ภารตวิทยา  คือ วิทยาเกี่ยวกับภารตประเทศ หรือประเทศ
	อินเดีย  การศึกษาค้นคว้าและเรียบเรียบเรื่องภารตวิทยานี้  ผู้เขียนมิได้นำเสนอ		
	เฉพาะความรู้ฝ่ายไทย  หรือเมื่อไทยรุ่นก่อนรับมาจากแขกแล้ว  เพื่อความสมบูรณ์
	รอบด้าน  จึงประสานความรู้โดยแสดงปูมหลัง "ภารตวิทยาในประเทศไทย" จาก
	นั้นจึงจัดลำดับเรื่องตามเนื้อหาที่ควรศึกษาในภาพรวม  แล้วค่อยแยกย่อยเฉพาะ
	บทเฉพาะเรื่อง  คือ อินเดีย - จากอดีตถึงปัจจุบัน

	            ซึ่งเป็นสังเขปประวัติศาสตร์อินเดียจากโบราณ  ถึงอังกฤษจำยอม
	กับการต่อสู้ของประชาชนอินเดียที่เรียกร้องเอกราช  แล้วเกิดการแบ่งแยกกัน
	ภายในประเทศจนเกิดบังคลาเทศ ที่มิใช่ดินแดนของอินเดียอีกต่อไป   ส่วนใน
	เรื่อง ศาสนาในอินเดีย  กล่าวถึงสถิติประชากรจากสำมะโนประชากรประเทศ
	สาธารณรัฐอินเดียว เมื่อพ.ศ. ๒๕๓๔  มีจำนวนประชากรจำนวนเท่าใด และจำ
	แนกออกตามศาสนาที่นับถือเท่าใด  ต่อจากนั้นจึงกล่าวถึงศาสนาต่างๆ  ซึ่ง
	กำเนิดหรือเข้าสู่อินเดียว่ามีคติความเชื่ออย่างไร  ดังเริ่มจากศาสนาฮินดู, 
	ศาสนาอิสลาม,  ศาสนาคริสต์,  ศาสนาสิกข์,  ศาสนาเชย, ศาสนาโซโรอาสตร์,
	ศาสนายูดาย  และพุทธ

	            วรรณคดีอินเดีย  ผู้เขียนนำเสนอโดย "แยกออกเป็นตอนๆ ตามอุบัติ
	การณ์ทางประวัติศาสตร์  ตามศาสนา ความเชื่อถือ ตามกลุ่มของภาษา  และตาม
	ลำดับการพัฒนาการของวรรณคดี"  มีทั้งหมด ๗ ตอน  เริ่มจากคัมภีร์พระเวท
	และคัมภีร์อุปนิษัท  ถึงวรรณคดีอินเดียในยุคปัจจุบัน
	
	            วรรณคดีสันสกฤต เป็นบทขยายที่อธิบายวรรณคดีที่ใช้ภาษาสันสกฤต
	จำแนกเป็นหัวข้อที่น่าสนใจ เช่น คัมภีร์พระเวท, มหากาพย์, คัมภีร์ธรรมศาสตร์
	ตำราดาราศาสตร์  คำนวณและแพทยศาสตร์  เป็นต้น
	
	            พลังและความเหนียวแน่นของภาษาสันสกฤต อธิบายคุณลักษณะของ
	ภาษาสันสกฤต อ้างคำเซอร์วิลเลี่ยม โยนส์ ที่ตั้งข้อสังเกตไว้เมื่อ พ.ศ.๒๓๒๗
	ว่า "ภาษาสันสกฤตนั้น จะมีอายุเก่าแก่สักเพียงใด  ต้องนับว่าเป็นภาษาที่มีโครง
	สร้างน่ามหัศจรรย์มาก เป็นภาษาที่เป็นเลิศกว่าภาษากรีก มีความอุดมสมบูรณ์
	กว่าภาษาละติน ฯลฯ"

	            ภาษาสันสกฤตกับภาษาบาลี  กล่าวถึงคุณและวิธีการศึกษาสมัยใหม่
	อธิบายกำเนิดภาษาสันสกฤต, ภาษาบาลี  ความแตกต่างระหว่างภาษาบาลีและ
	สันสกฤต  และเปรียบศัพท์บางคำจากสามภาษา คือ สันสกฤต บาลีและไทย
	
          	            ภาษาบาลีและสันสกฤตในภาษาไทย  เริ่มด้วยความรู้ว่า "เหตุที่มีภาษา
	บาลี-สันสกฤต ปนอยู่ในภาษาไทย" อย่างไร เมื่ออธิบายความเป็นมาจากการ
	ค้า การเผยแผ่ศาสนาแล้ว จึงยกตัวอย่างทางอักขรวิธีที่ไทยแปลงศัพท์เดิม
	หรือคงรูปไว้

	            การศึกษาภาษาสันสกฤตในอินเดีย  กล่าวถึงการศึกษาภาษาสันสกฤต
	ในสมัยปัจจุบัน และเชื่อมโยงประวัติการศึกษาภาษาสันสกฤตสมัยอังกฤษ
	ปกครองแล	ะสนับสนุนให้ตั้งแผนกวิชาขึ้นในมหาวิทยาลัย  จวบจนกระทั่ง
	ทางการได้ตั้งงบประมาณจำนวนหนึ่งเป็นทุนอุดหนุนสถาบัน  และนักศึกษาวิชา
	สันสกฤต

	            เทพนิยายของอินเดีย  จัดแบ่งลำดับเทพนิยายตามยุคสมัยที่แสดง
	พัฒนาการทางความคิดและความเชื่อ ผ่านเทพเจ้าที่มีลักษณะตัวแทนความคิด
	นั้น โดยแบ่งเป็นเทพนิยายและเทพเจ้าในยุคพระเวทตอนต้น  ยุคคัมภีร์พราหมณะ
	และคัมภีร์อุปนิษัท ยุคหลังคัมภีร์อุปนิษัท เป็นต้น

	           การศึกษาในอินเดียสมัยโบราณ  การนำเสนอเริ่มจากเรื่องวัตถุประสงค์
	และอุดมการณ์ของการศึกษา  สู่หลักศึกษา และการศึกษาเปรียบเทียบระหว่างการ
	ศึกษาของชาวพุทธกับชาวฮินดู

	           มหากาพย์ภารตะ เป็นบทสำคัญบทหนึ่งที่แสดงเรื่องราวเกี่ยวกับ
	วรรณคดีเอกของอินเดีย  ส่วนขึ้นต้นของบทได้กล่าวนำถึงความสำคัญของมหา
	กาพย์สองเรื่อง ที่เรื่องหนึ่งคนไทยรู้จักดีและแพร่หลาย  ผ่านการปรับปรุงเป็น
	วรรณคดีไทย คือ เรื่องรามเกียรติ์ แต่มหากาพย์อีกเรื่องหนึ่ง คือ มหาภารตยุทธ์
	เรียนในประเทศไทยเฉพาะผู้เรียนวรรณคดีชั้นสูง  หรือเรียนในภาควิชาปรัชญาที่
	ขยายผลถึงภควัทคีตา  ดังนั้นจึงมุ่งอธิบายมหากาพย์ภารตะเป็นพิเศษ  จัดแบ่ง
	เป็นหัวข้ออธิบายสามข้อ  ประกอบด้วยความสำคัญในรูปลักษณะวรรณกรรม
	ความสำคัญในรูปลักษณะที่เป็นประวัติศาสตร์  และความสำคัญในรูปลักษณะที่
	เป็นปรัชญา

	           พระพุทธศาสนาเสือมสลายไปจากอินเดียอย่างไร? เรื่องนี้เป็นบทสุด
	ท้ายของภารตวิทยา และน่าจะเป็นความในใจของผู้ศึกษาค้นคว้าเรียบเรียง โดย
	ฐานะชาวพุทธต้องการส่งมอบบทเรียนแก่คนไทยชาวพุทธด้วยกัน  เพื่อแสดง
	เหตุแห่งความเสื่อมของพระพุทธศาสนาในอินเดีย  อันมีผลจากการกระทำของ
	ชาวพุทธเองเป็นปัจจัยภายในที่สำคัญ  ประกอบกับปัจจัยภายนอกที่ถูกมุสลิม
	เข่นฆ่า  ความรู้จากบทนี้ได้แสดงถึงพระพุทธศาสนาหลังพุทธกาลมีความแตก
	แยกทางความคิดอย่างไร  กระทั่งเกิดบางนิกายที่งมงายต่ออิทธิฤทธิ์  คือ ตรัน
	ตริก ที่มอมเมาประชาชนจนหมดพลังสู้รบและพ่ายแพ้แก่ข้าศึกที่บุกเข้ามา  พระ
	พุทธศาสนา จึงเสื่อมสลายจากอินเดียอันเป็นแดนเกิดของตน

	           หนังสือภารตวิทยาเป็นผลึกทางปัญญาของท่านผู้เขียนที่รวบรวมเรียบ
	เรียง แม้จะใช้เอกสารต่างประเทศจำนวนมากในการค้นคว้า หากการเขียนนำ
	เสนอได้ใช้วิจารณญาณ  ประสบการณ์และความสามารถที่เป็นทุนเดิม  การเรียง
	ร้อยด้วยภาษาไทยที่อ่านง่ายกระชับ  ทำให้เรื่องที่ยากโดยเฉพาะข้อความคิดทาง
	ปรัชญาพลอยเข้าใจง่ายขึ้น  ประโยชน์ที่ได้จากหนังสือนี้  ไม่เพียงผู้ศึกษาจะ
	เข้าใจอารยธรรมและประวัติศาสตร์อินเดียดีขึ้น  ความรู้จากหนังสือนี้ ยังเกื้อกูล
	ต่อความรู้ความคิดและความเข้าใจต่อวัฒนธรรมของเรา  โดยเฉพาะอย่างยิ่ง
	ต่อภาษาและวรรณคดี  รวมทั้งพระพุทธศาสนาที่เข้าใจมากขึ้น  นอกจากศิลปะ
	การเขียนแสดงความรู้แล้ว  บรรดาภาพประกอบยังเป็นสื่อสำคัญ  ที่ช่วยให้
	หนังสือพิมพ์รวมทางคุณภาพสมบูรณ์ขึ้น