ชมไม้ ชมอาภรณ์

[ บทนำและชมโฉม ] [ ครวญตามเวลา ] [ ครวญตามวัน เดือน ฤดู ปี ] [ ชมไม้ ชมอาภรณ์ ] [ ชมสัตว์ บทส่งท้าย ]

๘๕ พระเจ้าเกล้านรนาถ	เสด็จยุรยาตรคลาศคลาไคล
ธารโศกเรียมโศกใจ	ด้วยไกลน้องหมองอารมณ์ ฯ
พระบาทนรนาถเจ้า	กรุงไกร
เสด็จพยุหบาตรไป	เถื่อนถ้อง
ธารโศกช่วยโศกใจ	จักขาด
ด้วยพี่ไกลพักตรน้อง	ขุ่นคล้ำอกกรม ฯ

๘๖ พรึบพร้อมหมู่เสนา	พลช้างม้าดากันไป
ทรงช้างระวางใน	เทพลิลาหลังคาทอง ฯ
พรั่งพรูหมู่มากซร้อง	เสนา
แตรแขกแตรลันดา	แหร่แหร้
ทรงช้างระวางขวา	สูงใหญ่
เทพลิลาหลังคาแหน้	ธินั่งไล้เลือนทอง ฯ

๘๗ เครื่องสูงเคียงคู่กัน	กลิ้งกลดคันเพียงขวัญตา
บังแสงพระสุริยา	อีกโบกปัดพัชนีกาย ฯ
เครื่องสูงเคียงขู้เรียบ	เรียงไสว
เขนพระขรรค์เดินใน	รวางเขรื้อง
ง้าวงอนโตมรไชย	เชิญแห่
โบกปัดพัชนีเยื้อง	ยาบเลื้องทองวาว ฯ

๘๘ เขาเจ้าเหล่าเขาแม่	นุ่งห่มแพรแลริ้วทอง
ขี่กูบขี่จำลอง	ผ่องผิวหน้าอ่าองค์อร ฯ
สาวสนมกรมฝ่ายห้าม	ทังผอง
นุ่งห่มเรืองริ้วทอง	ก่องแก้ม
ขึ้นกูบขี่จำลอง	ลายเลิศ
ผิวผ่องย่องยิ้มแย้ม	เพริศหน้าตาเพรา ฯ

๘๙ เรียมเห็นแต่นางอื่น	ไม่ชูชื่นเหมือนสายใจ
คิดถึงคำนึงไป	โหยละห้อยคอยเล็งแล ฯ
สาวฉกรรจ์สะพรั่งพร้อม	นางใน
เห็นบ่เหมือนสายใจ	ละห้อย
รำพึงตลึงไป	เนืองเทวษ
พรากพรากน้ำเนตรย้อย	มุ่งม้องคองแล ฯ

๙๐ สุขรมย์ชมหมู่ไม้	ชมนกในไพรพงสถาน
เขาแดงแหล่งห้วยธาร	ร่มรื่นสนุกขุกคำนึง ฯ
สุขรมย์ชมหมู่ไม้	เลือนลาน
ชมนกไพรพงสถาน	หลากเหล้น
เขาเชียวทุ่งห้วยธาร	รื่นรี่
ร่มรื่นลำน้ำเต้น	แก่งก้องคนึงนาง ฯ

๙๑ ไม้แก้วกลิ่นแก้วกราย	หอมบวายวังเวงใจ
ทุกข์ลืมปลื้มอาไลย	ว่ากลิ่นแก้วแล้วเรียมหา ฯ
ไม้แก้วแก้วพี่เยื้อง	หอมสไบ
หอมกลิ่นหอมชวยไป	ทั่วแคว้น
ทุกข์ลืมปลื้มอาไลย	ลานกลิ่น
กลกลิ่นนางน้องแหม้น	แต่เที่ยวแลหา ฯ

๙๒ ไม้เกดคิดเกศนาง	เมื่อสะสางเกล้าผมมวย
กลิ่นรื่นชื่นหอมรวย	ว่ากลิ่นเจ้าเปล่าใจหาย ฯ
ไม้เกดคนึงเกศเจ้า	สดสลวย
ถือเสนียดสางผมมวย	เกศแก้
กลิ่นรื่นชื่นหอมรวย	ดีหลาก
ว่ากลิ่นเจ้าเปล่าแท้	รุ่มร้อนใจหาย ฯ

๙๓ มะกรูดสองแถวทาง	คิดมะกรูดนางสางสะผม
แก้เกล้าเจ้าผึ่งลม	กลิ่นขจรจายเรียมสบายใจ ฯ
ต้นมะกรูดสองเถื่อนถ้อง	แถวพนม
มะกรูดเหมือนนางสะผม	พ่างเพี้ยง
แก้เกล้าเจ้าผึ่งลม	รวยระรื่น
ขจรสุคนธ์กลิ่นเกลี้ยง	รื่นล้ำเรียมสบาย ฯ

๙๔ ต้นน้ำดอกไม้เทศ	กลิ่นวิเศษนึกเหมือนน้ำ
ดอกไม้ย้อมดอกคำ	รำชมภูดูห่มงาม ฯ
น้ำดอกไม้เทศแท้	เปรียบปาน
น้ำกลิ่นเมืองเทศปาน	กลิ่นเกล้า
สมรอดดอกคำจาน	ขันคู่
รื่นร่ำชมภูผ้า	ห่มเจ้าหอมงาม ฯ

๙๕ การเกดเพศผิวเนื้อ	ดูเหลืองเรื่อเยื่อใยทอง
หอมกล้าการเกดปอง	เปรียบกลิ่นเจ้าเศร้าอับอาย ฯ
การเกดผิวผ่องเนื้อ	รังรอง
เหลืองเนื้อเยื่อใยทอง	ห่อนเศร้า
หอมกล้าการเกดปอง	ปูนเปรียบ
กรายรอต่อตมูกเจ้า	พ่ายแพ้อับอาย ฯ

๙๖ ต้นกรายเหมือนนางกราย	เดินหิ้วชายหมายตาคม
น้องนาฏผาดผายสม	พี่รักเจ้าเท่าตัวเรียม ฯ
ต้นกรายคิดย่างเยื้อง	เอวกลม
เดินหิ้วชายตาคม	เลื่องหล้า
น้อยนาฏผาดผายสม	ทิพรูป
พี่นี่รักแต่เจ้า	เท่าด้วยตัวเรียม ฯ

๙๗ อัญชันคิดอัญชัน	ทาคิ้วมันกันเฉิดปลาย
ชำเลืองเยื้องตาชาย	ชายชมนักมักแลตาม ฯ
อัญชันคนึงอ่าเจ้า	โฉมฉาย
คิ้วเคลือบมันกันปลาย	เฉิดช้อย
ชำเลืองเยื้องตาชาย	เนืองนั่ง
ชมเพลินเดินคล้ายคล้อย	บ่ายหน้าแลตาม ฯ

๙๘ เรียมคนึงถึงนวลนาง	หมู่ไม้สล้างชื่อช้างเช้า
คิดช่างนางชาญเฉลา	ทำสิ่งใดได้งามดี ฯ
เรียมคนึงนวลแน่งเนื้อ	นงเยาว์
ไม้ชื่อช้างเช้าเรา	ว่าไว้
คิดนางช่างชาญเฉลา	ฉลักภาพ
ทำสิ่งใดย่อมได้	รูปล้ำทรงดี ฯ

๙๙ กุหลาบบานกลีบช้อย	คิดกะทงน้อยวางพานทอง
หอมรื่นชื่นชมสอง	หยิบดอกไม้ให้นางดม ฯ
กุหลาบกลิ่นเฟื่องฟุ้ง	เนืองนอง
นึกกะทงใส่พานทอง	ก่ำก้าว
หอมรื่นชื่นชมสอง	สังวาส
หยิบรอจมูกเจ้า	บ่ายหน้าเบือนเสีย ฯ

๑๐๐ จำปาป่าบานบน	คิดสร้อยสนเจ้าเคยกรอง
นอนแนบแอบอิงสอง	เจ้าถวายพี่ที่บรรทมฯ
จำปาบานชื่นช้อย	เนืองนอง
คนึงสร้อยสนนางกรอง	เกี่ยวแหน้น
นอนแนบแอบองค์สอง	ไสเยศ
ถวายพี่วางบนแถ้น	แว่นฟ้าบรรทม ฯ

๑๐๑ พุทธชาตดวงน้อยน้อย	คิดเจ้าร้อยพวงมาไลย
จำปาสายสุดใจ	แซมเกศเกล้าเจ้าถอดถวาย ฯ
พุทธชาตดวงน้อยกลิ่น	เปรมใจ
เจ้าช่างกรองมาไลย	เลิศแล้ว
จำปาเสียบแซมใน	มวยมุ่น
หอมพี่ชมน้องแก้ว	ถอหยื้นทูลถวาย ฯ

๑๐๒ ลำดวนเจ้าเคยร้อย	กรองเปนสร้อยลำดวนถวาย
เรียมชมดมสบาย	พี่เอาสร้อยห้อยคอนาง ฯ
ลำดวนปลิดกิ่งก้าน	สนสาย
กรองสร้อยลำดวนถวาย	ค่ำเช้า
ชูชมดมกลิ่นสบาย	ใจพี่
เอาสร้อยห้อยคอเจ้า	แนบหน้าชมโฉม ฯ

๑๐๓ มาลุดีดอกน้อยน้อย	คิดเจ้าร้อยพวงมาไลย
เวลามานอนใน	สวมมือพี่ที่ไสยา ฯ
มาลุดีกลกลิ่นเกลี้ยง	เอาใจ
เจ้าย่อมร้อยมาไลย	แต่งตั้ง
เพลาเข้านอนใน	ไสยาสน์
สวมข้อมือพี่ทั้ง	คู่ให้หอมรวย ฯ

๑๐๔ นางนวลคิดนวลนาง	ผลหมากปรางคิดปรางทอง
ช้างน้าวน้าวคอสอง	ยามพี่น้าวเคล้าคลึงกัน ฯ
นางนวลนึกนิ่มเนื้อ	นวลลออง
ปรางพี่นึกปรางทอง	ก่องแก้ม
ข้างน้าวน้าวสอสอง	จุมพิต
พี่น้าวเคล้าคลึงแย้ม	ยั่วยิ้มชมกันฯ

๑๐๕ เห็นไม้ชื่อเทพี	คิดเทวีพี่ย่อมเคย
ภิรมย์ชมชวนเชย	เมื่อไรเลยจะเห็นนาง ฯ
เทพีเป็นชื่อไม้	ฤาเสบย
คิดเมื่อเทวีเคย	ครุ่นเคล้า
ภิรมย์ชมชวนเชย	นอนแนบ
ไฉนจักเห็นหน้าเจ้า	หนุ่มน้อยโฉมสมรฯ

๑๐๖ เห็นไม้ชื่อนางแย้ม	คิดนางแย้มโอฐพริ้มพราย
สาวหยุดยุดมือชาย	พี่ย่อมยุดสุดเสน่ห์ชม ฯ
นางแย้มเป็นชื่อไม้	สูงเสลา
ตรึกเมื่อแย้มโอฐเพรา	เพริศหน้า
สาวหยุดยุดมือเรา	ชมชื่น
พี่ยุดสุดเสน่ห์เกล้า	กอดน้องชมเชย ฯ

๑๐๗ ไม้ขนานเคยขนานหน้า	หัวร่อร่าตาเมียงมัน
พุมเรียงเรียงหน้ากัน	ยามเมื่อก่อนบ่ห่อนไกล ฯ
ไม้ขนานขนานแนบหน้า	นวลจันทร์
หัวร่าตาเมียงมัน	ต่อต้อง
พุมเรียงรื่นเรียงกัน	พักตรแนบ
ยามเมื่อก่อนฤาน้อง	ห่างผ้างเจียรไกล ฯ

๑๐๘ จิงจ้อคราวพูดจ้อ	ย่อมหริกร่อต่เย้ายวน
ไม่เรอเหมือนเรอสรวล	หัวร่อรื่นชื่นชมศรี ฯ
จิงจ้อคราวพูดจ้อ	เรียมกวน
หริกร่อก่อยียวน	ยั่วยิ้ม
ไม้เรออย่างเรอสรวล	พลางพลอด
หัวร่ารื่นชื่นพริ้ม	ต่อต้องตาสมร ฯ

๑๐๙ ต้นปริกคิดปริกตลับ	เจ้าประดับพลอยแหวนราย
หีบแป้งแต่งก่องกาย	อาบน้ำพัดผัดเป็นนวล ฯ
ปริกคิดปริกตลับเจ้า	โฉมฉาย
นางประดับพลอยแหวนราย	ร่วงรุ้ง
หีบแป้งแต่งสกนธ์กาย	แลเลิศ
ทาแป้งพัดกลิ่นฟุ้ง	ผองหน้านวลงาม ฯ

๑๑๐ กลำพ้อจำเพาะนัก	ไม่รังรักคิดรักอร
สีเสียดเสียดนางนอน	หว้าวานว่าให้นางคืน ฯ
กลำพ้อจำเพาะแต่ด้วย	สายสมร
รังรักนึกรักอร	แนบข้าง
สีเสียดเสียดนางนอน	นุชแนบ
วานว่าว่ามาบ้าง	เร่งให้นางคืน ฯ

๑๑๑ ไม้เลียบเลียบมาหมด	ต้นสรรพะรศรสคำสมร
เชิงจำจำคำสอน	ต้นส้มเช้าเช้าเคยฝาน ฯ
ต้นเลียบเลียบแล้วห่อน	เห็นอร
สรรพะรศรสคำสมร	สว่างไข้
เชิงจำจำคำสอน	เรียมสั่ง
ต้นซ่มเช้าเช้าได้	ปอกเจ้าถวายยา ฯ

๑๑๒ กลุมพอพอเรียมคิด	เรียมฝ่อจิตมะฝ่อชุม
มะรุมทุกข์รึงรุม	ต้นมังเรเรียมเร่หา ฯ
กลุมพอพอตรึกร้อน	เพลิงสุม
ใจฝ่อมะฝ่อชุม	หลีกเลี้ยว
มะรุมทุกข์รึงรุม	อกอยู่
ต้นมังเร่เรียมเถี้ยว	ร่ำร้องเร่หา ฯ

๑๑๓ สรลสร้อยสร้อยหาน้อง	ต้นมะต้องต้องตาไฉน
สบ้าบ้าจิตใจ	ต้นไก่ไห้ไห้หานางฯ
สรลสร้อยสร้อยโศกด้วย	นางไกล
หมากต้องต้องตาไฉน	ห่างแก้ว
สบ้าบ้าจิตใจ	จักขาด
ต้นไก่ไห้ไห้แล้ว	ครุ่นให้คนึงนางฯ

๑๑๔ กำจัดกำจัดพี่	มะตูมตีที่องค์อูร
หิ่งหายนางหายสูญ	ต้นเต่าร้างร้างแรมปี ฯ
กำจัดจัดแล้วห่อน	สมบูรณ์
มะตูมตีทรวงอูร	ขัดข้าง
หิ่งหายเจ้าหายสูญ	แลเปล่า
ต้นเต่าร้างเรียมร้าง	อ่อนน้อยแรมปี ฯ

๑๑๕ ไม้โรคคิดโรคา	พังอาดยาชะโลมให้
มะไฟร้อนคือไฟ	ต้นประเจ้าเคยประยา ฯ
ไม้โรคคนึงโรคร้อน	ภายใน
พังอาดยาเย็นใส	ลูบไล้
มะไฟเผ่าเพียงไฟ	ลนลวก
ต้นประประยาให้	พี่เจ้าชะโลมเนือง ฯ

๑๑๖ ชมพู่ชมพูนาง	ช่างย้อมร่ำก่ำสีใส
แปลบปลาบทราบอกใจ	ติดขลิบตาดประหลาทดี ฯ
ชมพู่กลิ่นพ่าเจ้า	ตาตรู
สดชื่นชมพูดู	ยอดย้อม
แปลบปลาบทราบในอู	ระเรียม ไซ้นา
ติดขลิบตาดงามพร้อม	เพริศหน้าสมสวย ฯ

๑๑๗ ระกำลำลูกสล้าง	คิดผ้านางตาระกำโฉม
สมรพี่มีขลิบโลม	ใจทั่วโลกโศกศัลย์หาย ฯ
ระกำลำลูกขึ้น	สองทาง
คนึงผ้าตาระกำบาง	นิ่มน้อง
มีขลิบหยิบทรงพลาง	โลมโลก แลนา
มีโรคโศกศัลย์ข้อง	ขัดแค้นเห็นหาย ฯ

๑๑๘ หงอนไก่คิดเหนือเศษ	ชมพูเทศมีขลิบรอย
หน้าทองก่องสายสร้อย	ห่มยางเยื้องชำเลืองแลฯ
หงอนไก่คนึงผ้ากำ	สาวสร้อย
ชมพูเทศมีขลิบช้อย	กลิ่นเฝื้อง
หน้าทองน้องห่มลอย	รางร่าง
เดินสำอางย่างเยื้อง	แช่มช้าเหลือบแลฯ

๑๑๙ ทัมทิมตรึกผ้าสี	น้องห่มมีสีทับทิม
ขลิบทองทั้งสี่ริม	หน้ากระจายพรายพรุยทอง ฯ
ดอกแดงแสงก่ำไม้ คือพิมพ์	เดียวนา
นึกห่มสีทับทิม	ก่ำผ้า
ขลิบมีสีด้านริม	รึงรอบ
เส้นกระจายพรายหน้า	อ่าพริ้งพรุยทอง ฯ

๑๒๐ ไม้มะต้องต้องตาพี่	ตรีผ้าสีหมากสุกนาง
ติดขลิบหยิบห่มบาง	เห็นรางรางพอยียวลฯ
หมากต้องต้องเนตรเถี้ยว	พลางพลาง นึกนา
ผ้าผ้าหมากสุกนาง	หยุดยั้ง
ปลิวปลิวไสบบางบาง	ยองย่อง
รางรางคู่คู่ตั้ง	ใคร่เห็นยอนยอนฯ

๑๒๑ กรรณิกาก้านสีแสด	คิดผ้าแสดติดขลิบนาง
เห็นเนื้อเรื่อโรงราง	ห่มสองบ่าอ่าโนเน ฯ
ผ้าสีมีขลิบเนื้อ	บางดี
ก้านกรรณิกาสี	แสดเถ้า
โนเนนาดน้องลี	ลาเลิศ
เมียมิ่งเรียมดูเจ้า	ห่อนได้วางตาฯ

๑๒๒ ฟ่ายแดงพอสบตา	พี่นึกผ้าสีแดงเอง
หอมกลิ่นฟุ้งวังเวง	ติดขลิบใหญ่ไหมแกมทอง ฯ
เห็นฟ่ายแดงดอกต้น	โกงเกง
คนึงผ้าสีแดงเอง	อีกเหล้า
น้องห่มอ่าโถงเถง	นวยนาด
ติดขลิบใหญ่ไหมเจ้า	คั่นผุ้งแกมทอง ฯ

๑๒๓ เห็นห่านในชลธี	ถวิลผ้าสีลูกห่านสาย-
สมรพี่ติดขลิบพราย	ทองช่องไหมในริ้วเรืองฯ
เห็นห่านลงท่องท้อง	ชลหลาย
สีลูกห่านผ้าสาย	สวาทข้า
นึกนางห่มกรุยกราย	โนนาด
ขลิบทองช่องไหมหน้า	อร่ามล้วนทองทราย ฯ

๑๒๔ บัวบานในคงคา	นึกผ้าสีบัวโรยบาง
นวลลอองอ่องขลิบนาง	น้องเราห่มลอยชายงาม ฯ
บัวบานงามพี่ดิ้น	แดโดย
นึกผ้าสีบัวโรย	กลิ่นเฝื้อง
ทรงขลิบอ่องชายโชย	ยวลผาด
เห็นห่มสมบนเบื้อง	บ่าเจ้าลอยชาย ฯ

๑๒๕ ต้นครามพี่คิดผ้า	สีฟ้าอ่อนอรเคยทรง
เรียมคิดติดขลิบวง	เวียนรอบหน้าอ่าครุยทอง ฯ
ต้นครามนึกผ้าเจ้า	บรรจง
สีฟ้าอ่อนอรทรง	เลิศฟ้า
เรียมพิศติดขลิบวง	เวียนรอบ
นางประดิษฐ์ติดหน้า	อ่าฝั้นครุยทอง ฯ

๑๒๖ ไม้มะพูดผ้าสาวสวัสดิ์	หน้าสีรัดติดครุยทอง ฯ
สดชื่นพื้นใบตอง	พี่ชมสมเจ้าห่มรวย ฯ
มะพูดถวิลพ่าเจ้า	นวลลออง
หน้าสีรัดครุยทอง	ก่ำเนื้อ
สดชื่นพื้นใบตอง	ขลิบมาศ
เรียมย่อมเชยชมเหมื้อ	ห่มเหล้นตามวัน ฯ

๑๒๗ มะม่วงไพรใบอ่อนมี	คิดผ้าสีม่วงอ่อนแทน
ขลิบอ่าตาตักแตน	หน้าทอทองกรองข่ายทรง ฯ
มะม่วงใบอ่อนเจ้า	เรียมแหงน ดูนา
คิดมะม่วงอ่อนอรแทน	ผิดผ้า
รึงขลิบตาตักแตน	ริมเรื่อง
ถักทองกรองข่ายหน้า	ประหลาทเจ้าเคยทรง ฯ

๑๒๘ เรียมเห็นดวงอัคคี	ถวิลผ้าสีควันเพลิงสมร
ขาวเหลืองห่มอรชร	เห็นรักร่อนอย่างโชยชาย ฯ
หุงโภชน์ควันคื่นกลุ้ม	อัคคี
ผ้าห่มควันไฟสี	สวาทข้า
มีขลิบหยิบทรงสี	ลาเลื่อน
เห็นรักร่อนอ่อนหน้า	ย่างเยื้องโชยชาย ฯ

๑๒๙ เห็นเมฆเบื้องบนฟ้า	เรียมคิดผ้าโกหร่านาง
ขลิบทองย่องยงบาง	เจ้าสบัดชายกรีดกรายงาม ฯ
เห็นเมฆลิ่วล่องฟ้า	ชมพลาง
นึกพ่าโกหร่านาง	ร่างน้อย
ขลิบทองย่องยงบาง	ลนเลื่อน แววนา
เจ้าสบัดชายพ่าช้อย	กรีดนิ้วกรายโฉมฯ

๑๓๐ บัวขาวคิดผ้าขาว	งามเลิศล้ำส่ำน้ำดี
เจ้าห่มการพิธี	หน้าเจ็ดชั้นคั่นทองรวย ฯ
บัวขาวคิดพ่าน้อง	สาวศรี
ขาวฉ่ำน้ำเนื้อดี	เอกนั้น
คราวสงฆ์พิธีมี	โดยขนาด
เจ้าห่มหน้าเจ็ดชั้น	เนื่องริ้วทองพราย ฯ


๑๓๑ ผึ้งร้างพี่นึกปอง	ผ้าขาวกรองลายดอกงาม
ย่อมห่มเข้าอาราม	หน้าเจียรบาดประหลาทตา ฯ
ผึ้งหลวงรวงเก่าร้าง	เรียมปอง
ผ้าห่มขาวผูกกรอง	ลูกไม้
สำหรับพับเฉียงทอง	ลอยดอก
หน้าเจียรบาดประหลาทให้	แซ่ซ้องชมโฉม ฯ