นิวรณ์ ๕ นิวรณ์ แปลว่า ธรรมอันกั้นจิตไม่ให้บรรลุความดี มีอยู่ ๕ คือ

๑.
กามฉันทะ (พอใจรักใคร่ในอารมณ์ที่ชอบใจ ได้แก่ กามคุณ ๕)
๒.
พยาบาท (ปองร้ายผู้อื่น)
๓.
ถีนมิทธะ (จิตหดหู่และเคลิบเคลิ้ม ง่วงเหงาหาวนอน)
๔.
อุทธัจจกุกกุจจะ (ฟุ้งซ่านและรำคาญ)
๕.
วิจิกิจฉา (สงสัย ลังเล ไม่แน่ใจ)

นิวรณ์ ๕ นี้ ผู้ปฏิบัติธรรมต้องเจอะต้องเจอกันทั้งนั้น
เป็นด่านเป็นทางผ่าน เป็นหนึ่งใน ธรรม ๕ หมวด
ของ ธัมมานุปัสสนาสติปัฏฐาน (นิวรณ์ ๕ อุปาทานักขันธ์ ๕
อายตนะ ๑๒ โพชฌงค์ ๗ และ อริยสัจ ๔)