ธรรมะลูกโซ่

พระพุทธเจ้า ทรงแสดงว่า เงื่อนต้นแห่งอวิชชา ย่อมไม่ปรากฏในกาลก่อน แต่สิ่งทั้งหลาย ทั้งที่เป็นกุศลและอกุศล ล้วนมีเหตุเป็นแดนเกิด แล้วก็ส่งผลต่อ ๆ กันมา รับช่วงกันมาเป็นทอด ๆ คือ

สายอกุศล

๑. อวิชชา มีอาหารเครื่องหล่อเลี้ยง คือ นิวรณ์ ๕

๒. นิวรณ์ ๕ มีอาหารเครื่องหล่อเลี้ยง คือ ทุจริต ๓

๓. ทุจริต ๓ มีอาหารเครื่องหล่อเลี้ยง คือ ไม่สำรวมอินทรีย์ ๖

๔. ไม่สำรวมอินทรีย์ ๖ มีอาหารเครื่องหล่อเลี้ยง คือ ไม่มีสติสัมปชัญญะ

๕. ไม่มีสติสัมปชัญญะ มีอาหารเครื่องหล่อเลี้ยง คือ ไม่มีโยนิโสมนสิการ

๖. ไม่มีโยนิโสมนสิการ มีอาหารเครื่องหล่อเลี้ยง คือ ไม่มีศรัทธา

๗. ไม่มีศรัทธา มีอาหารเครื่องหล่อเลี้ยง คือ ไม่ได้ฟังสัทธรรม

๘. ไม่ได้ฟังสัทธรรม มีอาหารเครื่องหล่อเลี้ยง คือ ไม่ได้คบสัปบุรุษ

สายกุศล

การคบกับสัปบุรุษย่อมเป็นเหตุให้ได้ฟังสัทธรรม เมื่อฟังสัทธรรมย่อมเกิดศรัทธา เมื่อเกิดศรัทธาย่อมมีโยนิโสมนสิการ เมื่อมีโยนิโสมนสิการ ย่อมมีสติสัมปชัญญะ เมื่อมีสติสัมปชัญญะ ย่อมสำรวมอินทรีย์ เมื่อสำรวมอินทรีย์ย่อมประพฤติสุจริต เมื่อประพฤติสุจริตย่อมยังสติปัฏฐาน ๔ ให้บริบูรณ์ เมื่อเจริญสติปัฏฐาน ๔ โพชฌงค์ ๗ ย่อมบริบูรณ์ เมื่อโพชฌงค์ ๗ บริบูรณ์ ย่อมยังวิชชาและวิมุตติให้บริบูรณ์

เปรียบเหมือนฝนตกบนภูเขา แล้วไหลลงสู่ซอกเขา ลำธาร หนองบึง คลอง แม่น้ำ และทำเลเป็นที่สุด ฉันนั้น

อวิชชาสูตร ๒๔/๑๑๗

การปฏิบัติกิจทุกสิ่ง ไม่ว่าทางโลกหรือทางธรรม ถ้าตั้งต้นไว้ผิดมันก็จะผิดไปตลอดสาย ยิ่งทำมากก็ยิ่งผิดมาก ทางที่ถูกต้องตั้งต้นเสียใหม่ อันนี้เราเห็นกันได้ชัดเจน เช่น

การคบกับเพื่อนฝูงที่ดี เราก็ย่อมจะได้ฟัง ได้เห็น และได้ทำแต่ในสิ่งที่ดี ตรงข้ามถ้าเราคบหากับเพื่อนชั่ว ก็ย่อมจะได้ฟัง ได้เห็น และได้ทำความชั่วตามเพื่อนไป เพราะมิฉะนั้นเราก็จะคบกันไม่ได้

ในการปฏิบัติธรรมก็เช่นเดียวกัน เรารู้กันอยู่แล้วว่า เราปฏิบัติเพื่อละกิเลสตัณหา หรือ ดับทุกข์ ถ้าปฏิบัติผิดมันก็จะเพิ่มกิเลสตัณหาหรือเพิ่มทุกข์ เพราะธรรมนั้นมันมีทั้งฝ่ายดีและฝ่ายชั่ว

รู้ไว้ล่วงหน้าอย่างนี้แล้ว เมื่อตั้งต้นผิด ก็จะได้กลับตัวทัน และเมื่อตั้งต้นถูกก็จะได้เร่งเดินหน้าต่อไปไม่รั้งรอ.