บทนำในหนังสือพิมพ์ เป็นเสมือนช่องสื่อสาร ระหว่างตัวหนังสือพิมพ์กับผู้อ่านโดยตรง บทนำช่วยให้ผู้อ่านทราบว่า แนวความคิดของหนังสือพิมพ์ หรือ กองบรรณาธิการ คิดเห็นอย่างไรต่อเรื่องต่างๆ ซึ่งก็คล้ายๆกับ คอลัมน์แก้ไขปัญหานั่นละครับ เป็นการสื่อสาร ตรง ระหว่างคนอ่านหนังสือพิมพ์ กับหนังสือพิมพ์เอง เพียงแต่ว่า "บทนำ" จะทำหน้าที่คนละอย่างกับ คอลัมน์ไขปัญหา หรือคอลัมน์ตอบรับจดหมายจากผู้อ่าน

มีคนเขาบอกว่า อยากรู้ว่า หนังสือพิมพ์คิดอย่างไร ให้อ่านบทนำ ซึ่งก็เป็นความจริง หนังสือพิมพ์ ส่วนใหญ่ จะใช้คอลัมน์ "บทนำ" เป็นที่สะท้อนความคิดเห็น เพียงแต่ว่าสมัยนี้ หนังสือพิมพ์ ในบ้านเรา เปิดกันมากมายเหลือเกิน และไม่ค่อยติดยึดอะไรสักเท่าไหร่ อยากจะทำอย่างไร ก็ทำ ไม่ติดรูปแบบ ทำให้ "ความขลัง"ของ "บทนำ" เสื่อมคลายไป คอลัมน์ "บทนำ" ถูกเอาไป เช่นช่องสนทนาก็มี เอาเป็นที่เขียนแนะนำคอลัมน์ หรือข่าว ภายในเล่มก็มี

ตามแบบฉบับดั่งเดิมแล้ว บทนำ ควรจะเป็น "ภูมิปัญญา" ของ หนังสือพิมพ์ บทนำ อาจเขียนด้วย คนๆเดียว หรือเปลี่ยนกันเขียนก็ได้ แต่ต้องสะท้อนภูมิปัญญาของ คนในสำนักพิมพ์ หรือโรงพิมพ์ออกมา บทนำนี้มักจะชี้นำ หรือ มักจะตัดสินใจว่า หนังสือพิมพ์ เห็นอย่างไร เกี่ยวกับสิ่งที่เกิดขึ้นในกระแสข่าว หรือ ต่อปรากฎการณ์ต่างๆ ที่สำคัญ ซึ่งด้วยเหตุนี้ ทำให้การเขียนบทนำ จึงมีลักษณะเฉพาะ คล้ายๆ เป็นเอกลักษณ์อย่างไร อย่างนั้น

อารมณ์ของข้อเขียนในบทนำนั้นมักจะดูมีอายุ และสุขุม เสมือนเป็นผู้คงแก่เรียน และควรเขียน ด้วยภาษาเขียน แม้ว่าจะเป็นช่องสื่อสาร ระหว่างตัวหนังสือพิมพ์ กับผู้อ่านก็ตาม ภาษาที่ใช้ ควรสุภาพ และแสดงความคิดเห็นอย่าง ตรงไปตรงมา ไม่วกวน อ้อมค้อม

มีข้อสังเกตุว่า บ่อยครั้งข้อเขียน "บทนำ" ในหนังสือพิมพ์ มักจะทำความเข้าใจยาก จนถึงกับออกปากว่า บทนำเป็น"มุม"ที่อ่านแล้วเข้าใจยากที่สุด ความจริงแล้ว บทนำ ควรจะเข้าใจง่ายที่สุดของหนังสือพิมพ์ เพราะเป็นแหล่งสะท้อนภูมิปัญญาของสำนักพิมพ์ โดยแท้ และหากพบว่า คนอ่านต้อง "ปีนบันได" อ่าน นั่นก็ถึงว่าระที่ สำนักพิมพ์ หรือ โรงพิมพ์ ควรปรับปรุง "ภูมิปัญญา"ได้แล้ว เพราะนั่นสะท้อนถึง เขียนหนังสือไม่เป็นมากกว่า ทำตนเป็น อัจฉริยะวงการหนังสือพิมพ์

ผู้เขียนก็เคย แหกคอก วงการหนังสือพิมพ์เหมือนกัน ปกติแล้วต้องเขียน "บทนำ"อย่างที่ว่า แต่ไม่เขียนอย่างนั้น กลับทาสีคอลัมน์ให้ดำมืด ปลายล่างด้านขวา ทำเหมือนชายกระดาษม้วน ขึ้นมาเล็กน้อย เพื่อโชว์ข้อความตัวอักษรสีดำ ตัวเล็กๆว่า "ประชาธิปไตย" ครับ ฉบับนั้น เราต้อนรับ เผด็จการของบ้านเมืองเรา และสะท้อนความเห็นเราด้วยวิธีการดั่งกล่าว ก็บ้านเมืองไม่เป็นประชาธิปไตย จะพูด จะคุยอะไรก็ลำบาก และต้องการสะท้อน ให้คนอ่าน เห็นว่า สังคม(ขณะนั้น)กำลังจะถูกปิดปากเสียแล้ว

การเริ่มต้นเขียนบทนำ ก็เหมือนกับการเริ่มต้นเขียนหนังสือทั่วๆไป คือ ต้องคิดให้ออกเสียก่อน ว่าจะเขียนเรื่องอะไร และเรื่องที่เราจะเขียนนั้น เราเห็นอย่างไร ตรงนี้ต้องคิดให้ "ตกผลึก" เสียก่อน ก็คล้ายกับตอนที่แล้วนั่นละครับ เรื่องเขียนไม่ใช่เรื่องยากสำหรับคนเขียนหนังสือ ยากที่สุดก็คือ ไม่รู้จะเลือกเขียนเรื่องอะไรดี

ปกติแล้วเวลาจะเขียนบทนำ เราก็ต้องอ่าน หรือทายใจ คนในสังคมให้ออกว่า เขากำลังตั้งคำถามในใจอะไรอยู่ แล้วเราก็ เอาคำถามของเขานั้น มาเขียน แล้วบอกกับเขาว่า เราในนาม "หนังสือพิมพ์" คิดเห็นอย่างไรต่อเรื่องนั่น และมักจะนิยมกันอยู่เหมือนกัน หนังสือพิมพ์ จะทายใจรัฐบาลว่า รัฐบาลกำลังกังวลใจในเรื่องอันใดอยู่ หรือ รัฐบาลกำลังคิดอยู่ว่า จะตัดสินใจเรื่องนั้นเรื่องนี้อย่างไร เราในนามของ "หนังสือพิมพ์" ก็บอกไปเลยว่า เรื่องนั่น เราเห็นอย่างไร พร้อมให้เหตุและผลไปด้วยว่า เราเห็นด้วย หรือ ไม่เห็นด้วยเพราะเหตุอันใด

นอกจากนี้แล้ว เราในนาม "หนังสือพิมพ์" ก็สามารถใช้บทนำ เป็นผู้ชี้นำในเรื่องต่างๆ ได้ด้วย ไม่จำเป็นต้องเป็น เรื่องในกระแส เสมอไป แต่อย่างน้อยที่สุด เรื่องที่เขียนนั้น ต้องเป็นเรื่องที่มีค่าควรเขียนถึง หรือชี้นำจริงๆ

มีข้อสังเกตุว่า "บทนำ" เป็นคอลัมน์ของหนังสือพิมพ์ ที่ไม่จำเป็นต้องปรากฎชื่อคอลัมน์ เสมอไป ตำแหน่ง และภาพพจน์ที่ปรากฎต่อสายตาผู้อ่าน จะบ่งบอกความเป็น "บทนำ"เอง หรือผู้อ่านจะทราบด้วยตนเองว่า นั่นคือ บทนำของหนังสือพิมพ์

นอกจากนี้แล้ว หนังสือพิมพ์หากมีความถี่ในการออกหนังสือน้อย บางทีก็ไม่ปรากฎ "บทนำ" ในหน้าหนังสือ อาจใช้รูปแบบ "บทบรรณาธิการ"แทน ซึ่งบทบรรณาธิการ มักจะหมายถึง พื้นที่ หรือ คอลัมน์ที่เขียนโดยบรรณาธิการหนังสือพิมพ์ฉบับนั้นๆ และดูจะเขียนได้กว้างขวางกว่า "บทนำ"ด้วย คือ ไม่จำต้องติดยึดเฉพาะแสดง "ภูมิปัญญา" ของสิ่งพิมพ์เท่านั้น อาจใช้เป็น ที่บอกเล่าให้ผู้อ่านทราบว่า ในหนังสือฉบับนี้ หรือเล่มนี้ มีเรื่องราวอะไร ที่น่าสนใจบ้าง เป็นต้น

คราวนี้คงได้แนวทางในการเขียน บทนำ บทบรรณาธิการ บ้างนะครับ