ปราสาทพนมรุ้ง ตั้งอยู่ที่ บ้านตาเป๊ก ต.ตาเป๊ก อ.นางรอง จ.บุรีรัมย์ ห่างจากตัวจังหวัดบุรีรัมย์ประมาณ 42 กิโลเมตร ไปตามทางหลวงหมายเลข 24 ช่วง อ.นางรอง - อ.ประโคนชัย บริเวณหลักกิโลเมตรที่ 83 - 84 จะมีทางแยกเข้าสู่ปราสาทพนมรุ้งระยะทางอีก 12 กิโลเมตร ปราสาทพนมรุ้งเป็นศาสนสถานเขมรโบราณ ตั้งอยู่บนยอดเขาพนมรุ้ง ซึ่งเป็นภูเขาไฟเก่าที่มอดไปแล้ว และเป็นส่วนหนึ่งของทิวเขาพนมดงรัก ได้รับการยกย่องให้เป็นศาสนบรรพตที่งดงามที่สุดในประเทศไทย และเป็นที่ตั้งของทับหลังนารายณ์บรรทมสินธุ์ ตัวปราสาทตั้งหันหน้าไปทางทิศตะวันออก ปรางค์ประธาน หรือปราสาทประธาน มีแผนผังเป็นรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัส กว้าง 8.20 เมตร ยาว 8.20 เมตร สูง 27 เมตร ก่อสร้างด้วยศิลาแลงและหินทราย ทางทิศตะวันออกเฉียงใต้ของปรางค์ประธานมีวิหาร หรือบรรณาลัย 2 หลัง สร้างจากศิลาแลง ทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือมีปรางค์อิฐ 2 องค์ ด้านหลังของปรางค์ประธานทางมุมทิศตะวันตกเฉียงใต้มีปรางค์ศิลาแลงและหินทรายเรียกว่า ปรางค์น้อย ที่มุขโถงด้านหน้าของปรางค์ประธาน เหนือประตูทางเข้ามีทับหลังสลักภาพนารายณ์บรรทมสินธุ์ ภายในปรางค์ประธานเป็นห้องเรียกว่า ครรภคฤหะ เคยเป็นที่ประดิษฐานรูปเคารพสำคัญ "ศิวลึงค์" แต่ปัจจุบันเหลืออยู่เพียงร่องรับน้ำสรง สันนิษฐานว่าศาสนสถานแห่งนี้สร้างขึ้นเพื่อถวายแก่พระศิวะ เทพเจ้าสูงสุดในศาสนาพราหมณ์ ลัทธิไศวนิกาย นอกจากนี้ ยังมีการค้นพบศิลาจารึกที่ปราสาทพนมรุ้งนี้ จำนวน 11 หลัก เป็นภาษาสันสกฤต 4 หลัก และภาษาเขมร 7 หลัก ปราสาทพนมรุ้งสันนิษฐานได้รับการสร้างขึ้นเมื่อประมาณพุทธศตวรรษที่ 15 ภายหลังได้มีการบูรณะและก่อสร้างเพิ่มเติมในพุทธศตวรรษที่ 17 - 18 กรมศิลปากรได้เข้าไปดำเนินการบูรณะตั้งแต่ปี 2514 ต่อมาภายหลังได้จัดตั้งเป็นโครงการอุทยานประวัติศาสตร์พนมรุ้ง และได้เปิดอย่างเป็นทางการเมื่อปี 2531 ทุกปีในช่วงเทศกาลสงกรานต์จะจัดให้มีงานนมัสการรอยพระพุทธบาทจำลอง นอกจากนี้ ยังมีประเพณีขึ้นเขาพนมรุ้ง ทุกวันเพ็ญ เดือน 5 ของทุกปี โดยจะจัดให้มีขบวนแห่ 12 นักษัตร ซึ่งเป็นวันที่พระอาทิตย์จะขึ้นตรงกับ 12 ช่องประตูของปราสาท รายละเอียดเพิ่มเติมสามารถขอทราบได้จากสำนักงานอุทยานประวัติศาสตร์พนมรุ้ง โทรศัพท์ (044) 631746