Fotoverslag project Saboba, Ghana

Na een jaar actievoeren zijn we op zondag 11 juli voor drie weken vertrokken naar Ghana, om daar verder te bouwen aan het medisch centrum dat in Saboba wordt gerealiseerd. De bestaande kliniek in Saboba heeft te weinig bedden en personeel waardoor ze de vraag naar medische zorg niet meer aankan. Het medisch centrum waar wij aan zijn gaan bouwen bestaat uit twee ziekenzalen waar de patiënten in worden ondergebracht en een operatiegebouw met twee o.k.'s. Dit nieuwe 'district hospital' bouwt World Servants in samenwerking met mensen van de Assemblies of God Relief & Development (AGREDS). De AGREDS heeft sinds 1990 de verantwoordelijkheid over de bestaande kliniek. In 1998 is een World Servants-groep begonnen met de bouw van de ziekenzaal voor vrouwen en kinderen en onze groep heeft die afgebouwd, zodat in het najaar van 1999 het nieuwe ziekenhuis in gebruik genomen kan worden. De oude kliniek zal dan alleen nog maar worden gebruikt als polikliniek en voor de administratie. De foto hieronder is in de laatste week genomen bij de overdrachtsceremonie, waar het gebouw werd overgedragen aan AGREDS.

Voor de ziekenzaal. Van links naar rechts: Marcel, Edward met op z'n nek Willeke, Miriam, Joke en Alexander.

In totaal is er een reis van drie dagen nodig om van Nederland in Saboba te komen. Eén dag met het vliegtuig naar de hoofdstad van Ghana, Accra, en daarna nog twee dagen in de bus. Accra ligt aan de Atlantische kust in het zuiden van het land en Saboba ligt bijna in het uiterste noorden tegen de grens van het buurland Togo. De afstand van Accra naar Saboba is zo'n 700 kilometer die werd afgelegd in de bus die hieronder op de foto te zien is.

De eerste dag in Ghana sliep onze groep van 39 mensen in de hoofdstad zelf in een opleidingscentrum voor leraren. De tweede dag hebben we het eerste grote stuk met de bus, zo'n 500 kilometer gereden naar Tamale de grootste stad in het noorden van Ghana. Deze busreis van 12 uur doorkruiste het hele land waardoor we meteen kennismaakte met Afrika: veel handel en mensen op straat, wegen van sterk wisselde kwaliteit en vooral in het zuiden een groot verschil tussen arm en rijk. Ook zagen we het landschap veranderen: eerst het verstedelijkte gebied rond de hoofdstad, daarna regenwoud dat boven Kumasi overging in de glooiende savanne van het noorden. In Tamale werden we buiten de stad ondergebracht in een christelijk conferentie-oord. Door de slechte staat van de wegen duurde de reis van Tamale naar Saboba, op de derde dag, toch nog 8 uur.

Ghana is zes keer groter dan Nederland met 18 miljoen inwoners. Het land ligt in het westen van Afrika op 1000 kilometer boven de evenaar aan de Golf van Guinee. Het land heeft sinds zijn onafhankelijkheid in 1957 een turbulente geschiedenis gehad met verschillende militaire coups en republieken, maar kent sinds 1992 een stabiele democratie met Jerry Rawlings als president.
Het land kent een groot etnische diversiteit, wat in veel Afrikaanse landen tot politieke spanningen leidt. Ghana kent in dat opzicht een behoorlijke stabiliteit wat vooral komt door de afwezigheid van een dominante bevolkingsgroep.
Het land is zeer religieus: op zondag zit Ghana in de kerk, niet alleen 's-ochtends, maar de hele dag door wordt de kerk bezocht. Kerken van allerlei richtingen zijn overal in het land te vinden en de diensten worden ongedwongen en met een enorme vreugde beleefd. Vele handeltjes die op straat te vinden zijn dragen uit dank een religieuze naam zoals 'The Lord is my light Saloon' of 'Jesus is King Ent.'.
Het noorden van Ghana is het minst ontwikkelde deel van het land. De leefomstandigheden zijn er zwaar. Veelal leeft men van de opbrengst van een eigen akkertje. Als de oogst slecht is, wordt er honger geleden. Het onderwijs en de gezondheidszorg staan op een laag pitje, met name omdat de regering weinig tot geen geld heeft om meer te doen.
Alle commerciële activiteit gebeurt op straat en in markten waar het altijd druk is en waar werkelijk alles te koop is. In Saboba is er drie dagen in de week markt. Op marktdag komen er mensen uit de verre omtrek om hun goederen, veelal landbouwproducten, aan te bieden.

De familie komt op de eerste plaats voor de Ghanees. Traditioneel is het land gemeenschappelijk familiebezit, dat van generatie op generatie is doorgegeven. Daardoor is land meer dan gewoon bezit: het symboliseert de band met de voorouders. Het gebied rond Saboba is het land van de Konkomba-stam. Op de foto hieronder is een typische compound (woning) te zien waarin een familie-clan leeft. De cultuur van de Konkomba komt vooral tot uiting bij het huwelijk en de begrafenis. Er is nauwelijks geld om een ziek persoon aan medicijnen te helpen, maar is hij eenmaal overleden, dan steken families zich diep in de schulden om een prestigieus afscheid te organiseren. De bevolking in het noorden van Ghana leunt nog sterk op de oude tradities, die soms botsen met de christelijke leer of met het nationaal beleid. Vooral de positie van de vrouw is op het platteland, en dus ook in Saboba, veelal bepaald: zij zorgt voor eten en voor de kinderen. Het uithuwelijken van vrouwen, zelfs voordat zij geboren zijn, gebeurt tot de dag van vandaag.

Compound van de Chief te Saboba. De Chief vervult een functie die vergelijkbaar is met de
burgemeester in Nederland. Alle bewoning in Saboba gebeurt in deze compounds, bestaande
uit ronde lemen hutten om een binnenplaats.

Er was van alles te doen op de bouw. Er is geverfd, gemengd, gesjouwd, gemetseld, gehakt, getimmerd, gedronken, gevoegd maar ook veel gerust en gedronken, want het werk was zwaar. Dit kwam vooral door het Ghaneese klimaat dat vochtig, benauwd en warm is: in de zon tegen de 40 graden, bij bewolking gelukkig een stuk dragelijker. Doordat er naast het werk ook kinderwerk en een cultuurprogramma was, en omdat er steeds mensen ziek waren, waren er gemiddeld 20-25 mensen op de bouw. Het werk werd gedaan in groepen en er werd steeds van taak gewisseld waardoor je steeds wat anders te doen had. De taken werden verdeeld: in de eerste week veel verven en metselen, in de laatste weken timmeren en opruimen. Een klus die vrijwel altijd moest gebeuren was het mengen van cement. Dit cement werd gebruikt voor of het maken van stenen, of voor het storten van vloeren en de betonconstructie van het gebouw. Er werd steeds samengewerkt met de Ghaneese bouwvakkers. Deze bouwvakkers kwamen niet uit Saboba zelf: zij kwamen uit de hoofdstad Accra. Hieronder is een compilatie van verschillende foto's te zien waarop een aantal werkzaamheden te zien zijn.

Linksboven: het verven van het hardhout dat voor de dakconstructie wordt gebruikt. Dit gebeurde in de schaduw van bomen die bij de bouw staan. Rechtsboven: het maken van uitsparingen in de muur waarin de gordingen voor het dak komen te rusten. De 'ladder' was ter plekke in elkaar gezet. Rechtsonder: de balken moeten natuurlijk naar binnen worden gesjouwd. Linksonder: metselen. Het metselen gebeurde met één formaat blok in twee uitvoeringen: hol en massief.

Tijdens het bouwen hadden we een programma met de kinderen uit Saboba. Ghana is een kinderrijk land en bij dit project zijn dan ook zeer veel kinderen, gemiddeld 250 pwe middag. Uitschieter was een dag dat er 650 kinderen waren! Het kinderwerk werd in groepen gedaan en we werden daarbij bijgestaan door de kinderwerker Charles Assante uit Accra. Het kinderwerkprogramma duurde ongeveer 2 uur waarin gezongen werd, een verhaal uit de bijbel werd verteld en uitgebeeld en werd geknutseld. We kregen hulp van een tolk die vanuit het Engels in de Konkomba-taal vertaalde. De kinderen varieerden sterk in leeftijd en ze zaten gescheiden in het kerkgebouw waar het kinderwerk werd gehouden: de jongens links en de meisjes rechts. Op de foto laten de kinderen hun knutselwerkje zien.

Saboba ligt ver van het ontwikkelde zuiden af in een wat vergeten gebied. Het ligt in een hoek van het land waar geen belangrijke wegen lopen, geen grote plaatsen liggen en ook geen voor de nationale economie belangrijke grondstoffen worden gedolven. Stroom hebben ze dan ook pas sinds vorig jaar. Voor een doorsnee familie in Saboba betekent stroom alleen een gloeilamp op de binnenplaats. De stenen gebouwen, zoals de school en het ziekenhuis hebben wel allen een goede stroomvoorziening. Waterleiding en riolering worden aangelegd, maar zoals het bij het bouwen gaat in Ghana: de constructie ligt al jaren stil door gebrek aan geld. De bevolking is dus aangewezen op waterputten die her en der over Saboba verspreid te vinden zijn.

De douche: een betonnen plaat met schutting eromheen.
Een emmer water en schepbakje (halve fles) zorgen voor de watervoorziening.

Onze groep sliep in de middelbare school van Saboba, de Evangelic Presbyterian Secondary School, waar we in leslokalen op matrassen op de grond sliepen. Wassen gebeurde met een emmer (zie foto) en water werd uit de nabij gelegen rivier, de Oti, gehaald en gefilterd. Over de wc's kan ik kort zijn: die waren er niet. Onze behoeften moesten in een latrine-gebouw 200 meter van de school worden gedaan en geloof me: 200 meter is een lange weg als je diarree hebt. Enkele World Servants die al eerder zijn meegeweest wisten te vertellen dat het project in Saboba de primitiefste was die zij hadden meegemaakt...