|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
องก์ที่ ๓
ฉาก : ลานหน้าอาศรมของพระกาละทรรศิน.
[คือฉากเดียวกันกับตอนที่ ๓ แห่งองก์ที่ ๒ นั้นเอง
แต่หนังกวางที่ปูบนแทนศิลาใต้ต้นไม้นั้นเก็บไปเสีย :
และสมมตว่าเปนเวลากลางคืน. มีแสงเดือนหงายแจ่มอย่างในวันเพ็ญ]
(ท้าวชัยเสนออกทางหลืบซ้าย)
[อินทะวิเชียร๑๑]
ชัยเสน.
โอ้โอ๋กระไรเลย |
บมิเคยณก่อนกาล |
| พอเห็นก็ทราบส้าน | ฤดิรักบหักหาย |
| ยิ่งยลวะนิดา | ละก็ยิ่งจะร้อนคล้าย |
| เพลิงรุมประชุมภาย | ณ อุราบลาลด |
| พิศไหนบมีทราม | วะธุงามสง่าหมด |
| จนสุดจะหาพจน์ | สรเสริญเสมอใจ |
| องค์วิศวะกรรมัน | นะสิปั้นวะธูไซร้ |
| พอเสร็จก็เทพไท | พิศะรูปสุรางค์เพลิน |
| ยืนเพ่งและนั่งพิศ | วรพักตร์บหมางเมิน |
| งามใดบงามเกิน | มะทะนาณโลกสาม |
| แลวิศวะกรรมัน | ผิจะปั้นวะธูตาม |
| แบบอีกก็ไม่งาม | ดุจะโฉมอนงค์นี้ |
| เหตุนี้สินงคราญ | ณสถานพิภพตรี |
| จึ่งไม่ประสพที่ | สิริรูปะเทียมทัน |
| งามเกินมนุษจริง | กละหญิงนิมิตร์ฝัน |
| จนแรกประสพนั้น | ดนุจวนจะปลุกตัว |
| นึกว่าสนิธนิทร์ | นยนาก็แน่วนัว |
| แต่นึกก็ออกกลัว | จะผวาและไม่เห็น |
| ครั้นเมื่อสดับศัพ- | ทะสำเนียงก็เยือกเย็น |
| ราวดื่มอุทกเพ็ญ | รสะรื่นระรวยใจ |
| เสียงเจ้าสิเพรากว่า | ดุริยางคะดีดใน |
| ฟากฟ้าสุราลัย | สุรศัพทะเริงรมย์ |
| ยามเดิรบเขินขัด | กละนัจจะน่าชม |
| กรายกรก็เร้ารม- | ยะประหนึ่งระบำสรวย |
| ยามนั่งก็นั่งเรียบ | และระเบียบบเขินขวย |
| แขนอ่อนฤเปรียบด้วย | ธนุก่งกระชับไว้ |
| พิศโฉมและฟังเสียง | ละก็เพียงจะฃาดใจ |
| โอ้นอนจะหลับไหล | ฤฉนี้นะอกเอ๋ย |
| ขืนนอนก็ร่อนเร่า | ฤดิเฝ้าคะนึงเชย |
| หากขืนจะนอนเฉย | อุระอาจจะพังภิน |
| จำมาณที่นี้ | เพราะว่ะใกล้สุนาริน |
| โอ้เราบสมจิน | ตะนะได้ฤฉันใด |
| ช้าก่อน ดนูเห็น | ณประตูสิรำไร |
| ดังหนึ่งจะมีใคร | จระจากพระอาศรม |
| อ้าขอถวายอัญ- | ชลิองค์สุโรดม |
| ขอให้ดนูชม | วธุเลิศเถอะสักที |
(ท้าวชัยเสนเลี่ยงเฃ้าไปแฝงอยู่หลังกอไม้ฃ้างซ้าย มัทนาเดิรออกมาจากอาศรมและมายืนพิงเสาระเบียง, มองดูดวงเดือน)
[อินทวงส์๑๒]
มัทนา.
โอ้ว่าอนาถใจ |
ละไฉนนะเปนฉนี้ |
| แต่ไรก็ไม่มี | มะนะนึกระเหระหน |
| ไม่เคยจะเชื่อว่า | ระตินั้นจะสัประดน |
| มาสู่ณใจตน | และจะต้องระทมระทวย |
| เมื่อก่อนสิชายรัก | ก็มิพักจะเออจะอวย |
| อวดดีและอวดด้วย | บมิเคยจะลุ่มจะหลง |
| ทั้งเคยเยาะเย้ยหยัน | นระผู้พะว้าพะวง |
| ว่าเฃานะเขลาคง | จะบพ้นระอิดระอา |
| เคยว่าบุรุษกล่าว | วจะลวงยุพาและพา |
| ไปร่วมสิเนหา | บมิช้าก็ทอดก็ทิ้ง |
| ดังนั้นสิแม้ชาย | อภิปรายและอ้อยและอิ่ง |
| เราจึ่งมิสุงสิง | และบรักสมัคสมาน |
| ครานี้สิพบชาย | วรรูปวิเศษวิศาล |
| ใจวาบและหวามปาน | ฤดินั้นจะโลดจะลอย |
| เธอนั้นฤเจียมตัว | กิริยาก็เรียบก็ร้อย |
| ไม่มีละสักน้อย | จะแสดงณท่วงณที |
| ว่าเธอประสงค์จะ | อภิรมย์ฤดีระตี |
| เปนแต่ชำเลืองที่ | ดนุบ้างณครั้งณคราว |
| คราใดประสพเนตร์ | ฤก็เราละร้อนและหนาว |
| เธอไกลก็ดูราว | นภะไร้ตวันและเดือน |
| โอ้ว่าณครานี้ | แหละฤดีจะฟั่นจะเฟือน |
| ด้วยรักกระทำเชือน | ละฉนี้จะทำไฉน |
ชัยเสน (พูดปรารภ)
ฟังคำที่หล่อนบ่น |
ก็กะมลบ่มั่นได้ |
| ว่าคำที่พูดไซร้ | วธุมุ่งณตัวเรา |
| หากเรานี้หาญตอบ | ผิวะขัดฤดีเจ้า |
| โฉมยงคงรีบเฃ้า | ณ พระบรรณะศาลา |
| คอยฟังเผื่อพูดอีก | เถอะนะเห็นจะดีกว่า |
| เพียงฟังเจ้าแก้วตา | ก็ระรื่นระเริงใจ |
มัทนา. (ยังไม่เห็นท้าวชัยเสน, พูดคนเดียว)
โอ้นึกขึ้นมาแล้ว |
ละก็แทบจะร้องไห้ |
| พอหมดคืนนี้ไซร้ | ก็จะชวดละโอกาส |
| เออทำฉันใดดี | นะจะให้พระทรงราชย์ |
| อยู่ต่อไม่ลีลาศ | จระจากณที่นี้ |
| หากว่าไม่ได้เปน | ยุวพรหมะจารี |
| คงกล้าแลพาที | พจะทูลพระภูธร |
| ให้คงแรมอยู่อีก | ณประเทศะนี้ก่อน |
| แลหากว่าทูลวอน | พระก็อาจจะเดารู้ |
| ว่าเรานี่ภักดี | และก็คงจะเอ็นดู |
| ตัวเราจะได้อยู่ | ปฏิบัติพระบาทา |
| โอ้อยากให้ท่านรู้ | ณฤดีดนูนา |
| อยู่ก่อนเถิดราชา |
ชัยเสน.
| (พูดตอบคำของมัทนา.) | ดนุเองก็เต็มใจ |
| อยากอยู่เพื่อชมโฉม | ยุวะดีมณีมัย |
| ผู้เปนเจ้าของใจ |
มัทนา.
| เอ๊ะ ! ก็ใครนะพาที | |
| มาจากในที่มืด | มละแฝงณแห่งนี้ |
ชัยเสน.
| ฃ้าเองซึ่งหล่อนมี | มะนะมุ่งจะให้ยั้ง |
(เดินออกจากที่แฝงมายืนหน้าอาศรม)
มัทนา.
| อ้าจอมมงกุฎเกล้า | ก็กระไรพระมาบัง |
| พุ่มไม้แลทรงฟัง | วะจะของกระหม่อมฉัน |
| ผู้บ่นดังคนเพ้อ | และมะเมอประหนึ่งฝัน |
| ไม่ควรสมเด็จธรร- | มิกะราชจะทรงยิน |
ชัยเสน.
| ยินแล้วฃ้าชื่นจิต | ดุจะหล่อนและให้กิน |
| น้ำทิพย์ที่ควรจิน- | ตะนะแท้นะนงคราญ |
มัทนา.
หากว่าหม่อมฉันทราบ |
พระเสด็จณน่าศาล |
| ปากคงไม่อาจหาญ | เพราะก็ย่อมจะมีอาย |
| อันหญิงย่อมไม่อยาก | จะกระทำประดุจฃาย |
| ความรักให้แก่ชาย | เพราะว่าเกรงจะดูแคลน |
| อันชื่อของหม่อมฉัน | ฤก็สุดจะหวงแหน |
| เกลียดหญิงที่แปร๋แปร้น | กละชวนบุรุษชม |
| ครานี้พันเอินองค์ | อธิราชนะโรดม |
| ทรงยินคำปรารม- | ภะและบ่นณราตรี |
| คงทรงนึกอยู่ว่า | ดนุทรามและสิ้นดี |
| ราวนางโสเภณี | บมิเขินมิขวยใจ |
| แล้วคงทรงดูถูก | ดนุนี้ละยิ่งใหญ่ |
| ว่าเปนผู้หญิงไร้ | คุณะธรรมะอันควร |
| หม่อมฉันขอทูลลา | นรนาถบดีศวร |
| ยิ่งอยู่คงยิ่งกวน | วรบาทพระภูธร |
[อุปัฏฐิตา๑๑]
ชัยเสน.
| อ้าโฉมมะทะนา | บริสุทธิบังอร |
| ฃ้าฤาจะติหล่อน | เพราะสดับวะจีหวาน |
| ชื่นจิตตะสดับ | มธุรสฤดีบาน |
| ทราบว่ายุวะมาลย์ | กรุณาณฃ้านี้ |
| พอเห็นวรพักตร์ | วนิดาวะรางคี |
| บัดนั้นฤก็มี | ฤดิท่วมสิเนหา |
| เหมือนโฉมดะรุณี | นะแหละยื่นสุหัดถ์มา |
| ล้วงใจดนุคร่าห์ | และกระลึงหทัยไว้ |
| แต่นั้นก็อนงค์ | นะสิยังบคืนให้ |
| กำดวงฤดิใน | วรหัดถะแน่นครัน |
| หากนางบมิชอบ | และจะคืนหะทัยนั้น |
| ฃ้านี้ก็จะศัล- | ยะพิลาปพิไรวอน |
| ขอให้วนิดา | กรุณาดะนูก่อน |
| อย่าเพ่อสละรอน | ระติราญสุไมตรี |
| ถึงหล่อนจะมิรัก | ก็จะขอกะโฉมศรี |
| ให้ยอมดนุมี | ฤดิรักพะธูไป |
| จนกว่าจะประจัก- | ษะณจิตตะหล่อนไซร้ |
| แล้วยกฤดิให้ | ดนุผู้พยายาม |
| อ้าโฉมมะทะนา | ผิวะหล่อนจะยอมตาม |
| ใจพี่ละก็ความ | สุขะพี่จะพูนพี |
| แต่หากมะทะนา | บมิรักก็พี่นี้ |
| เหมือนตกอะวิจี | ทุขะท่วมบรู้วาย |
[ภุชงคัปปะยาตร์๑๒]
มัทนา.
| กระหม่อมฉันสดับคำ | ดำรัสแห่งพระฦาสาย |
| ประณตนอบระยอบกาย | และกราบแทบพระบาทา |
| ก็รสใดจะหวานแม้น | สุรสแห่งพระวาจา |
| กระแสร์ทราบณทรวงฃ้า | พระบาทปลื้มบลืมรส |
| และรู้สึกพระการุณ- | ยะภาพแห่งพระทรงยศ |
| จะฝังใจบได้ลด | ฤลืมจน ณ วันมรณ์ |
| ก็แต่ว่ากระหม่อมฉัน | ฤเปนชาวพะนาดร |
| จะเทียบชาวนครค่อน | จะเสียเปรียบบ่ควรหวัง |
| สนมนางกำนัลใน | สถิตแทบ ณ เวียงวัง |
| ฉวีนวลสะกาวปลั่ง | ประดับแก้ววราภา |
| และรู้จักบำเรอครบ | ประจบองค์พระราชา |
| กระหม่อมฉันสิชาวป่า | จะสู้เขาบได้แท้ |
ชัยเสน.
| อ๊ะ ! จริง ๆ นะแก้วตา | ดนูนี้บอยากแล |
| ฤเชยนาริอื่นแม้ | กนิษฐาประนอมรัก |
| เพราะนารี ณ วังใน | บมีใครจะงามพักตร์ |
| ฤงามรูปวิไลยลักษณ์ | เสมอเจ้าบพึงมี |
| คณานางสนมเปรียบ | ประหนึ่งกาและถ่อยที |
| วธูยอดฤดีพี่ | ประหนึ่งหงส์สุพรรณณ์พรรณ |
| ก็พี่นี้สิเคยชม | วิหคหงสะเลอสรร |
| จะหลับชมอิกานั้น | บได้แล้วนะแก้วตา |
มัทนา.
| กระหม่อมฉันก็เคยทราบ | สุภาษิตบุราณว่า |
| บุรุษยามสิเนหา | ก็พูดได้ละหลายลิ้น |
| ประจบนางและพลางกอด | พนอพลอดและปลอดปลิ้น |
| และหลอกเยาวะนาริน |
ชัยเสน.
| ผิลิ้นพี่จะมีหลาย | |
| ก็ทุกลิ้นจะรุมกล่าว | แสดงรัก ณ โฉมฉาย, |
| และทุกลิ้นจะเปรยปราย | ประกาศถ้อยปะฎิญญา |
| พะจีว่าจะรักยืด | บจางจืดสิเนหา |
| สบถให้ละต่อหน้า | พระจันทร์แจ่มณเวหน |
มัทนา.
| พระกล่าวอ้างพระจันทร์นี้ | ชรอยทีมิชอบกล |
ชัยเสน.
| เพราะเหตุใดละหน้ามน |
มัทนา.
| เพราะเดือนนั้นมิมั่นคง | |
| ณ ฃ้างขึ้นสิหงายแจ่ม | กระจ่างสดและกลดทรง |
| ณ ฃ้างรมบเห็นองค์ | พระจันทร์เจ้าณราตรี |
ชัยเสน.
| ฉนั้นขอสบถต่อ | สุดาราจำรัสศรี |
| วะแวววับระยับที่ | นะภากาศพะแพรวพราย |
มัทนา.
| ก็เห็นว่ามิชอบกล | ละอีกแล้วพระฦาสาย |
| เพราะเมื่อใดพระจันทร์ฉาย | ก็ขับดาวละลายไป |
ชัยเสน.
| ฉนั้นเจ้าจะให้พี่ | สบถโดยสุเทพใด |
มัทนา.
| ก็หากทรงประทานให้ | กระหม่อมฉันนะเลือกสรร |
| จะขอให้พระสาบาล | ณ องค์เทวะเทวัน |
| พระองค์ใดก็ไม่มั่น | ฤดีเท่าพระจอมเกศ |
| พระองค์ทูลกระหม่อมแก้ว | ก็สมมตสุเทเวศร์ |
| ฉนั้นแม้พระทรงเดช | ดำรัสคำปฏิญญา |
| กระหม่อมฉันก็จงรัก | และภักดีและเปนฃ้า |
| ไฉนเล่าจะสงกา |
ชัยเสน.
| ฉนั้นพี่ก็ยินดี |
(ท้าวชัยเสนไปจูงมือมัทนาจากระเบียงและจูงมากลางเวที.)
[โตฎก๑๒]
| มะทะนาดนุรัก | วรยอดยุพะดี |
| และจะรักบมิมี | ฤดิหน่ายฤระอา |
| ผิวะอายุจะยืน | ศะตะพรรษะฤกว่า |
| ก็จะรักมะทะนา | บมิหย่อนฤดิหรรษ์ |
| นยะนาก็จะชม | วธุต่างมะณิพรรณ |
| และจะสูดสุวะคันธ์ | ระสะต่างสุผะกา |
| ผิวะตื่นก็จะดู | ยุวะดีสิริมา |
| ผิวะหลับฤก็ฃ้า | จะสบินฤดิเพลิน |
| ทิวะราตริจะนอน, | ฤจะนั่งฤจะเดิร |
| บมิมีละจะเหิน | ฤจะห่างมะทะนา |
| บมิเห็นวรพักตร์ | ก็จะหนักอุระว้า |
| ขณะเคียงพะนิดา | ก็จะรื่นฤดิศานต์ |
| ผิวะเจ้าก็สมัค | และจะรักดนุนาน |
| จระสู่อุทะธาร | เถอะนะเราก็จะวัก |
| อุทะกล่าวสุปะทาน | เฉพาะเทพสุรศักดิ์ |
| และฉนั้นละก็จัก | ดุจะหมั้นจะวิวาห์ |
มัทนา.
| ผิพระโปรดละก็ข้อย | บมิขัดวะจะนา |
| และจะตามพระลิลา | จระทั่วปะฐะพี |
(บัดนี้สมมตว่าเริ่มจะรุ่ง ฉนั้นให้มีแสงแดดขึ้นท้องฟ้า,
แล้วค่อยเปิดไฟฃาวมากขึ้นทีละน้อย ๆ
ระหว่างเวลาที่สองคนพูดกันต่อไปนี้.)
[อีทิสะ๒๐]
ชัยเสน.
อ้าอะรุณแอร่มระเรื่อรุจิ |
|
| ประดุจมะโนภิรมระตี | ณ แรกรัก |
แสงอะรุณวิโรจน์นะภาประจักษ์ |
|
| แฉล้มเฉลาและโศภินัก | นะฉันใด |
| หญิงและชายณะยามระตีอุทัย | |
| สว่างณกลางกะมลละไม | ก็ฉันนั้น |
| แสงอุษาสะกาวพะพราวณสรรค์ | |
| ก็เหมือนระตีวิสุทธิอัน | สว่างจิต |
| อ้าอนงคะเชอญดำเนิรสนิธ | |
| ณ ฃ้างดะนูประดุจสุมิตร์ | มโนมาน |
| ไปกระทั่งณฝั่งอุกอะจีระธาร | |
| และเปล่งพะจีณสัจจะการ | ประกาศหมั้น |
| ต่อพระพักตร์สุราภิรักษะอัน | |
| เสด็จสถิตณเขตอะรัณ | -ยะนี่ไซร้ |
| ว่าดะนูและน้องจะเคียงคระไล | |
| และครองตลอดณอายุขัย | บ่คลาดคลา |
มัทนา
| สูรยะส่องสว่างณกลางนะภา | |
| ก็พลอยสว่าง ณ ภูมิหล้า | แหละฉันใด |
| อันพระโปรดก็จิตตะฃ้าก็ได้ | |
| สว่างกระจ่างและสดและใส | ณ บัดนี้ |
| ฃ้าพระบาทจะสุขสราญฤดี | |
| ก็ย่อมจะโดยพระบารมี | ธปกเกล้า |
| พึ่งพระคุณกะรุณยะค่ำและเช้า | |
| จะปราศะโศกบมีเศร้า | ฤทุกขํ |
| ใจจะอิ่มจะเมเพราะเปรมปริยํ | |
| และรื่นณรสระตีจิรํ | ระรวยใจ |
| ทูลกระหม่อมเสด็จ ณ เทศะใด | |
| ก็ฃ้าพระบาทจะตามธไป | พระเจ้าฃ้า |
(ท้าวชัยเสนกับมัทนาจูงมือกันเดิรเข้าโรงทางหลืบซ้าย)
