1.เผ่าม้ง
1. แม้วหรือม้ง [Hmong] เป็นชาวเขาสาย จีน - ทิเบต ในกลุ่มจีนเดิม เรียกตัวเองว่า ม้ง แบ่งเป็น 3 กลุ่มคือ แม้วดำ แม้วน้ำเงิน และแม้วขาว จากหลักฐานทางประวัติศาสตร์เชื่อ ว่า ถิ่นเดิมของแม้วอยู่บริเวณแม่น้ำเหลือง แถบมณฑลยูนาน กวางสี และกวางเจาในประ เทศจีนกว่า 3,000 ปีมาแล้ว ต่อมาถูกจีนรุกรานจึงหนีไปอยู่ในลาว เวียดนาม พม่า และ ได้อพยพเข้าสู่ประเทศไทยประมาณปีพศ. 2393 ปัจจุบันในประเทศไทยมีชาวเขาเผ่าแม้ว กระจายอยู่ใน 12 จังหวัด ภาคเหนือ แม้วชอบตั้งหมู่บ้านบนพื้นที่ลาดเขาในระดับความสูงตั้งแต่ 3,000 ฟุตขึ้นไป มีลำห้วและ สันขาใกล้หมู่บ้าน หมู่บ้านโดยทั่วไปมีขนาด 20-30 หลังคาเรือน ในแต่ละหมู่บ้านจะมี หัวหน้าหมู่บ้านเป็นผู้นำ ซึ่งเลือกจากผู้อาวุโสสูงสุดที่มีอิทธิพลหรือสมาชิกในแซ่สกุลที่มี มากที่สุดในหมู่บ้าน
เศรษฐกิจ
ชาวม้งทำการเกษตรแบบไร่เลื่อนลอย พืชหลักที่ปลูกคือ ข้าวและข้าวโพดนอกจากการ เกษตรแล้ว ยังมีอุตสาหกรรมในครัวเรือนประเภทศิลปและงานฝีมือ เช่นทอผ้า และ การทำเครื่องเงิน บ้านแม้วจะหันหน้าไปตามลาดเขาคร่อมบนพื้นดิน สร้างด้วยไม้จริง ส่วนมากจะมีขนาด ใหญ่ เนื่องจากแม้วมีระบบครอบครัวแบบขยาย มีสมาชิกในครอบครัวมาก เฉลี่ย 9 คน ต่อหนึ่งครัวเรือน ในบ้านมีห้องนอน 1-3 ห้อง ห้องเก็บพืชผล 2 ห้อง เตาไฟใหญ่เตาไฟ เล็ก หิ้งผี มีประตูใหญ่อยู่หน้าบ้าน แต่ไม่มีหน้าต่าง แม้วนับถือระบบอาวุโสอย่างเคร่งครัด ฝ่ายชายจะเป็นใหญ่ การสืบเชื้อสายจะต้องถือทางฝ่ายชายเป็นหลัก ประเพณีของแม้วอนุ ญาตให้ชายและหญิงมีเพศสัมพันธ์ก่อนแต่งงานได้ แต่ห้ามแต่งงานกับคนแซ่สกุลเดียวกัน แม้วเชื่อและนับถือผีต่างๆเช่น ผีฟ้า ผีเรือน และผีทั่วๆ ไป เอกลักษณ์ของแม้วอีกอย่างหนึ่ง คือ ดนตรี แม้วมีเครื่องดนตรีที่นิยมกัน 3 อย่าง คือ แคน ขลุ่ย และหยั่ง