Alex de Leeuw werd op 15 mei 1899 geboren te Amsterdam. Hij was de zoon van Maurits de Leeuw en Clara de Lieme. Alex’ vader was een commissionair in effecten, en politiek gezien een vrijzinnig-democraat. Niemand had toen kunnen denken, dat Alex later als marxist-leninist zo’n grote rol zou spelen!

Ondanks dat het gezin de Leeuw joods was, speelde religie bij hen thuis geen belangrijke rol.

In 1918, toen Alex19 jaar was, begon hij aan een studie rechten aan de universiteit van Amsterdam. Hij viel op door zijn talent om goed te leren: al in 1921 deed hij doctoraal examen!

In die tijd woedde in Rusland de revolutie. In bepaalde Nederlandse studentenkringen werden radicaal-linkse groepen opgericht, zoals de Bond van Revolutionair-Socialistische Studenten in Nederland. Alex werd lid van deze bond, net als o.a. Annie Romein-Verschoor. In 1922 meldde Alex zich aan als lid van de Communistische Partij in Nederland (CPN). Helaas moest hij in die tijd eerst zijn dienstplicht vervullen. Als hij verlof had, ging hij vaak als eerste naar het partijbureau toe, en een anekdote verteld hoe hij regelmatig met zijn soldatenuniform op de redactie van De Tribune verscheen!

Alex de Leeuw was geen groot agitator, maar eerder een scherpzinnig analist. Hij gebruikte de marxistische methode om analyses te maken van de omstandigheden. Daarnaast las hij ook veel andere werken, o.a. van Griekse filosofen als Plato en Euripides.

Na zijn studententijd begon Alex als advocaat. Eerst had hij samen met zijn vriend Evert Straat een kantoor, later begon hij zelfstandig. Als advocaat stond hij de CPN en de arbeiders bij als het om juridische conflicten ging. O.a. Twentse stakingsleiders, die door justitie hard aangepakt werden, werden door Alex geholpen.

In 1926 kwam Alex in het partijbestuur. Ook maakte hij deel uit van de redactie van het maandblad Klassenstrijd. Ondertussen voerden in de Sovjet-Unie Stalin en Trotski strijd met elkaar. Alex koos de zijde van Stalin, hetgeen hem in conflict bracht met de trotskist Henk Sneevliet. (die later uit de CPN ging en de RSAP oprichtte). Alex bestreed het sektarische trotskisme met verve, o.a. met zijn brochure Het bankroet van het trotskisme. In 1929 kwam de CPN met een theoretisch blad, De Communist, en Alex maakte dele uit van de redactie.

Gedurende de jaren ’30 is Alex de leeuw een van de meest kenmerkende figuren uit de CPN geweest. Als medewerker en redacteur van diverse CPN-bladen en als schrijver van diverse brochures. Alex de Leeuw koos altijd fel partij tegen de tegenstanders van de CPN, zoals de trotskisten, de sociaal-democraten en natuurlijk de fascisten. Hij was een vurig aanhanger van de Comintern, en promootte deze organisatie dan ook met verve.

Pas aan het einde van de jaren ’30 raakte Alex de Leeuw op de achtergrond; zijn rol werd meer en meer overgenomen door Paul de Groot.

Na de Duitse bezetting in 1940 doken de meeste CPN’ers onder. Alex de Leeuw weigerde echter volledig onder te duiken en bleef vrienden bezoeken. Dit is hem noodlottig geworden: in mei 1941 werd hij verraden en door de nazi’s gearresteerd. Nadat hij een tijd in Kamp Amersfoort heeft gezeten, werd hij uiteindelijk naar het vernietigingskamp Auschwitz gebracht, waar hij op 4 augustus 1942 werd omgebracht.

Alex de Leeuw is een van die CPN’ers die als voorbeeld voor allen kan dienen. Hoewel hij van burgelijke afkomst was, schroomde hij niet om de arbeidersklasse bij te staan in haar strijd en zich in te zetten voor de CPN. Zijn theoretische inbreng heeft een groot deel van de koers van de CPN in de jaren ’30 bepaalt.

Jan de Wit, 2003