บทที่๖๑-บทที่๙๐

[ นิราศธารทองแดง บทที่๑-๓๐ ] [ บทที่๓๑-๖๐ ] [ บทที่๖๑-บทที่๙๐ ] [ บทที่๙๑-บทสุดท้าย ]

๖๑ ชาตบุษ์ปพุทธชาตซาบ	กุหลาบกนาบทั้งสองทาง
เบงระมาดยี่สุ่นกาง	กลีบบานเพราเหล่าดาวเรือง ฯ
ชาตบุษ์ปพุทธชาตขึ้น	เคียงกลาง
กุหลาบกนาบสองทาง	กลิ่นฟุ้ง
เบงระมาดยี่สุ่นกาง	ตรงกลีบ
สาวสาวฉวยชิงหยุ้ง	เก็บร้อยรอยกรอง ฯ

๖๒ เพกาสาเกกุ่ม	ไม้ตาตุ่มทุมราชา
สุกรมมะยมพวา	ไม้หมากข้าขานางเปล้า ฯ
เพกาฟักย้อมกุ่ม	ผลหนา
ตาตุ่มทุมราชา	เนื่องหน้า
สุกรมมะยมพวา	ชมพู่
สาเกไม้หมากข้า	อิกเปล้าขานาง ฯ

๖๓ กะจายสยายซร้องนาง	ผ้าสไบบางนางสีดา
ห่อห้อยย้อยลงมา	แต่ค่าไม้ใหญ่สูงงาม ฯ
กะจายสยายคลี่ซร้อง	นงพะงา
สไบบางนางสีดา	ห่อห้อย
ยื่นเลื้อยเฟื้อยลงมา	โบยโบก
แต่ค่าไม้ใหญ่น้อย	แกว่งเยื้องไปมา ฯ

๖๔ กระเช้าเจ้าบรรจง	ปากแฉกตรงทรงหาบหาม
แล่งปืนของพระราม	รูปงามดีมีสืบมา ฯ
กะเช้านางแต่งเจ้า	ผจงงาม
ปากแฉกทรงหาบหาม	ห่วงห้อย
แล่งปืนของพระราม	ยังอยู่
รูปร่างงามน้อยน้อย	งอนขึ้นสืบมา ฯ

๖๕ เล็บนางงามแสล้ม	ต้นนางแย้มแกมดองดึง
สุพรรณิกากากระทึง	ดอกราชพฤกษ์ซึกไทรไตร ฯ
เล็บนางนวยแน่งน้อย	พอพึง
นางแย้มแกมดองดึง	อีกอ้อย
สุพรรณิกากากระทึง	บานแบ่ง
ราชพฤกษ์ซึกดวงย้อย	พู่เพี้ยงไทรไตร ฯ

๖๖ ชงโคตะโกตะขบหว้า	ต้นตุมกากาฝากลง
ชอบกลต้นมหาหงส์	มะเดื่อดูกลูกนมแมว ฯ
ชงโคตะโกขบหว้า	ดาดดง
ตุมกากาฝากลง	ติดไม้
นมแมวมหาหงส์	เห็นอยู่
มะเดื่อดูกลูกงอกได้	แส่ทึ้งสอยกิน ฯ

๖๗ กำจัดสลัดไดขึ้น	บนพื้นภูภู่เขาสูง
แคคางยางยูงดูง	ต้นกระแบกแปลกกันบาน ฯ
สลัดไดกำจัดต้น	หางยูง
บนภูภู่เขาสูง	หย่งหยื้น
แคคางยางยูงดูง	ตรงโตรด
ตระแบกแปลกกันขึ้น	เกลื่อนกลุ้มบานไสว ฯ

๖๘ แคฝอยข่อยเข็มข้า	ต้นกาลาน่าดอกบาน
งิ้วงับพลับพลึงบาน	นิ้วมือเรียบเปรียบเทียนกลึง ฯ
แคฝอยข่อยข่าขึ้น	ขนัดขนาน
เข็มกาลาดอกบาน	ที่แจ้ง
งิ้วงับพลับพลึงปาน	มือเรียบ
นิ้วแน่งงามดั่งแกล้ง	ฟั่นด้วยเทียนกลึง ฯ

๖๙ พุมเรียงเคียงคัดเค้า	ต้นปู่เจ้าเหล่าจิงจำ
ต้นองุ่นขนุนสำ	มลอมะก่อสะตอสะเตียน ฯ
พุมเรียงเคียงคัดเค้า	บานช้ำ
ปู่เจ้าเหล่าจิงจำ	ไขว่ขึ้น
ต้นองุ่นขนุนสำ	มลอมาก
มะกอสะตอสะเตียนพื้น	เลี่ยนเกลี้ยงตลิบเตียน ฯ

๗๐ กำจายรายท้องที่	ต้นลิ้นจี่ที่ทางจร
กลำเพาะเงาะเรียงสลอน	สท้อนพวงพะงวงชุม ฯ
กำจายรายที่ท้อง	ดงดอน
ลิ้นจี่ที่ทางจร	ป่ากว้าง
กลำเพาะเงาะเรียงสลอน	ทรงลูก
สท้อนลางสาดสล้าง	ลูกเลื้อยพะงวงชุม ฯ

๗๑ จิงจ้อยอยมโดย	ดวงรายโรยโชยชายชม
ฉิ่งชี่ถี่ทางสม	ร่มรื่นสนุกปลุกปลื้มใจ ฯ
ยมโดยยอจิ่งจ้อ	สลอนสลม
ดวงโรยโชยชายชม	ชื่นหน้า
ฉิ่งชี่ถี่ทางสม	เย็นเฉื่อย
ร่มรื่นสนุกริกหร้า	ปลุกปลื้มใจหญิง

๗๒ กล้วยไม้ห้อยต่ำเตี้ย	นมตำเรียเรี่ยทางไป
หอมหวังวังเวงใจ	ว่ากลิ่นแก้วแล้วเรียมเหลียว ฯ
กล้วยไม้ห้อยย้อยคลี่	ดวงไสว
นมตำเรียรายไป	กลิ่นกล้า
หอมหวังวังเวงใจ	รสราค
ว่ากลิ่นแก้วแล้วข้า	หยุดยั้งแลเหลียว ฯ

๗๓ ทองกวาวคราวดอกแดง	เชิงจำแจงแดงเหียงหัน
ลำไยไม้มูกมัน	เคี่ยมตะเคียนเลี่ยนรังเรียง ฯ
ทองกราวคราวดอกพร้อม	แดงฉัน
เชิงจำแจงเหียงหัน	เหี่ยวต้น
ลำไยไม้มูกมัน	เฟืองฝ่อ
เคียมตะเคียนเลี่ยนต้น	หมู่ไม้รังเรียง ฯ

๗๔ เจตพังคีสีเสียดสรล	พรมคดปนคนทาดง
เล็บครุฑสุดสูงระหง	ต้นเต่าร้างกร่างแต้วกะโดน ฯ
สรลส้อยสีเสียดขึ้น	เปนกง
พรมคดคนทาดง	ด่านกว้าง
เจตพังคีสูงระหง	พังอาด
เล็บครุฑต้นเต่าร้าง	กร่างแต้วกะโดนหนา ฯ

๗๕ ตรดตรวยสลวยร่มชื้อ	สะตอสะตือชื่อหลายมาน
มะหาดมะตาดแสมสาร	มะตูมมะขวิดจิตมูลเพลิง ฯ
ตรดตรวยสลวยร่มชื้อ	เสถียรสถาน
สะตอสะตือชื่อหลายมาน	มากพ้น
มะหาดมะตาดแสมสาร	สนับสนุ่น
มะตูมมะขวิดติดต้น	ดกไม้เจตมูล ฯ

๗๖ ปอเป้งเตงเตยตาล	สรลตระการปานหางโต
ต้นทองตลองตองโพ	สักสูงสุดพุดซากะถิน ฯ
เตยตาลปอป่านเป้ง	เตงอะโข
สรลเปรียบหางสิงห์โต	ต่ำผุ้ม
ต้นทองตลองตองโพ	ทเลเรียบ
พุทราสักสูงกลุ้ม	ค่าไม้กระถินงาม ฯ

๗๗ ปรูประระกำดก	ต้นรกฟ้าหญ้านางแฝง
พัวพุ่มชุมแสงแซง	ลูกติดต้นหล่นลงเนือง ฯ
ปรูประเดียรดาดด้วย	ระกำแดง
รกฟ้าหญ้านางแฝง	ฝากเหรื้อง
พัวพุ่มชุมแสงแซง	กางกิ่ง
ลูกดกตกลงเหนื้อง	กลาดกลุ้มกลางกิน ฯ

๗๘ พาดไฉนตะไคร้มะนาว	เทียนช้างน้าวหาวมนทรี
ชเอมเขล็นเบญจกานี	หงอนไก่สลับทับทิมบาน ฯ
พาดไฉนตะไคร้เนื่อง	มะนาวมี
ช้างน้าวหาวมนทรี	หนาดน้ำ
ชเอมเขล็นเบญจกานี	เทียนป่า
หงอนไก่ทับทิมกล้ำ	กลีบช้อยแดงฉัน ฯ

๗๙ น้อยหน่าหนาเปนเหลา	น้อยแหน่เล่าเต้าตามชม
นางนวลนวลนางสม	หว้านน้ำกลุ้มกทุ่มนาขนาน ฯ
น้อยหน่าน่าลูกพร้อม	โตกลม
น้อยแหน่เต่าตามชม	ชื่นผุ้ม
นางนวลนวลนางสม	โสภิศ
หว้านน้ำมีเกลื่อนกลุ้ม	กทุ่มท้องนาขนาน ฯ

๘๐ ไผ่เทศงามผาดผุด	ต้นเล็บครุฑพุทธรักษา
ทองสิบอย่างงามนานา	เข้าตอกแตกแปลกดอกขาว ฯ
ไผ่เทศงามเงื่อมแต้ม	เลขา
เล็บครุฑพุทธรักษา	โทษคุ้ม
ทองสิบอย่างตรูตา	งามเลิศ
เข้าตอกแตกดวงกลุ้ม	แปลกด้วยดอกขาว ฯ

๘๑ มังคุดลมุดหมากเหม้า	เหล่าทุเรียนเนียรภูสี
มูลมังสังกรณี	มีร้อนลิ้นอินทผาลำ ฯ
มังคุดลมุดหมากเหม้า	มากมี
ทุเรียนเนียรภูสี	ค่าค้อม
มูลมังสังกรณี	มีมาก
ต้นร้อนลิ้นขึ้นล้อม	หมู่ไม้อินทผล ฯ

๘๒ แทงทวยกล้วยกุตีบ	ต้นปีบไสวไข่เน่าหอม
พองลมพนมพนอม	น่องโลดเลียบหลาหลกปะโลง ฯ
แทงทวยกล้วยตีบเลื้อย	เครืองอม
ปีบไสวไข่เน่าหอม	ทั่วเบื้อง
พองลมพนมพนอม	ลำเจียก
โลดเลียบหลาหลกเหนื้อง	น่องต้นปะโลงสาร ฯ

๘๓ หมากม่วงพวงพรวนย้อย	พิมเสนห้อยสอยมากิน
สุกห่ามตามใจถวิล	เอาตะกร้อซอเกี่ยวลง ฯ
หมากม่วงพวงห่ามย้อน	ยามเห็น
พรวนพิมเสนเหลืองเปน	ปากกร้อ
หมอนทองม่วงมันเย็น	เดิรสู่
สอยแส่พลางหัวหร้อ	หล่นกลุ้มชิงกัน ฯ

๘๔ หมากม่วงดิบห่ามฝาน	ใส่ในจานพานตบะรอง
นั่งล้อมห้อมเนืองนอง	จิ้มน้ำปลางาปิกิน ฯ
หมากม่วงดิบห่ามให้	ปอกฝาน
งาบปิน้ำปลาจาน	จุ่มจิ้ม
นั่งล้อมห้อมกินกราน	กินอยู่
เข็ดฟันผันหน้ายิ้ม	อิ่มเอื้อนราถอย ฯ

๘๕ ชมร่มไม้ไทรไตร	เรไรไพรแว่วแจ้วเสียง
เรื่อยเฉื่อยสำเนียงเพียง	ปี่รี่เสนาะเพราะเพลงเครง ฯ
(กาพย์ชื่อทันทีบท)
เดิรเพลินชมร่มไม้	ไทรไตร
สดับศัพท์เรไรไพร	แว่วแจ้ว
ระกำลำไยไฟ	เลือนเถื่อน
มงคุดลมุดแต้วแก้ว	กุ่มกถุ้มทรม่วงมะงวง ฯ
(โคลงชื่อทันทีบท 12 คู่)

๘๖ หัวลิงหมากลางลิง	ต้นลางลิงแลหูลิง
ลิงไต่กะไดลิง	ลิงโลดคว้าประสาลิง ฯ
(กาพย์ชื่ออรรถอักษร)
หัวลิงหมากเรียกไม้	ลางลิง
ลางลิงหูลิงลิง	หลอกชู้
ลิงไต่กะไดลิง	ลิงห่ม
ลิงโลดฉวยชมผู้	ฉีกคว้าประสาลิง ฯ
(โครงชื่ออรรถอักษร)

๘๗ ปุ้มไก่แลหงอนไก่	ต้นหางไก่แลสร้อยไก่
โหราเดือยไก่ไก่	ให้เทียนไก่ไก่จับนอน ฯ
ปุ้มไก่หงอนไก่ต้น	เรียงไสว
หางไก่แลสร้อยไก่	กกก้อง
โหราเดือยไก่ไก่	เมียงม่าย
ต้นเทียนไก่ไก่ร้อง	ไก่เตี้ยจับขัน ฯ

๘๘ เพกาต้นกุมกา	โยทกากรรณิกา
ชุมกาแลสาบกา	ต้นมะกากาจับนอน ฯ
เพกาตุมกาต้น	กาลา
โยทกากรรณิกา	ถี่ก้อง
ชุมกาแลสาบกา	กาสู่
ต้นมะกาการ้อง	จับไม้กาหลง ฯ

๘๙ ธารไหลใสสอาด	มัจฉาชาติดาษนานา
หวั่นหว้ายกินไคลคลา	ตามกันมาให้เห็นตัว ฯ
ธารไหลใสสอาดน้ำ	รินมา
มัจฉาชาตินานา	หวั่นหว้าย
จอกสร่ายกินไคลคลา	เชยหมู่
ตามคู่มาคล้ายคล้าย	ผุดให้เห็นตัว ฯ

๙๐ นั่งเล่นเห็นหมู่ปลา	พรั่งพรูมาเหล่าเหลือหลาย
กินเข้าเอาโปรยปราย	ปลามาใกล้ได้เห็นตัว ฯ
นั่งชมปลาหมั้วหมู่	เรียงราย
พรูพรั่งมาเหลือหลาย	ว่ายหวิ้ง
กินเข้าเอาโปรยปราย	ลงบ่อย
ปลาว่ายใกล้ได้ทิ้ง	ห่อเข้าดูปลา ฯ