16. Кал'і распачалося суперніцтва паміж Вільняй і Масквою?

Геапалітычнае становішча Вялікага Княства Літоўскага і Маскоўскай дзяржавы вызначыла характар іх узаемадачыненняў. Да першых канфліктаў паміж Вільняй і Масквою дайшло ў гады
княжання Гедзіміна. Вяпікае Княства прэтэндавала на лідэрства ва Усходняй Еўропе, на ролю збіральніка ўсходнеславянскіх земляў. Альгерд, падтрымліваючы Цвер, ажыццявіў тры паходы
на Маскоўшчыну, даходзіў да самай Масквы; пад пратэктаратам Вітаўта знаходзілісяНоўгарад Вяпікі, Пскоў і Разань.

Ужо пасля таго як усе беларускія землі аб'ядналіся ў Вялікім Княстве Літоўскім, Маскоўская дзяржава, выбіўшыся пры падтрымцы залатаардынскіх ханаў у лік першых сярод княстваў Ула-
дзіміра-Суздальскай Русі, пачала актыўна павялічваць свае землі за кошт іншых. Падбіваючы суседнія княствы, пад канец ХУ стагоддзя яна ўсутыч падышла да ўсходніх межаў Вялікага Княства. І калі маскоўскі князь Іван III (1462-1505) назваўся «государем всея Русн», ён адкрыта выступіў з тэрытарыяльнымі дамаганнямі да Вільні: абвясціў сваёй вотчынай Полацак, Віцебск, Смаленск ды іншыя беларускія гарады. У 1492 годзе Маскоўская дзяржава парушыла
«вечны мір» з Вяпікім Княствам і развязала супраць яго вайну. Палітычная праграма так званага «ўз'яднання» спатрэбілася Маскве для апраўдання анексіі беларускіх і ўкраінскіх земляў.

3 гэтага часу вызначальным фактарам гістарычных падзей ва Усходняй Еўропе было смяротнае проціборства Масквы і Вільні. Захопніцкія войны маскоўскіх уладароў сталі амаль бесперапыннымі: яны вялісяў 1492—1494, 1500—1503, 1507—1508, 1512—1522 гадах і г. д. Вільня
мусіла тады ўсе намаганні скіроўваць на абарону сваіх межаў. Лінія проціборства паміж Масквой і Вільняй з'яўлялася фактычна лініяй лроцістаяння розных палітычных сістэм, розных культурных цывілізацый, розных светаў —дэмакратычнага еўрапейскага і дэспатычнага ўсходняга.

--------------------
Рэкляма

__________________________________________________

(с) Вэбмайстар:  Сьцізорык. Менск. 2001