Untitled Document

อนาคตห้องสมุดประชาชน (สังกัด กศน.) หลังปฏิรูปการศึกษาจะเป็นอย่างไร

เป็นที่ทราบกันว่าพระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ พ.ศ.2542 มาตรา 25 ได้กำหนดให้ห้องสมุดประชาชนเป็นแหล่งการเรียน
ตลอดชีวิต เช่นเดียวกับ พิพิธภัณฑ์ หอศิลป์ สวนสัตว์ สวนสาธารณะ สวนพฤกษศาสตร์ อุทยานวิทยาศษสตร์ฯเป็นการปรับเปลี่ยน
สถานภาพเดิมที่เคยเป็นส่วนหนึ่งของสถานศึกษาสังกัด กศน. ทำให้บุคลากรที่ปฏิบัติงานห้องสมุดประชาชนจำนวนไม่น้อยรู้สึก
กังวลใจและไม่แน่ใจว่าสถานภาพของตนเองจะดีขึ้นหรือเหมือนเดิม หรือแย่กว่าที่เป็นอยู่ ทั้ง ๆ ที่คณะกรรมการปฏิรูปการศึกษา
ได้พยายามย้ำเสมอว่า การปฏิรูปการศึกษาครั้งนี้จะให้เกิดผลกระทบต่อบุคลากรคือไม่ให้ข้าราชการเสียประโยชน
์เมือเดือนเมษายน 2542 ที่ผ่านมา สปศ. ได้จัดทำรายงานเพื่อการปฏิรูปการศึกษา ซึ่งเรียกว่า "พิมพ์เขียว" เสนอต่อคณะรัฐ-
มนตรีเพื่อพิจารณาดำเนินการตามบทบัญญัติแห่งพระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ พ.ศ.2542 เป็นรายละเอียดบรรจุอยู่ใน
เอกสารมากกว่า 10 เล่ม มีความหนาไม่น้อยกว่า 2,000 หน้า จากเอกสารดังกล่าวมีส่วนที่เกี่ยวข้องกับห้องสมุดประชาชนและ
บุคลาการของห้องสมุดปรากฎอยู่ในเอกสารภาคผนวกเล่มที่ 1 โดยเฉพาะอย่างยิ่ง "ร่างพระราชบัญญัติระเบียบข้าราชการครู
และบุคลากรทางการศึกษา พ.ศ.............." ถือเป็นร่างพระราชบัญญัติที่มีความสำคัญมากที่สุดฉบับหนึ่งที่ต้องเสนอต่อรัฐสภา
เพื่อตราขึ้นเพื่อบังคับใช้ ซึ่งมีสาระสำคัญที่สามารถระบุถึงสถานภาพของห้องสมุดประชาชนและบุคลากรได้ในเบื้องต้นคือ

สถานภาพของห้องสมุดประชาชน
ตามความในมาตรา 4 ของร่างพระราชบัญญัติระเบียบ ข้าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา ระบุให้ "หน่วย งานการศึกษา" หมายความว่า 1. สถานศึกษา 2. สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา 3. แหล่งการเรียนรู้ 4. หน่วยงานประเภทต่าง ๆ ตามประกาศกระทรวง พ.ร.บ.การศึกษาแห่งชาติ มาตรา 25 กำหนดให้ห้องสมุดประชาชน จึงมีสถานภาพเป็น "หน่วยงานการศึกษา"	ห้องสมุดประชาชนอยู่ภายใต้การกำกับดูแลของสำนักงาน เขตพื้นที่การศึกษา
ห้องสมุดประชาชนมีอำนาจในการบริหารงบประมาณ บริหารวิชาการ บริหารบุคคล และบริหารทั่วไป เช่นเดียว กับสถานศึกษา	การบริหารจัดการและการดำเนินงานห้องสมุดประชาชน จำเป็นต้องมีคณะกรรมการห้องสมุดประชาชนเช่นเดียว กับคณะกรรมการสถานศึกษา

สถานภาพของบุคลากรห้องสมุดประชาชน
ตามหลักการที่ให้ข้าราชการกระทรวงศึกษาฯ ซึ่งปฏบัติ งานอยู่ตั้งแต่ระดับเขตพื้นที่ลงไปเป็นข้าราชการครู และบุคลากรทางการศึกษาทั้งหนด ดังนี้นบรรณารักษ์ และเจ้าหน้าที่ห้องสมุดจึงต้องเปลี่ยนสถานภาพจาก ข้าราชการพลเรือนมาเป็นข้าราชการภายใต้พระราช- บัญญัติระเบียบข้าราชการครูและบุคลากรทางการ ศึกษา	บรรณารักษ์และเจ้าหน้าที่ห้องสมุดมีตำแหน่งเป็น "บุคลากรทางการศึกษา" ในฐานะผู้สนับสนุนการศึกษา ซึ่งมีหน้าที่ให้บริการ หรือปฏิบัติงานเกี่ยวเนื่องกับการจัด กระบวนการการเรียนการสอน
บรรณารักษ์และเจ้าหน้าที่ห้องสมุดไม่มีกฎหมายบังคับ ให้ต้องมีใบประกอบวิชาชีพ ในเบื้องต้นกฎหมายกำหนด ให้ผู้บริหาร ครู และศึกษานิเทศก์ เท่านี้นที่ต้องมีใบ ประกอบวิชาชีพ	การกำหนดตำแหน่งและอัตราเงินเดือนของบรรณารักษ์ และเจ้าหน้าที่ห้องสมุดให้เป็นไปตามที่กำหนดในกฎ ก.ค.ศ. โดยให้นำกฎหมายว่าด้วยระเบียบข้าราชการ พลเรือนในส่วนที่เกี่ยวข้องกับการกำหนดตำแหน่งและ รับเงินเดือนของข้าราชการ พลเรือนสามัญมาใช้บังคับ โดยอนุโลม
บรรณารักษ์และเจ้าหน้าที่ห้องสมุด อยู่ภายใต้การบังคับบัญชาของผู้อำนวยการสำนักงานการศึกษา ศาสนา และวัฒน ธรรมเขตพื้นที่การศึกษา

บทบาทภารกิจของห้องสมุดประชาชน กล่าวโดยสรุป ห้องสมุดประชาชนในอนาคตจะมีสถานภาพเป็น "หน่วยงานการศึกษาทำหน้าที่เป็นแหล่งการเรียนรู้ตลอดชีวิต" ซึ่งถือเป็นบทบาทที่มีความสำคัญอย่างยิ่งต่อระบบการศึกษา จึงขอเสนอบทบาทภารกิจที่ห้องสมุดประชาชนควรดำเนินการ ดังนี้
การวิเคราะห์ความต้องการ เป็นภารกิจหลักที่ต้องดำเนินการเป้นลำดับแรก เพื่อนำข้อมูลมาใช้ประโยชน์ในการบริหารจัดการและการจัดองค์ประกอบ การเรียนรู้ การวิเคราะห์ความต้องการ ควรดำเนินการให้ครอบคลุม คือ 1. การวิเคราะห์ผู้เรียน หรือผู้รับบริการ เพื่อต้องการทราบถึงวัตถุประสงค์การเรียนรู้ วิธีการเรียนรู้ ความสามารถในการ เรียนรู้ ความต้องการในการเรียนรู้และกระบวนการเรียนรู้ของผู้รับบริการ 2. การวิเคราะห์ชุมชน หมายถึงการศึกษาข้อมูลชุมชนที่นำมาใช้ประโยชน์ต่อกระบวนการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ โดย การมีส่วนร่วมของชุมชนได้อย่างแท้จริง
การพัฒนาองค์ประกอบการเรียนรู้ ไดเแก่ 1. การจัดกิจกรรมการเรียนรู้จากสื่อที่หลากหลาย ทั้งสื่อท้องถิ่นและสื่อสากล รวมทั้งสื่อเทคโนโลยี 2. การจัดกิจกรรมการเรียนรู้โดยผู้รู้ 3. การพัฒนาเนื้อหาองค์ความรู้ที่เป็นเนื้อหาเฉพาะในท้องถิ่น ลักษณะของหลักสูตรท้องถิ่น 4. จัดบรรยากาศให้เอื้อต่อการเรียนรู้ และเหมาะสมกับคุณลักษณะของผู้รับบริการ 5. จัดกิจกรรมการเรียนรู้โดยระบบเครือข่ายการเรียนรู้ทั้งลักษณะเชื่อมประสาน แลกเปลี่ยนและส่งต่อการบริการ 6. พัฒนาทักษะการเรียนรู้ให้กับผู้เรียนหรือผู้รับบริการตั้งแต่ทักษะขั้นพื้นฐาน การอ่าน การเขียน การทำความเข้าใจ เนื้อหา รวมทั้งความสามารถในการใช้เทคนิคสารสนเทศเพื่อการเรียนรู้
การจัดการและระบบส่งเสริมการเรียนรู้ ควรให้ความสำคัญใน 3 ประการ คือ 1. รูปแบบกิจกรรมการเรียนรู้ที่หลากหลาย ทั้งภายในและภายนอกห้องสมุด 2. ระบบบริการประเมินผลการเรียนรู้ เพื่อให้ผู้เรียนสามารถตรวจสอบผลสำเร็จของการเรียนรู้ และสามารถนำผลประเมิน ไปใช้ประโยชน์ได้ตามความประสงค์ 3. บริการเทียบโอนความรู้ เพื่อสิทธิในการใช้ประโยชน์จากการเรียนรู้ไปสู่ระบบการยอมรับความรู้ด้วยการเรียนรู้ ด้วยตนเอง

ทั้งหมดนี้เป็นเพียงแนวคิดเบื้องต้นที่เสนอแนะให้บุคลากรของห้องสมุดประชาชนได้พิจารณา เพื่อเป็นการตรวจสอบ ภารกิจเดิมที่ทำอยู่ และเตรียมความพร้อมที่จะพัฒนาห้องสมุดประชาชนไปสู่บทบาทที่พึงประสงค์ ตามเจตนารมณ์ของ
ปฏิรูปการศึกษาต่อไป


เชิญเที่ยวชมแหล่งความรู้ใหม่ ๆ สไตล์ กศน. ซิคะ ห้องสมุดประชาชน พะเยา/แพร่/น่าน/เชียงใหม่/อุตรดิตถ์/แม่ฮ่องสอน/ลำปาง/พิจิตร/สุโขทัย นครสวรรค์/เพชรบูรณ์/กำแพงเพชร/พิษณุโลก/ตาก/ลำพูน/เชียงราย
ิby