*เขียนโดยอาจารย์ ไชย ณ พล

*อย่ามัวโง่ งมงาย จงขวานขวายพัฒนา และอย่าฉลาดอย่างขาดปัญญา จงเป็นมนุษย์เลิศปัญญายิ่งๆขึ้นไป ที่สำคัญแม้จริง จงมีปัญญาจริงแท้ในจิตใจให้ได้ก่อนอื่น

*ว่าด้วยการบริหารเป้าหมาย
   - คนโง่ มักใช้ชีวิตอย่างไร้เป้าหมาย จึงว่ายไปแล้วกลับมาที่เดิม ต้องเริ่มต้นใหม่ร่ำไป สู่อนาคตที่ไร้ทิศทาง
   - คนฉลาด มักตั้งเป้าหมายชีวิตให้ยิ่งใหญ่ จึงไม่พึงพอใจกับภาวะที่ตนเป็นสักที เพราะดูทีไรก็ยังห่างไกลเป้าหมายอยู่เสมอ
   - คนเจ้าปัญญา ย่อมมีเป้าหมายสูงสุดแห่งชีวิต และมีเป้าหมายน้อยนิดสานสู่เป้าหมายใหญ่ จึงมีบันไดความสำเร็จให้บรรลุเป็นลำดับไป ได้กำลังใจและหรรษาไปตลอดหนทาง

*ว่าด้วยความผิด
   - คนโง่ ทำก่อนแล้วถึงคิด จึงผิดพลาดอยู่เนืองๆ ต้องเปลืองเวลาและความรู้สึก ตามแก้ปัญหาไม่สิ้นสุด
   - คนฉลาด คิดมากแล้วถึงทำ จึงเพ้อเจ้ออยู่เป็นประจำ แม้ประสงค์จะทำดีมากแต่ทำได้น้อย เพราะเขม่าความคิดปิดกั้นความหาญกล้า
   - คนเจ้าปัญญา คิดไปทำไป จึงทำได้อย่างที่คิด และคิดพอดีที่ทำประหยัดพลังงาน และบริหารเวลาได้เหมาะสม ลดความหลอนป้องกันความผิดพลาดขื่นขม และประสบความสำเร็จโดยไม่เหน็ดเหนื่อย

*ว่าด้วยการบริหารกระบวนการคิด
   - คนโง่ ชอบไหลตามความคิด จึงมีภารกิจอย่างไม่รู้ตัว อย่างไม่สิ้นสุด
   - คนฉลาด ชอบสร้างความคิด จึงมีจินตนาการอันสวยหรูแต่ไม่เป็นจริง อย่างไม่สิ้นสุด
   - คนเจ้าปัญญา ชอบบริหารความคิด สร้างสรรค์ตกแต่งตัดต่อและละวางเมื่องสมควร จึงได้ประโยชน์จามความคิดสูงสูด

*ว่าด้วยทัศนคติ
   - คนโง่ ดูหมิ่นความดี มองโลกในแง่ร้ายด้านเดียว จึงได้รับแต่สิ่งชั่วร้ายมาพาชีวิตตกต่ำ กลายเป็นทาสสถานการณ์ ยามพบสิ่งดีจะไม่เข้าใจ
   - คนฉลาด ชอบทำดี และคิดดี มักมองโลกในแง่ดีด้านเดียว จึงได้รับแต่สิ่งดีโดยมาก ครั้นพบสิ่งชั่วร้ายจะทนไม่ได้ ทำใจไม่เป็น ต้องถอยหนีสถานการณ์ ดวงใจแตกร้าว
   - คนเจ้าปัญญา ละชั่วเด็ดขาด และทำดีเป็นนิสัย โดยไม่ติดดี แล้วละแม้ความดีเข้าสู่ความบริสุทธิ์ จึงเห็นที่สุดแห่งความเป็นจริงแท้แห่งโลกว่า ทุกสิ่งในโลกมีทั้งคุณ โทษ และความเป็นกลางอยู่ จึงบริหารสถานการณ์ได้และทำใจได้ในทุกสถานการณ์

*ว่าด้วยความโง่ และ ความฉลาด
   - คนโง่ ชอบคิดว่าตัวเองฉลาดแล้ว จึงดักดานอยู่กับความโง่ของตนตามที่เป็น
   - คนฉลาด ชอบคิดว่าตนโง่ จึงชอบแกล้งโง่ และมักโง่ได้สมปรารถนาในที่สุด
   - คนเจ้าปัญญา ย่อมเห็นความโง่ และความฉลาดที่ซ้อนกันอยู่ และรู้วิธีที่จะยกจิตสู่ปัญญายิ่งๆ ขึ้นไป จึงค่อยๆ หายโง่ และเลิกฉลาดโดยลำดับ

*ว่าด้วยความยิ่งใหญ่
   - คนโง่ เห็นว่าตนยิ่งใหญ่ จึงจมอยู่ในตัวตนอันกระจ้อยร่อย ท่ามกลางเอกภพอันไร้ขอบเขต
   - คนฉลาด เห็นว่าธรรมชาติยิ่งใหญ่ หวาดกลัวและเทิดทูนธรรมชาติ ส่วนใดที่ตนเข้าไม่ถึงจึงโยนไว้ในอุ้งหัตถ์ของภูติผี และพระเจ้า
   - คนเจ้าปัญญา เห็นว่าความบริสุทธิ์ยิ่งใหญ่ เพราะทั้งตน ธรรมชาติและวิญญาณทั้งหลาย ล้วนมีเป้าหมายสุงสุดที่ความบริสุทธิ์

*ว่าด้วยการพูดจา
   - คนโง่
   - คนฉลาด
   - คนเจ้าปัญญา