custom

กองข้าวบวงสรวงเป็นประเพณีที่ ปฏิบัติกันในเทศกาลตรุษไทย หรือตรุษสงกรานต์ คนโบราณถือว่าชีวิตของตน ได้รอดพ้นอุปสรรคภยันตรายมาได้อีกหนึ่งปี เพราะบุญบารมีที่ได้บำเพ็ญไว้ และเพราะมวงเทพาอารักษ์ได้ช่วยพิทักษ์รักษาชีวิต ให้พ้นจากภยันตรายต่าง ๆ เมื่อถึงกาลปีใหม่ จึงพร้อมใจกันนำข้าวปลาอาหารอันโอชารส ซึ่งได้เลือกสรรแล้วเป็นอย่างดี ต่างคนต่างนำมารวมไว้ ในย่านหนึ่งย่านใดที่เป็นกลางมาบวงสรวงมวลเทพาอารักษ์เหล่านั้น เพื่อแสดงความนบไหว้ รำลึกถึงความเมตตาบารมีของเทพาอารักษ์เหล่านั้น ด้วยความกตัญญูกตเวที เมื่ออ่านโองการบวงสรวงเสร็จ เซ่นไหว้เสร็จก็นำอาหารคาวหวานเหล่านั้นมารวมหมู่ ร่วมรับประทานอาหารกัน ไม่เอากลับบ้าน สนุกสนานกันอย่างญาติอันสนิทยิ่ง ทุกคนที่เคยโกรธกันก็คืนดีกัน คนไม่เคยรู้จักกันก็รู้จักกัน ไม่เคยพบปะกันก็มีโอกาสได้พบปะกัน แลกเปลี่ยนความคิดเห็นตลอดจนสารทุกข์สุกดิบกัน “สามัคคีธรรม” อันเป็นพลังวิเศษของสังคมของหมู่บ้าน ก็เกิดขึ้นทันที ประเพณีนี้ได้ปฏิบัติสืบกันมา ไม่ใช่เรื่องความโง่เงอะไร้เหตุผล แต่เป็นเรื่องที่บริบูรณ์ด้วยเหตุผล แฝงไว้ด้วยคติธรรม สามัคคีธรรมที่เกิดขึ้นนั้น แนบแน่นสนิทใจยิ่งกว่างานสโมสรสันนิบาต หรืองานกินเลี้ยง เลี้ยงรับเลี้ยงส่งในปัจจุบันหลายเท่าพันทวีของดีในเมืองชลทั้งสามประเภทนี้ บรรพชนของเราได้รักษาปฏิบัติมาแล้วหลายชั่วชีวิตคน เพราะเป็นประเพณีที่อุดมด้วยเหตุผล มีคติธรรมและวัฒนธรรมอันน่าเลิ่อมใส เป็นสัญลักษณ์อันเด่น เอกลักษณ์อันงามของชาวเมืองชล แต่เป็นที่น่าเสียดาย ประเพณีเหล่านี้ ลูกหลานชาวเมืองชลกำลังหันหลังให้ กลับเห็นเป็นเรื่องไร้สาระ กลับไปหลงละเมอคลั่งไคล้ ในอารยธรรมของชาวตะวันตก จนลืมถึงของดีที่ต้นตระกูล ได้สร้างสมและได้ประคับประคองรักษามาประเพณีท้องถิ่นอีกอย่างหนึ่ง ที่ชาวชลบุรีปฏิบัติสืบมาก็คือ “ประเพณีวันไหล” ซึ่งเป็นวิวัฒนากรมาจากประเพณี การก่อพระทรายน้ำไหลของไทยสมัยโบราณ ที่นิยมทำกันโดยทั่วไปประเพณีวันไหลคนไทยในอดีตนิยมการสร้างพระเจดีย์ไว้ในวัด ถือว่าพระเจดีย์เป็นปูชนียสถานสำคัญ วัดทุกวัดจึงมีเจดีย์อยู่ในวัด ทั้งขนาดองค์ใหญ่ ขนาดองค์กลาง และขนาดองค์เล็ก และนิยมสร้างกันมาแล้วแต่สมัยสุโขทัย วิวัฒนาการรูปแบบมาตามยุคตามสมัย ซึ่งแต่ละสมัยยังมีซากเจดีย์ เป็นหลักฐานทางโบราณวัตถุ อยู่สืบมาจนกระทั่งทุกวันนี้พระเจดีย์องค์ใหญ่ที่สุด นิยมสร้างไว้หลังพระอุโบสถ หรือพระวิหารเพื่อบรรจุพระบรมสารีริกธาตุ เมื่อกราบนมัสการพระประธานในพระอุโบสถก็เท่ากับได้กราบนมัสการพระบรมสารีริกธาตุด้วยประเพณีไทยที่ได้ปฏิบัติกันมา แต่สมัยสุโขทัยเป็นราชธานี ก็คือ การทำบุญในวันเทศกาลตรุษไทย ตรุษสงกรานต์ เมื่อถึงประเพณีตรุษไทย ตรุษสงกรานต์ ก็นิยมก่อพระเจดีย์ทราย ถวายเป็นพุทธบูชา การก่อพระเจดีย์ทราย ก็คือการขนทราย หาบทรายมากองสูง แล้วรดน้ำเอาไม้ปั้นกลึง เป็นรูปทรงเจดีย์ ปักธงทิวต่าง ๆ ตกแต่งกันอย่างวิจิตรบรรจง องค์ใหญ่บ้าง เล็กบ้างสุดแต่กำลัง บ้างก็ทำเป็นกรวยเล็ก ๆ เพื่อก่อให้ครบ ๘,๔๐๐๐ กองเท่าจำนวนพระธรรมขันธ์ งานก่อพระเจดีย์ทรายในเทศกาลตรุษไทย ตรุษสงกรานต์เป็นงานที่สนุกสนานรื่นเริงมาก นอกจากจะขนทราย หาบทรายเข้าวัดแล้ว ยังมีการละเล่นพื้นเมือง ในเวลาก่อพระเจดีย์ทราย เพื่อเพิ่มความสนุกสนานบันเทิงรื่นเริงใจด้วย เมื่อก่อเสร็จพระเจดีย์ทรายแต่ละกอง ก็จะมีธงทิวพร้อมด้วยผ้าป่า ตลอดจนสมณบริขารถวายพระ พระสงฆ์ก็จะพิจารณาบังสุกุลทำบุญเลื้ยงพระ เลี้ยงพระเสร็จก็เลี้ยงคนที่ไปร่วมงาน เป็นการสนุกสนานในเทศกาลตรุษ ผลที่ได้เมื่อเสร็จงานแล้ว ทางวัดก็ได้ทรายไว้สำหรับสร้างเสนาสนะปูชนียสถานในวัด หรือถมบริเวณวัด พระสงฆ์ก็ได้เครื่องปัจจัยไทยธรรมต่าง ๆเทศกาลตรุษไทย คือ เดือน ๕ ขึ้น ๑ ค่ำ ตรุษสงกรานต์ปกติ หลังตรุษไทยไปเล็กน้อย เป็นปลายฤดูร้อนจะย่างเข้าฤดูฝน วัดใดอยู่ใกล้ห้วย หนอง คลอง บึง ญาติโยมอุบาสก อุบาสิกาวัด ก็จัดประเพณีก่อพระทรายน้ำไหลขึ้น วิธีการก็คือขุดลอกทรายที่ฝนซัดไหลมาสงรวมขังอยู่ตามคลอง หนอง บึง เป็นการขนทรายเข้าวัด และเป็นการพัฒนาท้องถิ่นด้วย การรวมแรงคนเพื่อร่วมบุญขุดลอก คลอง หนอง บึง ให้สะอาดเมื่อถึงฤดูฝนน้ำจะได้ไหลสะดวก คู คลอง หนองบึงไม่ตื้นเขิน หมู่บ้านสะอาดน้ำก็ไหลได้ตามปกติ ไม่ขังเจิ่งท่วมที่นั่นที่นี่ นี่คือประโยชน์ที่ได้จากการก่อพระทรายน้ำไหลในเทศกาลตรุษงานก่อพระทรายน้ำไหล เพื่อก่อเป็นองค์เจดีย์เป็นพุทธบูชา เพื่อทำบุญเลี้ยงพระเนื่องในเทศกาลตรุษ เพื่อความรื่นเริงบันเทิงใจของชาวบ้านด้วยการละเล่นพื้นเมือง เพื่อสามัคคีธรรม ของคนในหมู่บ้านที่ทำบุญเลี้ยงพระแล้ว ก็ร่วมรับประทานอาหารกันเพื่อสามัคคีรส เป็นงานประเพณีที่ชี้ให้เห็นความเจริญ ของวัฒนธรรมในท้องถิ่นเป็นอย่างดี แต่ด้วยสภาพของบ้านเมืองได้เปลี่ยนแปลงไป ความเจริญทางวิทยาการใหม่ ๆ เพิ่มขึ้น การขนทราย โกยทราย หาบทรายเข้าวัดคนละหาบสองหาบ ก็เปลี่ยนสภาพมาเป็นซื้อทรายเป็นรถ ๆ ขนกันอย่างสะดวกสบาย และหลายวัดก็หมดความจำเป็นที่จะต้องใช้ทราย คู คลอง บึง ที่ทรายเคยซัดไหลมารวมกันก็ตัดเป็นถนน แปรสภาพจากคู คลอง หนอง บึง ไปเกือบหมด จนแทบไม่มีการลอกคู คลอง หนอง บึง ในบริเวณใกล้ ๆ วัดงานก่อพระทรายน้ำไหลในเทศกาลตรุษ ก็เปลี่ยนสภาพไป วัดต่าง ๆ หลายวัดไม่มีเจดีย์เป็นพุทธบูชา มีแต่เจดีย์ใส่กระดูกผี คำว่าเจดีย์ทรายก็หมดความหมายไป ก่อพระทรายเอาบุญ ก็เปลี่ยนสภาพไปพัฒนาไปตามกาลเวลา ก่อพระทรายน้ำไหลจึงเรียกสั้นลงเหลือแค่ “วันไหล” หรือ “ประเพณีวันไหล” เพียงแต่อาราธนาพระสงฆ์มาทำบุญ เลี้ยงพระ และเลี้ยงคน และมีงานรื่นเริงกันไปตามสภาพ ของท้องถิ่นและความนิยมตามยุคตามสมัยในเทศกาลตรุษเพี้ยง ขออย่าให้ “วันไหล” เป็นวัน “หลงใหล” หรือ “เหลวไหล” ของชาวไทยชาวพุทธ หัวมังกุท้ายมังกร จนไม่รู้ว่าอะไรเป็นอะไร แล้วทำให้ลืมประเพณีวัฒนธรรมอันดีงามของท้องถิ่นที่บรรพชน ได้ว่างแบบฉบับไว้เป็นสมบัติแก่ลูกไทยหลานไทยอย่างน่าเสียดายขอให้วิญญาณบรรพชนของเรา จงร่วมใจกันปลุกลูกไทยหลานไทย ให้กลับมารักษาปฏิบัติประเพณีของไทย เพื่อเป็นเกียรติของคำว่า “ไทย” และขอให้ชาวเมืองชลจงฟื้นฟูรักษาประเพณีพื้นบ้านพื้นเมืองไว้ เพื่อแสดงสัญลักษณ์อันดีงามของเราให้ประจักษ์แก่สายตาแขกบ้านแขกเมืองเถิด อย่างปล่อยให้สูญสิ้นไปเลยประเพณีถีบกระดานในสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จประพาสจังหวัดชลบุรี หลายครั้งหลายวาระ จึงทรงมีความคุ้นเคยกับสภาพ และความเป็นอยู่ของชาวจังหวัดชลบุรีเป็นอย่างดียิ่ง เมื่อ พ.ศ. ๒๔๑๙ ได้เสด็จประพาสชลบุรี และประทับแรมที่อ่างศิลาเป็นเวลาหลายวัน ได้มีลายพระราชหัตถเลขาวันที่ ๙ มกราคม ๒๔๑๙ ข้อความตอนหนึ่งว่า“ราษฎรที่ทำโป๊ะจับปลาในทะเลนั้น ทำได้แต่ฤดูเดือน ๑๒ ไปจนถึงเดือน ๓ เป็นฤดูลมตะเภาพัดกล้า คลื่นจัดโป๊ะแตก ต้องหยุดการจับปลาไปจนเดือน ๑๒ ในระหว่างหยุดการจับปลาทำโป๊ะไม่ได้นั้น ราษฎรทำมาหากินด้วยลงเฝือกลากอวนจับปลาและถีบกระดานเก็บหอยชายทะเลเวลาน้ำลงไปที่ชายเลน ก็จะเห็นชาวบ้านถีบกระดาน ดูรวดเร็วจากข้อความตามลายพระราชหัตถเลขานี้ชี้ชัดว่า พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้ทอดพระเนตร การถีบกระดานหาหอยชายทะเลยของชาวเมืองชล ซึ่งเป็นอาชีพส่วนหนึ่งของชาวจังหวัดชลบุรีฉะนั้น ในงานประจำปีจังหวัดชลบุรีแต่อดีต จึงจัดให้มีการแข่งขัน การถีบกระดานแต่ละปี เพื่อเป็นการส่งเสริม และรักษาเอกลักษณ์ส่วนหนึ่งของอาชีพประมงไว้ ต่อมาได้ว่างเว้นการถีบกระดานไปหลายปี ถึงงานประจำปี ๒๕๓๐ ได้มีการฟื้นฟูการแข่งขันถีบกระดานขึ้นใหม่ โดยเฉพาะเมื่อ วันที่ ๑๖ เมษายน ๒๕๓๐ นายสืบ รอดประเสริฐ ผู้ว่าราชการจังหวัดชลบุรี ลงถีบกระดานร่วมกับข้าราชการ และชาวประมงจึงจารึกเป็นเกียรติประวัติไว้