'Economisch succes leidt onvermijdelijk tot democratie'
De Chinese reus wordt wakker
Door ANDRÉ HORLINGS
(9 maart 1994) ,,Aan het begin van de jaren '80 waren hele dorpen in China
te arm om kleren te kopen. De inwoners kleurden zich met kolenstof, zodat het léék of
ze kleren droegen. Het verschijnsel 'één-broekgezin' -- een broek die naar behoefte
door één lid van het gezin kon worden gedragen -- was zo wijd verbreid, dat daar in
China sociologische studies aan zijn gewijd. Nu is het McDonald's-filiaal in Guangdong
met 14.123 bezoekers per dag werelrecordhouder. Al 30.000 Avon-consulenten
verkopen huis aan huis cosmetica; in het jaar 2000 zullen het er een half miljoen zijn''.
William H. Overholt voorspelt de Chinese Volksrepubliek een briljante toekomst. ,,Sinds
de hervormingen van 1979 is China de snelst groeiende economie ter wereld; gemiddeld
9,3 procent in de jaren '80'', constateert de 49-jarige directeur van de Bankers Trust
Company in Hongkong. ,,Wie na de ineenstorting van de Sovjetunie wacht op het
faillissement van het Chinese communisme maakt een grote fout, want dat bestaat sinds
1979 alleen nog maar in naam. In werkelijkheid is China al lang een markteconomie'',
aldus Overholt, die de Zuidoostaziatische economie al meer dan twintig jaar bestudeert.
In zijn boek 'China, de reus ontwaakt' beschrijft Overholt de opkomst van een nieuwe
supermacht in Azië. Het maakte indruk in de VS, waar voor de meeste politici de
interesse in het land ophield na het bloedbad op het Plein van de Hemelse Vrede in
1989. ,,De kracht van Overholts analyse is, dat hij met controleerbare voorbeelden
werkt: de verbazingwekkende ontwikkeling van het zuiden, de verkoop van kleuren-tv's,
de populariteit van Procter & Gamble-shampoo en kleding uit Hongkong tot diep in het
binnenland'', schreef het blad Newsweek.
Onwetendheid
,,Dat van die televisies is een aardig voorbeeld'', zegt Overholt, op bliksemtoernee door
Europa. ,,In de VS werd nog onlangs een plan gelanceerd voor de oprichting van een
'Radio Free China', in navolging van de zenders die in de Koude Oorlog op Oost-Europa
en de Sovjetunie waren gericht om de censuur te doorbreken. Dat was kenmerkend
voor de onwetendheid. Want in China kijkt iedereen televisie; op de radio is bijna
niemand meer aangewezen. En in tegenstelling tot de officiële berichtgeving, dat
satelliet-tv in China verboden is, beschikken vele dorpen over schotels. Ze worden in
China zelf gefabriceerd; BBC en MTV zijn mateloos populair''.
,,Afgezien daarvan: in het zuiden is Hongkong-tv te ontvangen. Dat daar 'de waarheid
over het Tienanmen-plein' werd verspreid ging als een lopend vuurtje door het hele land
en dat heeft de geloofwaardigheid van de regering danig aangetast. En begin vorig jaar,
toen Bush werd opgevolgd door Clinton, was de Chinese bevolking daar voor het eerst
via de tv getuige van. Dat een regeringsleider waardig terug kon treden, in plaats van in
het harnas sterven of te worden afgezet, was voor de meeste Chinezen ondenkbaar.
Het maakte een enorme indruk''.
Overholt erkent dat China zijn economische successen behaalt door middel van een
dictatoriaal binnenlands regime, dat zich in 1989 in het zadel hield door het bloedbad
onder opstandige studenten. ,,Er is nog steeds onderdrukking en mensenrechten worden
geschonden. Maar geen enkel ander land heeft zich in de afgelopen tien jaar zo veel
moeite getroost om de kwaliteit van het leven te verbeteren. Dat heeft stabiliteit
opgeleverd en dat leidt onvermijdelijk tot politieke vrijheid''.
Hong Kong
De mensenrechtensituatie blijft echter precair, zo blijkt uit het feit dat plotseling weer
dissidenten worden opgepakt. Bovendien verlopen de onderhandelingen over de
overgang van Hongkong naar China in 1997 uitermate moeizaam. In de VS is een
discussie aan de gang of China onder druk moet worden gezet, bijvoorbeeld door het
land de status als 'meest begunstigde handelsnatie' te ontnemen.
,,Ik vind dat het Westen geen nieuwe Koude Oorlog moet starten tegen het oude China
maar het nieuwe China moet aanmoedigen in zijn ontwikkeling'', zegt Overholt, die zich
,,absoluut niet bezorgd'' toont over de toekomst van de Britse Kroonkolonie. ,,Wat er in
feite aan de hand is, is een eigenzinnig Brits beleid, omdat men er moeite mee heeft
Hong Kong af te staan''.
De Britten proberen volgens Overholt op de valreep nog allerlei veranderingen door te
voeren en zetten daarmee de Chinezen voor het blok. Natuurlijk vinden de Chinezen dat
dat niet zonder hun toestemming kan. Volgens hem zijn er duidelijke afspraken
gemaakt. ,,China heeft er geen enkel belang bij de status van Hongkong te wijzigen.
Hongkong is één van de sleutels van het Chinese succes''.
Concurrentie
De export speelt een steeds grotere rol. ,,De meeste schoenen van 'Nike' worden in
licentie in China geproduceerd. Chinese produkten als kleding, speelgoed en lichte
consumentengoederen vinden een weg over de hele wereld. De export bedroeg in 1992
85 miljard dollar''. Dat is een kleine 170 milard gulden. ,,De groei zet zich steeds verder
door'', voorspelt Overholt. ,,Op afzienbare termijn zal het land de concurrentiepositie
van Japan aantasten. En wanneer de ontwikkeling doorgaat, valt te verwachten dat
China over elf jaar meer exporteert dan de Verenigde Staten''.
Rond 2005 zal China een machtsfactor van betekenis zijn, veronderstelt Overholt. Het
is de vraag hoe de omringende landen in Azië en de VS op de nieuwe rivaal en
concurrent zullen reageren. ,,Een wapenwedloop of een nieuwe Koude Oorlog is niet
uitgesloten, maar dat zou bijzonder onverstandig zijn. Met name de VS en China dienen
zich ervan bewust te zijn dat de toekomst van de wereldbevoklking afhangt van de
wederzijdse bereidheid elkaar met zorg, terughoudendheid en medewerking te
benaderen.''
William H. Overholt: China, de reus ontwaakt -- Hoe de economische hervorming een
nieuwe supermacht creëert'. Uitgeverij Elmar
visitors (Statistics since June 2000) |
horlings@chello.nl
Sign My Guestbook
OF
