน้า แม่ผ้ายลองใน ฯ
 

 

   เคยดลประพาสถ้วน การกิจ
นั่งแนบเอางารใน บ่แล้ว
ปรากันจากลิวลิศ ลิ่วลี่ แล้วแฮ
เรียมราชโหยแคล้วแคล้ว คล่ำใน ฯ
 

 

   อัมพรอาเภทแจ้ง จำฉงาย
เดือนยี่เจียรจรัสไกล เกลศกลั้น
มุรธาภิษิตถวาย สังคีต
ยลรบำบนหมั้น หมื่นทวี ฯ
 

 

   ถนิมเมืองแมนเษกสร้อง เกษมสุข
ล้ำเลิศกรุงโกสีย์ หยาดหล้า
โขลนทวารตรวจตรีมุข ไรเรข
ธารชำนันครุฑหน้า เฉิดโฉม ฯ
 

 

   สุริยไพโรจน์เหลื้อม จรูญจรัส
จันทรพิมานเพียงโพยม ก่อแก้ว
พรายพรรณจำรูญรัตน์ มุขมาศ
เรียมเยียคิดแคล้วแคล้ว คลั่งสมร ฯ
 

 

   พระพลานไชยตั้งแต่ง ตรูตา
แสนส่ำกษัตริย์ถวายกร กราบเกล้า
เพยียมาศเวียมาลา มาลาศ
กรกอดคลีม้าเคล้า คล่าวโคน ฯ
 

 

   เหิรหันเกวียนแก้วแกว่ง เหิรเห็จ
วางวิ่งลับลิ่วโทน ท่องล้ำ
รอยสุริยสุราเสด็จ ดวงสวาท ไปฤา
จากอกเรียมคือห้ำ ห่ำใจ ฯ
 

 

   รบำบรรเยศแกล้ง ถวายโฉม
คืออับสรสาวสวรรค์ใน ฟากฟ้า
มหรศพบแลโลม ลาญสวาท
โอ้บ่เหนนุชหน้า โศกศัลย์ ฯ
 

 

   นารินทรนาริศเร้น รักโฉม อยู่ฤา
จากอกองค์เรียมรัน เร่งร้อง
หาหายบ่เหนโคม สมรมิ่ง กูเอย
เร้นสุรางค์ไว้ห้อง แห่งองค์ ฯ
 

 

   เทียนทองพิเศษตั้ง เทียนทิพ
รัตนสุพรรณบรรจง ช่อเชื้อ
บัดเหนกระอุสิบ แสนโศก
ด้วยกำเดาเร้าเรื้อ รวดปาง ฯ
 

 

   รันธาทิพธาตุเที้ยร ดุษฎี
โอภาสเพ็ญภพฉวาง ช่อช้อย
โอ้รัตนกมลลี ลาสวาท ไปแฮ
เรียมรทวยทุกข์ร้อย ส่วนเพลิง ฯ
 

 

   เซ็งเซ็งซซ่านน้ำ นัยนา
ตกพ่างบุษบันเกิง ขาดขวั้น
เร่งแลกำเดาอา รพภเรข
ยิ่งกว่าเพลิงเหี้ยมหั้น หั่นแด ฯ
 

 

   มนตรีมนตรีศถ้วน มนทาน ก็ดี
โอ้ป่ายแลเล็งแล โศกซ้ำ
แก้วเก้าตระการมาลย์ มลมิ่ง กูเอย
จำอุธรทุกข์ล้ำ เลิศสินธุ์ ฯ
 

 

   อัญชันชูช่อช้อย นิลรัตน์
กลวิมลนัยนิล แน่งน้อง
ครั้นคิดกำเดากลัด กลางเจต
จรลิ่งทางทิพห้อง แห่งองค์ ฯ
 

 

   กณิกากณิเกศสร้อย สาวศรี
ทรงสุมาลย์แมนลง แต่ฟ้า
เหนเปนประโลมตรี ไตรธาตุ
ยังเบี่ยงพักตราช้า ช่วยเจ้าจอมเดียว ฯ
 

 

   เห็นเพลิงเพยียโรจน์ร้อน รุมอก พี่แม่
เจ็บจำงายเครงเครียว พรั่นกว้า
กังหันกังเหิรตก หายสวาท
คือชลาในหน้า ถั่งถาม ฯ
 

 

   เรียมครวญสวาทให้แทบ แหนนาง
กามกระอุอกแกม ก่ำไส้
บันทับบันทุผาง อกหว่า แล้แฮ
จรวดจรดหาววานให้ แม่มา ฯ
 

 

   อัคนีสาโรชฟ้า ครรชิต
เสียงบันฦาธาดา ดอกไม้
จรวดจรวดสิสองสิทธิ์ เซ็งซ่า
เสียงจรวดฤาอกไหม้ ม่าวทรวงเททรวง ฯ
 

 

   สายเพ็ชรตกโตรดน้ำ ตาตก แม่ฮา
เมินมณีมุขพวง ภู่แพร้ว
คือนัยวินิลหก มาโนช เรียมเฮย
แลเล่าใช่มุขแก้ว พี่ศัลย์ ฯ
 

 

   เพยียทิพเมินมุ่งเพี้ยง เพยีย นิ่มเฮย
เคยบิลันธากรรณ เกศแก้ว
โอ้แก้วเพยียกลาง สมรมิ่ง กูเอย
รักษแรงรักษ์แคล้ว คล่าวใน ฯ
 

 

   กังหันเหิรฝ่ายฝั้น เวหา
คือรันธาดวงใจ พี่ร้อน
มารศรีวนิดา ดวงพราก ไปแฮ
เจ็บยิ่งเพลิงกรรมต้อน แตกทรวง ฯ
 

 

   จงกลกรรณิเกศแก้ว กรองมาลย์
โอภาสพนมเพียรพวง พรั่นกว้า
เพยียเพ็ชรพี่ยศฐาน แดห วาแฮ
รุมโรคร้อนอกข้า ขาดขว้ำขวัญปลิว ฯ
 

 

   โคมทิพเวหาสห้อง หาวเหน
เท่งและเทียรเรื่อยริว ร่อนฟ้า
คือโคมจำเรียงเปน ปางเสพย์
เสวยสุรสร้อยห้า แห่งกาม ฯ
 

 

   ตรวจแตร่นตรูโลกว้า เสียงสัก
พรายภมรย่ำยาม ภู่ย้อย
ตรูไตรจำรัสพัก ตราโลก
เรียมรำฦกน้องน้อย เมื่อเคล้าธรจร ฯ
 

 

   พรรณาทุกสิ่งสร้อย พรรณนาง
ในบุษย์พิมลสมร โสตน้อง
สบสิ่งทั่วสรรพางค์ ประกาศ
ในนุชเจ้าสอดคล้อง พี่ตรา ฯ
 

 

   ใดนางเรียมร่ำสิ้น ในนุช
ดาลกำเดาดลรา ร่ำด้วย
สรรพางค์วรางสุด เจียรเจต
แม้แผ่นไตรภพม้วย ไป่วาย ฯ
 

 

   เดือนสามประเวศไว้ เวียรแข
เรียมร่ำดวงเดียวดาย ด่วนฟ้า
ประจลกมลแด ดาลเทวษ
อกก่ำกรมเกรียมหม้า ใหม่หมอง ฯ
 

 

   โอ้แก้ววนิภาคพ้น วนิภา
เดือนใหม่ดลใจจอง แจ่มแจ้ง
รัษตินทิวารัง ยามโยค
ฤาห่อนเสียงแส้งร้อง ร่ำคุณ ฯ
 

 

   อาสุรสุดสวาทสร้อย เสาวคนธ์
เจียรจำงายมาดุล โศกเศร้า
มาลิวิไลยดล ใดดั่ง นี้นา
โรคนิรารสเร้า โตรดตรอม ฯ
 

 

   ดวงทิพโมลิศเกล้า นารินทร์ พี่เอย
อ้าอาจมาดาดอม อยู่ได้
อับสรสุราชิน เยียวหยาด มาฤา
เรียมกระอุอกไหม้ แม่รื้อปรานี ฯ
 

 

   ดวงจาววนิภาคย์พ้น เสาวบุษป์
ชิดช่อดวงมาลี เสียดสร้อย
กลิ่นเกลี่ยงกำจรอุด ดมภาค
เทหฤทัยเรียมคล้อย คลาศแด ฯ
 

 

   เจียรจันทร์พิโยคร้าง แรมรส
พักตรสุดาเจียรแถง หยาดหล้า
สายสมรมิ่งมนมท มาโนช กูเอย
เดือนใหม่มาแล้วหม้า ไป่เมิล ฯ
 

 

   สุริยแสงส่งสร้อยส่อง สุมามาลย์
คือศศิสุริยเดิร ผาดผ้าย
ถวิลทิพสุดาดาล เสด็จยาตร มาแม่
ในสุธาราคล้าย เร่งยวนใจยวน ฯ
 

 

   จรจิตต์ใจเจตน้อง นางนุช ฤาแม่
นิลกรรหายโหยครวญ สวาทไหม้
ในเรียมล่งในบุษป์ บัวมาศ
นึกรำฦกไห้ไห้ นาฎน้องฤาเอ ฯ
 

 

   เดือนเพ็ญสาโรชสร้อย สัรทกาล
เรียมราบจักจงเท ท่าวล้ม
กัลยางคนิพาล พักเตรศ
โอ้บ่เห็นหายส้ม แสบทรวง ฯ
 

 

   เดือนสามรังเริ่มแก้ว กลศรี
สมสอดบุษบาดวง ดอกสร้อย
วันยามโยคราตรี ไตรเพท
โอ้เมื่อวันวางช้อย ช่อมาลย์ ฯ
 

 

   เดือนสามสาโรชน้อง นางเดียว
อกกระอุทรวงธาร เนตรย้อย
เดือนดลฝ่ายนุชเกลียว กลมสู่ มาแม่
เดือนเร่งไกลนุชคล้อย เร่งคลา ฯ
 

 

   เดือนดลนับนิ่มน้อง นางนุช
นุชว่ามาฤามา เร่งแคล้ว
การดาวลีบุษป์ หายแห่ง ใดนา
เดือนเร่งมาน้องแก้ว เร่งหาย ฯ
 

 

   ภุมรีซรับซราบสร้อย สุมามาลย์
เกลือกสุคนธ์อบอาย กลิ่นกลั้ว
เจ็บคือเยียมาการ บัดแบ่ง
เอาชีพเรียมเจียรขั้ว ขาดแด ฯ
 

 

   สายัณห์ยลยั่วสร้อย วนิดา ยิ่งแฮ
ไขศศิแสงแข แข่งแย้ม
โหยหนทรหวลหา วลิภาค
ธารสุคนธารแก้ม ตริบตรอง ฯ
 

 

   ศิดางค์เวียรแว่นฟ้า ฤาพักตร์
ศศิมฤคหมายหมอง ใช่แก้ว
โสภาพิมลลักษณ์ เสาวเลข
ใส่ส่องโกมุทแล้ว เลิศจันทร์ ฯ
 

 

   คิดพาลเภาโพธผ้าย ลองใด
ถอนถอดเททรวงกรรม์ ก่องไหม้
รดูส่งพระไพ สพราช มาแม่
ยังไป่เห็นนุชไห้ พี่ไห้เอกา ฯ
 

 

   อาจารย์รังเริ่มตั้ง พนมรวง แม่ฮา
ถวายสุคนธมา เรียบร้อย
รัถยาบ่าวสาวพวง พาลแพละ กันนา
ตามส่งไพสพคล้อย คลาศคลา ฯ
 

 

   แสนสาวสอาดเพี้ยง พิมพ์พิศ
โอ้บ่คิดตรึงตรา สวาทไหม้
ดวงเดี่ยวสุธาทิศ ทิพมาศ กูเอย
หล้าแหล่งชมเรียมไห้ ไป่วาย ฯ
 

 

   ศรีสุทธิในนาถพ้น พันแสง
ฤาว่าอินทร์พรหมหมาย มิ่งน้อง
จึ่งจากภิรมย์แสดง ประดิภาค
ข้องข่ายมารแมนคล้อง บ่วงกาม ฯ
 

 

   พิศเทพีโพธแก้ม เปรมปราง
ทรวงก่ำกรมกลหนาม เสียบไส้
พลแพนร่อนรำฉวาง แหนแห่
เร่งรันลุงลาญไหม้ ผ่าวทรวง ฯ
 

 

   เจ็บจำงายแก้วพราก พลัดแด พี่นา
ฤาเทพไพสพลวง แม่ผ้าย
ไตรฤทธิ์บ่เล็งแล ไตรโลก นี้ฤา
จำพี่ร้อนรนหว้าย โศกศัลย์ ฯ
 

 

   นพรัตน์รังเรขร้อย บุษย์มาลย มิ่งแฮ
รับบรรจงเจียรจันทร์ ยั่วแย้ม
โหยหวนอุทรธาร สหเทพ
โอ้บ่เห็นแก้วแก้ม เกศเกลา ฯ
 

 

   สุนทรวรภาคพ้น แมนสรวง
รอยลอบลักยุพเยาว์ ยอดไท้
ไปเปนธรณีดวง เดียวเด็จ
กลางดนูทิพไว้ หว่างองค์ ฯ
 

 

   เสร็จสั่งไพสพสิ้น สารสุด
เพลิงฉี่ใบบัวบง เหี่ยวแห้ง
ว่าววางกระลาบุษย์ พนิกาศ
โอ้อุทรทรวงแล้ง ลั่นลิว ฯ
 

 

   เดือนสามเจียรจากแม้ แลลับ
ดวงฤทัยเรียมปลิว ปล่งฟ้า
เหิรหาวตระดวดดับ แขมาศ
เดือนใหม่เรียมรั้งถ้า ใฝ่ฝัน ฯ
 

 

   ฤดูเดิ่นสี่ซั้น มาดล แม่ฮา
ตรุษโตรดเรียมแดยัน ด่าวดิ้น
ที่นี้จำรัสบน บังเมฆ
อกแผ่นผอมตรอมหวิ้น หว่าแด ฯ
 

 

   ลองใดฝูงราษฎร์ซร้อง ทำธรรม์
สบสกลเล็งแล ล่งฟ้า
จบจวบอดุลพรรณ พิศพร่าง ตานา
เรียมบ่เห็นหน้าหน้า หนุ่มหน้าบัวสมร ฯ
 

 

   อาฒาอาฒาศเพี้ยง เพ็ญพักตร์
อกก่ำกรมทรวงถอน ถอดไส้
ดวงศรีจุฬาลักษณ์ เฉลิมโลก กูเอย
เดือนใหม่มามาได้ โศกสมร ฯ
 

 

   ลางสาวเสาวภาคย์แพ้ สาวสวรรค์
ทรงพิภูษาภรณ์ เสียดสร้อย
กรกุมมุลิวรรณ อภิวาท
ถวายแต่ไตรรัตน์ร้อย ส่วนบุญ ฯ
 

 

   ภรรดาพิเศษสร้อย แสนทุกข์
ด้วยกำเดาดาลพุน หมื่นไหม้
ถึงถนอมพิมลมุข ยุพราช เดียวแม่
ยกประนมนิ้วไหว้ คล่าวทรวง ฯ
 

 

   ทุกข์ทับกระอุโอ้ แสนสินธุ์ โสรจแฮ
ในพิมลแมนสรวง หน่อน้อง
จึ่งสงฆ์ลีลาบิณฑ บาตโภชน์ ไปแฮ
กรบังคมสุรร้อง ร่ำนางหานาง ฯ
 

 

   ทศนัขเกยก่ายเกล้า เศียรศรี
ใจปั่นปลิวไฟฟาง ละลิ้ง
นัยนาคล่าวนัยนี ธารคล่ำ ไปแฮ
โฉมเฉกสวรรค์สิงคลิ้ง คลาศปอง ฯ
 

 

   ลางสาวพิเศษล้น อับสร
ทรงสไบใยยอง ย่องฟ้า
เทียนทองตระกลก เกยเกศ
ถวายสมเด็จแสดงหล้า ใฝ่ผล ฯ
 

 

   ภรรดาตระหง่องโอ้ อาเม มิ่งเอย
อกกระอุทรวงทน ที่ร้อน
เตรดวงอกองค์เอ เอกาตม์
แก้มมุ่ยมาลย์ไข้ข้อน แข่งเข็ญ ฯ
 

 

   พระนุชเพ็ญภาคโอ้ เภาพักตร์
มาละฤาไทยเปน ปั่นคว้าง
นึกในตลาลักษณ์ สุทธโภคย์
แสนกำเดาไห้ช้าง ช่ำงือ ฯ
 

 

   เจ็บเจียรมม่าวไหม้ ทรวงธร
กามกระอุอกฤา ร่ำได้
สายาลำเภาสมร หายแห่ง ใดนา
ตายตัดเดียวเสียวไส้ ไป่วาย ฯ
 

 

   ไกลสร้อยสาโรชเนื้อ นวลลักษณ์
อกหว่าบินบนพราย พรั่นกว้า
โอ้แก้เพ็ญพาลพักตร์ เภาโพธ
หายแห่งใดจำข้า คิดทรวงลาญทรวง ฯ
 

 

   ดวงเดือนสายสวาทเพี้ยง สุดใจ
เรียรารักเดียวดวง ดอกไม้
ชีสากึ่งยองใย ฤาห่อน เอนา
สงวนบ่ลืมตนให้ ห่างไกล ฯ
 

 

   เรียมรักร่ำสิ้นสบ สรรพางค์
ฟื้นฟั่นเททรวงไป จากแล้ว
เพลิงราคยิ่งเพลิงปาน เผ่าแผ่น ดินนา
ใครอาจดับเลยแล้ว พี่ผลาญ ฯ
 

 

   บลุเลยได้โตรด ตรอมเดียว
พิษผ่าวเผาแดลาญ สวาทข้า
ววามวังเวงเยียว นฤชีพ
นฤชาติยังหน้าหน้า นิ่มสมร ฯ
 

 

เผยอปัญญาพาสสร้าง ศีลสุทธิ์
รังเริ่มผลบุญจร ฝากแก้
สมโภชพิธีพุทธ สมเพท พลางนา
สมเสพอย่ารู้แคล้ว ต่อเท้านฤพาน ฯ

 

1