พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติสวรรควรนายก จัดเป็นพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติส่วนภูมิภาคที่สำคัญแห่งหนึ่ง ที่กรมศิลปากรได้ดำเนินการจัดตั้งขึ้น โดยตั้งอยู่ในท้องที่ ตำบลเมืองสวรรคโลก อำเภอสวรรคโลก จังหวัดสุโขทัย การจัดตั้งพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติแห่งนี้มีมูลเหตุสืบเนื่อง มาจากการที่พระสวรรควรนายก (ทองคำ จิตรธร) อดีต เจ้าอาวาสวัดสวรรคารามและเจ้าคณะจังหวัดสุโขทัย ได้สะสมศิลปโบราณวัตถุไว้เป็นจำนวนมาก และแสดง เจตนารมย์ว่า เมื่อท่านมรณะภาพแล้วจะมอบศิลปโบราณ วัตถุเหล่านั้นเป็น สมบัติของชาติ

โดยขอให้กรมศิลปากร จัดสร้างพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติขึ้น เพื่อจัดแสดงศิลป โบราณวัตถุที่ท่านจะมอบให้ภายในบริเวณวัดสวรรคารามภายหลังเมื่อท่านได้มรณภาพลงในปี พ.ศ. 2508คณะกรรมการวัดสวรรคาราม และบรรดาศิษยานุศิษย์ จึงได้จัดสรรที่ดินบริเวณด้าน หลังของวัดจำนวน 7 ไร่ 1งาน 11 ตารางวา ให้กรมศิลปากรจัดสร้างอาคารพิพิฑภัณฑสถาน แห่งชาติสวรรควรนายก

ต่อมาเมื่อกรมศิลปากรได้รับการจัดสรรงบประมาณแล้วจึงได้ดำเนิน การจัดสร้างอาคารพิพิธภัณฑ์จนแล้วเสร็จ และ จัดซื้อที่ดินเพิ่มเติมอีกจำนวน 14 ไร่รวมเป็น เนื้อที่ทั้งหมด 21 ไร่ 1งาน 11 ตารางวา ดังเช่นที่ปรากฏในปัจจุบัน เมื่อแรกที่มีการก่อสร้างอาคารพิพิธภัณฑ์แล้วเสร็จนั้นกรมศิลปากรยังไม่สามารถ นำศิลปโบราณวัตถุที่เคยเป็นสมบัติของ พระสวรรควรนายก(ทองคำจิตรธร)และเก็บ รักษาไว้ที่วัดสวรรคาราม มาจัดแสดงได้เนื่อง จากมีข้อขัดแย้งบางประการในเรื่องเกี่ยวกับ การมอบศิลปโบราณวัตถุให้แก่กรมศิลปากร ระหว่างคณะกรรมการวัดและคณะศิษยาน ุศิษย์ของพระสวรรควรนายก (ทองคำ จิตรธร)

จนเมื่อพระครูสุธรรมนิเทศ (บำเหน็จ) เจ้าอาวาสวัด คลองกระจง และรองเจ้าคณะอำเภอสวรรค โลก(สมณศักดิ์และตำแหน่งขณะนั้น)ได้มาเป็นผู้รักษาการในตำแหน่งเจ้าอาวาสวัดสวรรคาราม จึงได้มีการมอบศิลปโบราณวัตถุเหล่านั้นให้กรมศิลปากร นำมาจัด แสดงในอาคารพิพิธภัณฑ์ เมื่อวันที่11กรกฎาคม2524โดยมีนายขุนทองภูผิวเดือนรัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการขณะ นั้นเป็นผู้แทนในการรับมอบในส่วนของกรมศิลปากรกรมศิลปากร

เมื่อได้รับมอบศิลปโบราณ วัตถุจากทางวัดแล้วก็ได้รีบเร่งดำเนินการจัดแสดงจนแล้วเสร็จ พร้อมกับให้ชื่อพิพิธภัณฑ สถานแห่งชาติแห่งนี้ว่า"พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติสวรรควรนายก"เพื่อเป็นอนุสรณ์แด่พระ สวรรควรนายก(ทองคำจิตรธร)ผู้ซึ่งอุทิศศิลปโบราณวัตถุเหล่านี้ให้เป็นสมบัติของชาติและ หลังจากดำเนินการัดแสดงเสร็จสิ้นลงกรมศิลปากรได้กราบบังคมทูลสมเด็จพระเทพรัตน ราชสุดาสยามบรมราชกุมารี เสด็จพระราชดำเนินทรงเปิดพิพิธภัณสถานแห่งชาติแห่งนี้ เมื่อวันที่ 15 มีนาคม พ.ศ. 2527

HOME / ข้อมูลสวรรคโลก / ข้อมูล ศบอ. / ข้อมูลห้องสมุดเฉลิมราช่ / ข้อมูลทั่วไป /