|
Puisi
klasik adalah pancaran masyarakat lama yang membawa sikap dan minda
masyarakat pada masa tersebut. Sering kali puisi-puisi ini digarap
dalam pelbagai bentuk seperti pantun, syair, seloka, gurindam dan
mantera. Kebanyakan puisi klasik ini sarat dengan nilai kekeluargaan
dan kepercayaan leluhur kita. Inilah antara sebab untuk kita mengkaji
dan menilai sendiri jati diri bangsa kita yang kaya dengan adat
resam ketimuran.
|Pantun
Puisi
Melayu klasik yang paling tua dan popular ialah pantun. Pantun dikatakan
popular kerana mempunyai bentuk struktural yang ringkas dan bersahaja.
Jumlah barisnya juga pelbagai: ada pantun dua kerat, pantun empat
kerat, enam kerat, lapan kerat, dan ada juga yang sepuluh kerat.
Seterusnya, terdapat juga sejenis pantun yang rangkapnya berkait
antara satu sama lain, dan dikenali sebagai pantun berkait. Namun
pantun yang paling digemari merupakan pantun empat kerat. Dari sudut
penggubahan, pantun dapat dicipta dengan mengikuti syarat-syarat
di bawah ini:-
- setiap
baris terdiri daripada 8 hingga 12 suku kata.
- rima
akhirnya (untuk pantun empat kerat) ialah a b a b.
- ada
pembayang dan juga maksud.
Walaupun
mudah membina baris-baris yang terdiri daripada 4 atau 5 perkataan
(atau 8 hingga 12 suku kata), tetapi bukan semua yang terbina mempunyai
nilai keindahan. Hal ini kerana pantun yang bermutu memiliki ciri-ciri
semantik atau permaknaan yang menarik. Kerap kali unsur-unsur alam
menjadi penghias pantun-pantun romantik. Manakala pantun-pantun
yang bertema keagamaan, nasihat, lelucon dan sebagainya, didapati
imej-imejnya disesuaikan dengan tema. Contoh pantun di sini.
|Syair
Syair
merupakan sejenis puisi klasik yang kelihatan menyerupai bentuk
pantun kerana suku kata untuk baris-barisnya menyerupai bentuk pantun.
Akan tetapi, syair memiliki syarat-syarat lain yang berbeza daripada
pantun. Syarat-syaratnya ialah:-
- setiap
baris terdiri daripada 8 hingga 12 suku kata.
- rima
akhirnya ialah a a a a.
Syair
tidak mempunyai pembayang. Rangkap syair terbina daripada maksud-maksud.
Maksud atau isi syair biasanya merupakan cerita, atau berunsurkan
nasihat. Contoh syair di sini.
|Gurindam
Gurindam
tidak mempunyai definisi dan konsep yang mantap. Gurindam berasal
daripada bahasa Tamil yang bermaksud umpama.Terdapat beberapa khilaf
atau pandangan yang berbeza antara para pengkaji. Ada pengkaji menyatakan
bahawa gurindam tidak terikat dengan peraturan yang khusus. Terdapat
pula pengkaji yang menyatakan bahawa rangkap gurindam terdiri daripada
dua baris. Tetapi secara keseluruhannya, gurindam banyak mengemukakan
nasihat, pandangan, atau gambaran sesuatu keadaan. Contoh gurindam
di sini.
|Seloka
Seloka
dipercayai berasal daripada bahasa Sanskrit yang membawa maksud
seperti juga gurindam iaitu umpama. Oleh sebab maknanya bersamaan
dengan gurindam, maka sifat seloka juga tidak jauh berbeza daripada
sifat gurindam dari sudut maksud atau isinya. Seloka memuatkan sindiran
atau kiasan yang tajam. Bentuknya tidak terikat apada peraturan
tertentu, namun ada juga yang berbentuk seperti syair. Contoh seloka
di sini.
|