รังสิตรุ่นแรกและรุ่นสุดท้าย

พงศธร กิจเวช (อัฐ)
2906610791
athchiangmai@hotmail.com

เนื่องในโอกาสครบรอบ 20 ปี มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ศูนย์รังสิต พ.ศ.2549
พิมพ์ครั้งแรกในวารสารไม้ขีดไฟ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ฉบับที่ 3 พ.ศ.2549
พิมพ์ครั้งที่สองในหนังสือรับเพื่อนใหม่ 2549 องค์การนักศึกษามหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

1...
วันนั้นเหนือทุ่งรังสิตฟ้าใสกระจ่าง ผมลงรถไฟที่สถานีเล็ก ๆ ชื่อ "เชียงราก" อันอาจแปลได้ว่า "รากฐานของเมือง" สอดคล้องกับสถานที่ใกล้ ๆ คือ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ศูนย์รังสิต ที่กำลังจะกลายเป็นรากฐานของเมืองใหม่
เดิมบริเวณนี้เป็นเพียงทุ่งรกร้าง หลังการมาของธรรมศาสตร์รังสิต ผู้คนและอาคารก็ผุดขึ้นตามมามากมายจนกลายเป็นเมือง
ในอีกความหมายหนึ่งการศึกษาคือรากฐานของสังคม การเกิดสถานศึกษาใหม่คือการที่สังคมเกิดรากใหม่

2...
เป็นครั้งแรกที่ผมมาที่นี่ ขณะที่กำลังลังเลว่าจะไปทางไหน ผู้คนร่วมร้อยที่ลงมาด้วยกันก็เดินข้ามทางรถไฟไปยังรถสองแถวคันใหญ่ที่จอดคอยอยู่ หลายคนใส่เสื้อเชียร์ธรรมศาสตร์ คาดว่าเราคงมีจุดหมายเดียวกัน ผมจึงขึ้นรถตามโดยปราศจากคำถามใด ๆ
รถสองแถวเลาะเลี้ยวมาตามทางสายเล็กลูกรัง หมอกฝุ่นส้มแดงคละคลุ้งบดบังทิวทัศน์ท้องทุ่ง เมื่อรถจอดผมพบตัวเองยืนอยู่ท่ามกลางตึกแปลกตาและผู้คนแปลกหน้า
อีกอาทิตย์กว่ามหาวิทยาลัยจะเปิด ยังไม่มีรถเมล์ นี่เป็นวิธีเดียวที่จะเดินทางมา และผมต้องมาในฐานะ "แกนกลุ่ม" สวนศิลป์ 4 คณะศิลปศาสตร์ เพื่อสำรวจหาที่ตั้งโต๊ะกลุ่ม

3...
ทุกอย่างใหม่เอี่ยม จากตะวันตกไปตะวันออก ตึกเรียงตัวเป็นเส้นตรง เริ่มจากหอชาย 1 หลัง หอหญิง 2 หลัง โรงอาหาร ตึกบรรยายรวม (บร.1) ตึกโดม ห้องสมุด และตึกวิจัย (วจ.1) ที่ยังสร้างไม่เสร็จ
คูเล็ก ๆ รอบแต่ละตึกมีสีเดียวกับท้องฟ้าในวันนั้น

4...
ผมกลับมาอีกครั้งในวันปฐมนิเทศมหาวิทยาลัย นั่งดูอธิการบดีพูดทางโทรทัศน์ในโรงอาหาร เป็นครั้งแรกในชีวิตที่ได้ปฐมนิเทศทางโทรทัศน์ เนื่องจากที่นี่ไม่มีหอประชุม

5...
สิบกว่าปีต่อมา ผมได้ยินจากผู้บริหารมหาวิทยาลัยคนหนึ่งว่า เป็นเจตนาที่จะไม่ให้มีหอประชุม เพื่อสกัดกั้นการรวมตัวกันของนักศึกษา
การให้ตึกต่าง ๆ เรียงเป็นเส้นตรง และห่างกัน ก็เป็นเหตุผลเดียวกัน คือไม่ให้นักศึกษารวมตัวกันโดยง่าย
ไม่ให้มีตึกกิจกรรม เพื่อสกัดกั้นการเติบโตของกิจกรรมนักศึกษา
จนถึงทุกวันนี้ (2549) ยี่สิบปีแล้วก็ยังเหมือนเดิม
ไม่ใช่มหาวิทยาลัยไม่มีเงิน
ไม่ใช่เรื่องความสวยงามของแผนผัง
และไม่ใช่ความบังเอิญ
ขอย้ำว่าเป็นความตั้งใจที่จะทำลายพลังนักศึกษา

6...
ทำไมต้องทำลายพลังนักศึกษา?
เนื่องจากผู้บริหารในปัจจุบันเคยเห็นหรือเคยเข้าร่วมเหตุการณ์ที่นักศึกษาได้แสดงพลัง โดยเฉพาะอย่างยิ่งเหตุการณ์ 14 ตุลา 2516 ซึ่งนักศึกษาได้รวมตัวเกิดเป็นพลังยิ่งใหญ่พลิกฟ้าคว่ำแผ่นดิน

ผู้มีอำนาจมักหวาดกลัวต่อการสูญเสียอำนาจ
การรักษาอำนาจนั้นบางครั้งแยบยลอย่างยิ่ง เช่นเรื่องการไม่ให้มีหอประชุม ไม่ให้มีตึกกิจกรรม ไม่ให้ตึกต่าง ๆ อยู่ใกล้กัน
ยิ่งไปกว่านี้ มีการรักษาอำนาจโดยใช้การบริหารและการเรียนการสอนแบบเผด็จการ
นักศึกษาส่วนใหญ่แม้มีสิทธิ์เลือกตั้งในระดับประเทศ แต่ไม่มีสิทธิ์เลือกตั้งผู้บริหารในระดับมหาวิทยาลัย ระดับคณะ หรือแม้แต่ระดับภาควิชาได้ แม้ว่าสามารถเลือกตั้งองค์การนักศึกษา (อมธ.) สภานักศึกษา กรรมการนักศึกษาคณะ และกรรมการชุมนุมชมรม แต่ทั้งหมดนี้ไม่มีอำนาจในการบริหารมหาวิทยาลัยแม้แต่นิดเดียว

เรามักถูกหลอกว่า เราเป็นเด็ก หน้าที่ของเราคือเรียนเท่านั้น การบริหารมหาวิทยาลัย การจัดการผลประโยชน์มหาศาลนั้นเราไม่ต้องมายุ่งเกี่ยว ผู้ใหญ่เขาจัดการกันเอง
ก้มหน้าก้มตาเรียนให้ได้ปริญญาเอาแต่ตัวเองรอดก็พอ
แม้ในห้องเรียนมีความเป็นเผด็จการมากขนาดไหนเราก็สยบยอม
ตั้งแต่ในบ้าน มาโรงเรียนอนุบาลจนถึงมหาวิทยาลัย เราก็อยู่ใต้อำนาจเผด็จการมาตลอด จนเกิดความเคยชิน เหมือนปลาอยู่ในน้ำ มองไม่เห็นน้ำ เราไม่รู้สึกตัวว่าถูกเผด็จการครอบงำ ยิ่งไปกว่านั้นบางคนถึงกับรู้สึกว่าเผด็จการเป็นความดีงาม ดังตัวอย่างการรับน้องที่มีการใช้อำนาจเผด็จการอย่างเข้มข้นรุนแรง

มีคำกล่าวว่า "ธรรมศาสตร์มีเสรีภาพทุกตารางนิ้ว" แต่ความจริงก็คือ "ธรรมศาสตร์มีเผด็จการทุกตารางนิ้ว"

7...
ย้อนกลับไปเมื่อยี่สิบปีก่อนอีกครั้ง
แม้ว่านักศึกษายังไม่ตื่นจากการถูกกดขี่โดยอำนาจเผด็จการ แต่ก็มีความพยายามเล็ก ๆ ที่จะเรียกร้องสิทธิเสรีภาพ ด้วยการตั้งกรรมการนักศึกษาปี 1 ของแต่ละคณะ เป็นครั้งแรกและครั้งสุดท้าย
ที่มีเพราะทั้งมหาวิทยาลัย และกรรมการนักศึกษาคณะที่ท่าพระจันทร์ ต่างไม่ได้ใส่ใจสุขทุกข์ของนักศึกษารังสิตรุ่นแรกเท่าที่ควร นักศึกษาปี 1 ที่รังสิตจึงต้องตั้งกรรมการเป็นตัวแทนในการต่อสู้ดูแลตัวเอง

8...
เวลาเปลี่ยน ธรรมศาสตร์เปลี่ยน
การเกิดธรรมศาสตร์รังสิต เป็นตัวอย่างหนึ่งของการเปลี่ยนที่ผิดเพี้ยนจากเจตนาของอาจารย์ปรีดี พนมยงค์ ผู้ก่อตั้งมหาวิทยาลัย
การพัฒนาไม่ได้แปลว่าถูกต้องดีงามเสมอไป
นักศึกษาปัจจุบันย่อมเปลี่ยนแตกต่างจากนักศึกษารุ่นก่อน แต่เป็นการเปลี่ยนแปลงที่ดีขึ้นหรือไม่
สรรพสิ่งมีเกิดมีดับ มีเจริญมีเสื่อม หากคนรุ่นใหม่ไม่ตื่นจากการหลับใหล ธรรมศาสตร์ก็คงสู่ยุคเสื่อม และแตกดับไปจากสังคมในที่สุด