บทนำและชมโฉม

เจ้าฟ้า ธรรมท่านแท้	พยายาม
ธิเบศร์ กุมารนาม	บอกแจ้ง
ไชยเชษฐ ปัฐาคม	ภิรภาพ
สุริยวงศ์ ทรงกาพย์แกล้ง	กล่าวเกลี้ยงโคลงการ ฯ

กาพย์โคลงชมเถื่อนถ้ำ	ไพรพง
เจ้าฟ้าธิเบศร์ทรง	แต่งไว้
อักษรบวรผจง	พจนาดถ์
ใครอ่านวานว่าให้	เรื่อยต้องกลโคลง ฯ

๑ สองชมสองสมพาส	สองสุดสวาทสองเรียงสอง
สองกรสองตระกอง	สองคลึงเคล้าเฝ้าชมกัน ฯ
สองชมสมพาสสร้อย	ศรีสมร
สองสมพาสสองเสมอนอน	ครุ่นเคล้า
สองกรก่ายสองกร	รีบรอบ
สองนิทร์สองเสน่ห์เหน้า	แนบน้องชมเชย ฯ

๒ ชมเผ้าเจ้าดำขลับ	แสงยับยับกลิ่นหอมรวย
ประบ่าอ่าสละสลวย	คือมณีสีแสงนิล ฯ
ชมเกศดำขลับเจ้า	สาวสลวย
แสงระยับหอมรวย	กลิ่นแก้ว
ละเอียดเสียดเส้นสวย	ประบ่า
คือมณีเนื้อแล้ว	คลับคล้ำแสงนิล ฯ

๓ ไรน้อยรอยระเบียบ	เปนระเบียบเทียบตามแนว
ริมเกล้าเพราสองแถว	ปีกผมมวยรวยไรนาง ฯ
ไรน้อยรอยแหนบทึ้ง	ถอนแถว
เป็นระเบียบตามแนว	รอบเกล้า
ริมเผ้าเพราพริ้งแวว	แลเลิศ
ผมมวยรวยปีกเจ้า	เรียบร้อยไรงาม ฯ

๔ พิศงามตามนะลาต	สายสุดสวาทผาดผายขึง
ราบผ่องดวงพอพึง	ฤดีกลุ้มคลุ้มดวงแด ฯ
พิศพรรณนะลาตเจ้า	ใครถึง
สุดสวาทผาดผายขึง	อ่าหน้า
ราบผ่องดวงพอพึง	ใจโลก
ยวลฤดีในหล้า	คลั่งคลุ้มใฝ่ฝัน ฯ

๕ ชมขนงก่งเกาทัณฑ์	ดำเป็นมันกันเฉิดปลาย
เป็นระเบียบเรียบรอยราย	ชายชำเลืองเยื้องยวลงาม ฯ
ภมูธนูหน่วงน้าว	เหมือนหมาย
ดำมีมันกันปลาย	เฉิดช้อย
ระเบียบเรียบงามชาย	ชมชื่น
เหลือบแลแต่สักน้อย	เพริศพริ้งเพราคม ฯ

๖ ชมน้องสองไนยนา	แลมาชายละลายอารมณ์
เพราพริ้มยิ้มตาคม	เป็นมันเคลือบเหลือบแลงาม ฯ
พิศน้องสองเนตรพริ้ม	เพราคม
ขนเนตรงามสวยสม	สั่งด้วย
เมียงม่ายชายเชยชม	แสนลาภ
เป็นโทษหรือเกรงม้วย	เษกซร้องมองดู ฯ

๗ นาสาอ่าแลเลิศ	งามประเสริฐเกิดด้วยบุญ
เหมือนของามลมุน	ลม่อมเจ้าเพราเพริศจริง ฯ
นาสิกแลเลิศล้ำ	ใครปูน
งามแง่แท้เที่ยงบุญ	เลื่องหล้า
คือของอสวยสุน	ทเรศ
เพราเพริศพริ้งจริงเจ้า	อ่าพ้นฝูงหญิง ฯ

๘ โอฐงามยามยิ้มแย้ม	คางแสล้มแก้มเปรียบปราง
ทองแท่งแกล้งขัดกลาง	ทาผิวเนื้อเยื่อใยนวล ฯ
โอฐงามยามยั่วยิ้ม	แดงสอง
แฉล้มคางปรางเปรียบทอง	ก่องแก้ม
ผิวพรรณสุวรรณปอง	เทียบทาบ
นิ่มเนื้อเมื่อสรวลแย้ม	ยิ่งเย้าใจชาย ฯ

๙ พิศฟันรันเรียบเรียบ	เป็นระเบียบเปรียบแสงนิล
พาทีพี่ได้ยิน	ลิ้นกระด้างช่างเจรจา ฯ
ชมทันต์รันเรียบริ้ว	เรียมถวิล
ระเบียบเรียบแสงนิล	ย่องย้อย
พาทีพี่ฟังยิน	พจนาดถ์
ลิ้นเล่ห์เสนาะเพราะถ้อย	กล่าวเกลี้ยงเสียงใส ฯ

๑๐ พิศกรรณอันนฤมล	กลีบอุบลยลเปรียบปลาย
หูไงใจแม่นหมาย	คอยสั่งใดได้ยินเร็ว ฯ
กรรณาน้อยแน่งเนื้อ	นฤมล
คือกลีบอุบลยล	เลื่องหล้า
หูไวใจแม่นผล	บุญแต่ง
เรียมคอยสั่งใดเจ้า	ด่วนได้ยินพลัน ฯ

๑๑ พิศพักตร์ลักขณาน้อง	เป็นนวลผ่องก่องกลมหมาย
แจ่มจันทร์วันเพ็ญฉาย	นวลงามนักพักตร์อรเหมือน ฯ
ชมพักตร์ลักษณ์อ่าอ้าง	โฉมฉาย
นวลผ่องกล่องกลมหมาย	มุ่งต้อง
แจ่มจันทร์วันเพ็ญคลาย	มูลเมฆ
นวลพักตราแห่งน้อง	พี่นี้มีเหมือน ฯ

๑๒ พิศพรรณกัณฐาน้อง	ริ้วตกปล้องนวลผจง
กล่อมเทียบเปรียบคอหงส์	ไม่ยาวยื่นชื่นชมงาม ฯ
กัณฐาพิศเพ่งเจ้า	สมองค์
ริ้วปล่องผ่องนวลผจง	เปล่งปล้อง
กลมเทียบเปรียบคอหงส์	รวยรูป
สวยสมกลมคอน้อง	ห่อนหยื้นยาวงาม ฯ

๑๓ ชมบ่าอ่างามผาย	อกหมายราบปราบกดานทอง
นมเคร่งเต่งทั้งสอง	คือบงกชสดดอกขาว ฯ
ชมกายผายบ่าเจ้า	ชายปอง
ทรวงราบปราบกดานทอง	เรียบร้อย
นมเคร่งเต่งเต้าสอง	เคียงคู่
คือบงกชสดน้อย	เต่งตั้งดวงขาว ฯ

๑๔ กรน้อยทั้งสองข้าง	เปรียบงวงช้างพระอินทรา
เปลากลมสมกายา	ยามเมื่อเจ้าเท้าแขนงาม ฯ
กรน้อยเปรียบเช่นช้าง	ไอยรา-
วัณแต่งวงเอามา	เทียบเจ้า
เปลากลมสมกายา	เรียวรูป
คราวเมื่อน้องนั่งเท้า	อ่อนล้ำแขนงาม ฯ

๑๕ นิ้วนางพี่พิศเพี้ยน	เล็บย้อมเทียนแสงเฉิดฉัน
นิ้วแดงแสงมีพรรณ	กลมคือปั้นฟั่นเทียนกลึง ฯ
นิ้วนางเรียวรูปต้อง	ตาเรียม
เล็บแดงทับทิมเทียม	ก่ำแก้ว
นิ้วแดงใคร่และเลียม	โลมลูบ
งามเปรียบเทียนฟั่นแล้ว	ช่างซ้ำเกลากลึง ฯ

๑๖ เอวอรอ่อนรทวย	สะอาดสวยรวยรูปจริง
น้องอ่ากว่าฝูงหญิง	งามแต่เจ้าเล่าฦาโฉม ฯ
เอวอรอ่อนพี่หย้อม	แอบอิง
สมสอดสวยรวยจริง	จึ่งเหล้า
น้องอ่ากว่าฝูงหญิง	ในโลก
รูปร่างงามแต่เจ่า	เลื่องหล้าฤาโฉม ฯ

๑๗ นาภีพี่นอนแนบ	บางระแทบแอบอิงองค์
ตระโพกรัดบขัดทรง	รวาดรวายชายพอใจ ฯ
นาภีพี่แนบเน้น	นวลผจง
บางระแทบแอบองค์	นิ่มน้อง
ตะโพกรัดบขัดทรง	รวยรูป
สูงระวาดชายต้อง	ชอบเนื้อพึงใจ ฯ

๑๘ ชมเพลาเจ้าเรียวรวย	คือต้นกล้วยสวยสดเปลา
เข่าแข้งงามกว่าเพลา	หรือพรหมกลึงจึงนางงาม ฯ
อุรูดูเรียบร้อย	คือเหลา
ลำกล้วยกลมปลายเปลา	ห่อนแห้ง
ชังฆาธนูเหลา	เฉลิมรูป
หรือว่าพรหมกลึงแกล้ง	แต่งให้นางงาม ฯ

๑๙ บาทางค์นางทั้งคู่	ดูก็งามตามกายา
นิ้วน้อยสร้อยสมสา	รูปของเจ้าเพลาครบครัน ฯ
บาทางค์ทั้งคู่ต้อง	เตือนตา
ชมแต่บนเกศา	ตราบเท้า
นิ้วกลมสมลักขณา	นวลนิ่ม
ชมชื่นร่างของเจ้า	เพริศพร้อมสมควร ฯ

๒๐ ชมล้วนถ้วนสารพางค์	สุดแต่นางร่างเฉิดฉิน
นารีที่แดนดิน	คนใดใดไม่เสมอสมร ฯ
ชมล้วนถ้วนสิ่งสิ้น	สรรพางค์
งามแต่นางควรวาง	แท่นไว้
นารีที่ดินทาง	ภูวโลก
หาแห่งใดไม่ได้	ดั่งน้องเสมอสมร ฯ

๒๑ กรรมใดให้จำจาก	เป็นวิบากพรากกันจร
ไกลข้างร้างแรมอร	ให้พี่คร่ำร่ำโศกา ฯ
กรรมใดจำจากเจ้า	สายสมร
ลำบากพรากเจียวจร	จากข้าง
ไกลข้างร้างแรมอร	วรภาคย์
เรียมคร่ำครวญอ้างว้าง	แหบไห้โหยหา ฯ