พระมหากษัตริย์กรุงศรีอยุธยาเสด็จประพาส

[ ตำนานพุทธบาท ] [ พระมหากษัตรย์ทรงสร้างพระมณฑป ] [ พระมหากษัตริย์กรุงศรีอยุธยาเสด็จประพาส ] [ ทรงนมัสการพระพุทธบาท ] [ ทรงนมัสการลาพระพุทธบาท ]

[พระมหากษัตริย์กรุงศรีอยุธยาเสด็จประพาส]
^๑๖ปางฤดูหิมผคุณมาส	องค์อิศวรราช
ปิ่นพิภพกุรุงทวา
ปราโมทย์หฤทัยราชา	จักเสด็จวันทา
บรมบาททรงญาณ
ดำริห์เสร็จอื้นโองการ	สั่งเสนีชาญ
พิริยรวจณรงค์พลัน
จงจัดจัตุรงค์อนันต์	อิกมหาสุวรรณ
นาเวศพยุหยาตรา
จักจรัลอัญชลีสักกา-	รพุทธบาทา
สถิตย์สุวรรณศีขรี
มโหรศพสมโภชโสภี	มาลาอัคนี
จงสรรพประดับกิจการ
อำมาตย์รับราชบรรหาร	สดุดีนฤบาล
ตระบัดฉวัดไตรตรา
การสรรพกลับผยองผันมา	ทูลแด่มหา
กระษัตริยเสร็จบริบูรณ์
ขออัญเชิญเสด็จนเรสูร	อรุโณทจำรูญ
สกุณฤกษ์พยุหพลฯ
[ขบวนเสด็จพยุหยาตราทางชลมารค]
^๑๔ปางนั้นบรมนฤเบศร์	สุรราชฟังกล
เสนางคจัดจตุรพล	พิริยสรรพประดับการ
เร่งมีกมลก็ประโมช	สุมนัศใสสานต์
ครั้นส่างอรุณรวิวาร	ยเยี่ยมยอดยุคุนธร
เสด็จสรงสุธารทิพรส	สุวคนธกำจร
ภูษิตวิจิตรอลงกรณ์	วรรัตนธำมรงค์
ทองกรตระกองกรประดับ	วชิรเรืองระยับองค์
สังวาลวลัยบวรมง-	กุฏแก้วกุณฑลพราย
เสร็จสรงก็ทรงพิชัยอา-	วุธสรรพธนูสาย
สพักเสร็จเสด็จจรก็ผาย	บทบาทยุคลคลา
แสนสาวสุรางค์วรสนม	ก็ประดับดังดารา
แวดล้อมพระจันทรณอา-	กาศเรืองรรังษี
เสด็จดลฉนวนพระอรณพ	ขนานน่าวาสุกรี
แตรสังขประโคมดุริยดนตรี	มหรธึกและกาหฬ
เสด็จทรงที่นั่งสุวรรณนา	วบุษบกไพชยนต์
เมินแมนพิมานอมรถกล	ก็ประเทิดประทัดทาย
เครื่องสูงไสวเสวตรฉัตร	อภิรุมยชุมสาย
กลดกลิ้งกระชิงรัตนพราย	มยุรฉัตรจรัสจรูญ
พัดโบกและจามรมณี	ทรกั้งกำบังสูรย์
ธงฉานฉวัดวรพิบูลย์	รยะยาบที่ธงไชย
นาเวศสุวรรณวรประดับ	สรมุขเกรียงไกร
คู่เคียงกับจักษุวิมานไชย	รัตนเรืองสุธาธาร
นาวาขนัดคณคชสีห์	สิหราชมกรกาญจน์
โตสิงกิเลนทอัศวาน	สกุณพักตรเจษฎา
นอกนั้นก็จับวรฉลาก	นวสูรเสนา
แห่แหนบรมนรนรา-	ธิบดินทร์เสด็จจร
โห่แห่กระหึมศัพทสำเนียง	นิสนั่นชโลธร
พายทองกระทุ่มธวัชกร	ชลฟุ้งคือฝอยฝน
ฟองฟุ้งนทีธรติรา	ครลอกกระฉอกชล
ธงเทียวธวัชกลคือกล	สกุณร่อนรริ้วโพยม
ทวาราวดีพิฦกพลั่น	สนั่นลั่นคครื้นโครม
ไพร่ฟ้าประชาชนก็โสม-	มนัศโดยเสด็จไคล
เหรามัจฉากัจฉปป่วน	บมิทวนสถิตย์ใน
สาครกระเจิงจรนุไพร	พำนักนิ์ห้วยละหารธาร
เสด็จดลประทับท่าเจ้าสนุก	พระดำหนักอันโอฬาร
เถลิงอาสนราชสุขสาน-	ติภิรมยรมยา
ปราการประดุจศิขรกั้น	สมุทคั่นคัมภีรา
หว่างเขาอัศกรรณวินัตกา	คิชกูฏคุหาหงส์
ตาริ้วระรอบกลคือเขา	บริภัณฑกรรกง
รอบล้อมนิเวศวรคือวง-	กฏเกี้ยวพระเมรุมาศ
สรรพพฤนทประชาชนนิกร	วรมนตริเกลื่อนกลาด
อึกอึงอุโฆษพนวาศ	พนพนมจะหล่มทลาย
เรือจอดจรดก็บมิส่ำ	ดูคคล่ำกระแสสาย
กู่กันพเพรียกจรจราย	บมิรู้กี่โจษจรร
เสพโภชน์กระยาหารสำเริง	สุขรมยชมกัน
เปรมเปรอจเรอจรจรัล	ก็คเคลือบทั้งแดนดง
สายัณหแสงสุริยเสด็จ	จรคล้อยพระเมรุลง
ปักษาคณากรสู่พง	พนพฤกษเพรียกรัง
จับจอมผกาอรประอึง	คคลึงคู่สิเนหัง
หวนหันกระสันสัตวประนัง	ศัพทร้องสำเนียงหวาน
ราตรีสงัดศัพทนิกร	นรราชทวยหาญ
เพื่อผลมหันตดรธาน	ประทุษฐจิตรกามา
แสงจันทร์จรูญเมฆจแจ่ม	จรแหร่มณนภา-
กาศเรืองรยับรัศมิดา-	รกพรายโพยมบน
น้ำค้างรำเพยประวายุพัด	ปรมาณุฝอยฝน
เย็นทั่วทั้งพื้นพนภุวดล	ชฉ่ำพวกพลากร
กวางทรายกระต่ายจรก็เต้น	ประชมแสงศศิธร
โลดเลมรบัดสุขและจร	ณเหล่าแหล่งพนาราม
ไถงเงื้อมยุคุนธรจะจวน	ปจุสสมัยย่ำยาม
กดโกกิลาสกุณปาม	สุรศัพทอึงอลฯ
[ขบวนเสด็จพยุหยาตราทางสถลมารค]
^ร่ายเสนาตระบัดตื่นตน	ตรวจเตรียมพลพยุหบาตร
เร่งรุมฟาดนายอัศว์	เร่งรันฉมัดนายคเชนทร์
เร่งรดับเกณฑ์นายรถ	เร่งรันขนดนายพล
ศัพทโจษจลจรรจา	แก้ช้างม้าโคเกวียน
ลงฉวัดเฉวียนวาเรศ	แต่งสกนธเพศพลไกร
คชไสวอัศวา	โดยขบวนตราพยุหบาตร
เมือบคามาศวิถี	ท่านฤบดีผ่านเผ้า
พอรุ่งอรุณเร้า	แผ้วฟ้าวรโพยมฯ

^๑๕พลคชคชแรงโรม	โจมณรงค์คง	อาวุธสรรพ
พลคชคชเร็วรับ	จับอรินทรราชฟาด	ขจัดจร
พลคชคชฤทธิรอน	เบญจลึงคธร	เถลิงงา
พลคชคชศักดา	งางอนช้อยสอย	เอาดวงดาว
พลอัศวอัศวฉ่าฉาว	จบทุกแดนดาว	สยบสยอง
พลอัศวอัศวลำพอง	ทวนมาศลำยอง	จามรี
พลอัศวอัศวสำลี	ทรงกุทณฑ์ตี	ดำเลิงสาย
พลอัศวอัศวผาดผาย	ทรงธนูสาย	ประลองทัด
พลรถรถเฉวียนฉวัด	เรียบแปรกรัต-	นปลายธง
พลรถรถก้องกง	เวียนระเห็จหงส์	คือกังหัน
พลรถรถพรายพรรณ	สรรพ์ประดับกาญจน์	มณีแสง
พลรถรถคำแหง	ปรปักษ์แสยง	สยบมรณ์ฯ

^๑๖ตรวจเตรียมเทียบแสนยากร	แพนดั้งโตมร
กุทัณฑ์ธนูนั่นหนา
ดาบเขนเสโลห์ปืนยา	ปืนไฟคณนา
บรู้กี่ส่ำเนืองนอง
ย่อมล้วนเกราะกรายลายทอง	เสื้อหมวกไหมกรอง
กระหนกกระหนาบแกมกัน
สรรพพฤนทามาตย์โจษจรร	พร้อมพรั่งอนันต์
อเนกขนัดในขบวน
ครั้นเพลาฤกษเรืองควร	อัญเชิญอิศวร
สุเรนทรราชยาตราฯ

^๑๑ปางนั้นนฤบดิน	ทรสุเรนทรมหา
เร่งมีมโนปรา-	รภซึ่งเสด็จดล
เสด็จสรงสุธารทรง	พิภูษิตระการกล
พาหุรัตนกุณฑล	มกุฏแก้วกรรเจียกจร
เสร็จทรงพิไชยอา-	วุธสรรพประดับกร
ย่างเยื้องจรัลจร	วรราชเกยไชย
ทรงพระคชาธาร	ทรเรืองมหิทธิไกร
ดุจองค์สหัสไน-	ยนิสิทไอยรา
ประดับหมู่พิริยพล	-ลโจษจลณมรรคา
ส่ำแสนทแสนยา-	กรก้องกเกริกไพร
เสียงสารอัศวราช	นฤนาทวนาไลย
แตรสังข์ประนังไน	ศุภฤกษ์ดำเนินพลฯ

^๑๔ฝ่ายพญาคชาธรพิพงศ์	อยเรศมหัยรณ
พิศไหนลมัยมุขพิมล	ทินย่อมประดับดาว
ผ่านพักตรพัตรรัตคน	ชนักต้นกระวิลวาว
ซองหางรยับรัศมิพราว	พพรายรัตนาภา
ข่ายทองตระพองพักตรพนาศ	รุจเรกขโมรา
กำภูหุ้มภู่พรรณจา-	มรีเฟื้อยฟฟายงาม
ปรบกรรณกระหึมสุรส่ายมัน	จรแกว่งณกลางสนาม
เสนาพลาจรคั่งคาม	พิศเพียงเอราวัณ
ประดับด้วยเศวตบวรฉัตร	อภิรุมชุมสรรพ์
จามรแลธรสุริยวรร-	ณพัดโบกระบายลม
กลดกลิ้งกรชิงมยุรฉัตร	จรูลแสงจรัสสม
ธงทวนฟฟายจามริรมย์	ดุจกวักจะไกวโพยม
แวงแซงจัตุลังคบทบา-	ทคเชนทรชรุกโซม
ฆ้องกลองประนังศัพทประโคม	จแจ้วปี่ชวานำ
คชดังประนังอธิคคม	คชกรมเสียดส่ำ
พังคาและแซกกิรินินำ	ที่นั่งรัตนพุดตาลทอง
เบื้องหลังคเชนทรบรม-	ขัติโยรสสมพอง
โดยเสด็จจุฑาธรณินอง	รถเรียบประเทียบจร
รถอรรคสุดาสุรสนม	วรรูปคืออัปสร
เยี่ยมยิ้มพพริ้มพักตรบวร	ธิวิสูตรมาศผจง
กล่นเกลื่อนอรัญรถยา	ธุลิตระหลบทังไพรพง
เสียงสารและอัศวก้องกง	รถลั่นสนั่นพนม
แส้เสียงพลาพลนิกร	ก็สท้อนสเทือนระทม
สรรพสัตวก็ตื่นจิตรระงม	ปลาตแล่นขจัดขจาย
เรไรและวานรชนี	พเพรียกพร้องสำเทียนทาย
เสด็จคลาพลาพลนิกาย	ดลราชวังสถาน
หยุดยั้งพยุหจัตุรง-	คสำเริงฤทัยลาน
ตรวจเตรียมมโหรศพการ	สมโภชพุทธบาทาฯ