Merhaba

Bence Turkiye'nin onumuzdeki bes-on yillik sure icerisinde gundeminin baslarinda yer alacak bir olayin ilk anlarini yasiyoruz. Tabii bahsettigim kurulmasi istenen ve ihalesi onumuzdeki gunlerde yapilacak olan Turkiye'nin ilk nukleer santrali.

Bu konudaki goruslerimi listeye atilmis bir mektubun isiginda anlatmak istiyorum. Galiba bu konuda iki tur gorus var; birincisi biraz asagidaki goruse sahip olanlar; yani Nukleer enerji ile calisan santrallerin yapilmasini bir ihtiyac, hatta bir zorunluluk olarak gorenler, diger yanda da buna karsi olanlar. Birinci goruse sahip kisilerin ortak olarak paylastiklari gorus Turkiye'de hali hazirda varolan, ya da ileride(tam olarak kesin bir rakam da verilmemekle birlikte) buyuk bir ihtimalle olusacak olan bir enerji sikintisi. Bu gorusun dogru olabilecegini kabul etmekle birlikte bu acigi kapatmak icin gerekli olan yolun sadece "nukleer" enerjiden gectigi konusunda fazlasiyla suphem var. Konuyu ulkemiz acisindan ele dusundugumuzde, cok degil, uc-bes yil oncesine kadar akarsuyu potasiyellerimizin, dolayisiyla da hidrolik santrallerin ikibinli yillarin ortalarina kadar bizi idare edebilecegi soylenmekteydi. Ama ne olduysa bu soylem tamamen ters bir istikamette degisti ve kurtulusumuzun nukleer enerjiden gectigi gibi bir hava yaratilmaya baslandi. Acaba bu degisikligin sebebi ne idi? Bilmedigimiz, gormedigimiz bir sanayi hamlesi mi basladi, kimsenin bilmedigi yerlerde enerjiye ac dev fabrikalar mi kuruldu? Uretimin gittikce azaldigi bir ulkede nasil olurda nukleer santrallerin kurulmasini gerektirecek bir enerji acigi olusabilir? Burada akla hemen su geliyor, herhalde ortalama gelir duzeyi artti(?) ve bu artan gelirle birlikte insanlar daha cok elektrikle ev aletleri aldilar ve boylece bir enerji sikintisi meydana geldi. Keske dogru olsa...

Nukleer santralcilerin diger ortak bir yani "en iyi enerji elde
etmenin yolunun atom enerjisi" oldugunu savunmalari. Sayilarindan pek emin olmamakla birlikte Bati Avrupa'da, Amerika'da ve bazi gelismis ulkelerde bu santrallerden mevcut oldugunu biliyorum. Bu santrallerin bir "ihtiyac" sonucu ortaya ciktigi muhakkak. Ama benim burada aciklik getirilmesini istedigim "en iyi" ile ne kastedilmek istendigidir. Burada iyi ucuzu mu, kolayi mi, pratigi mi, en zararsizi mi anlatiyor? Eger en iyi enerji uretme yolu atom enerjisi ise bu devletler niye yeni, alternatif enerjilerin bulunmasi-gelistirilmesi icin her yil milyarlarca dolarlik bir AR-GE fonu ayiriyorlar?

Burada dikkati ceken, onemle uzerinde durulmasi gereken bir konu da, bu santrallerin bahsedilen ulkelerde uzun bir sureden beri yapilmamakta olmasi. Birakin yeni santrallerin yapilmasini, bircogu bes yillik, on yillik planlar dahilinde bu santralleri kapatiyorlar ve Nukleer enerjiyi "terk ediyorlar". Acaba Turkiye'de nukleer santral kurmak isteeyenler bunun sebeplerini iyice arastirdilar mi? Kapatma sebepleri cevresel zararlarin, dogaya yaptigi veya yapabilecegi potansiyel yikimlarin yaninda atiklarin depolanmasindan, korunmasindan dogan asiri maliyetler olabilir mi? Eger bu dogruysa, saglam bati ekonomilerinin bile finanse edemedikleri bir sistemi, Turkiye gibi bir ekonomiye sahip bir ulke nasil olacak da yurutebilecek?

Nedense nukleer santrallerin insaasi sadece gelismekte olan ulkeler icin soz konusu oluyor. Acaba kurulmasi yuzmilyarlarca dolari gerektiren bir bu santrallerin bu ulkelerde ortaya cikmasi, kendi ulkelerinde is yapamayan firmalara yeni pazarlar mi saglamak? Turkiye'de yapilmak istenen ihaleye katilmasi beklenen firmalarin sayisinin 100'un uzerinde olmasi bunu mu gosteriyor?

Gene soylenen, nukleer santrallerde kaza olmasi ihtimalinin cok dusuk oldugu ve asagidaki "cevreci-nukleerci"(????)(cevre bakanina ne kadar cok benziyor) yazdigi gibi sadece Cernobil'de oldugudur. "Bilinen" onemli tek kazanin Cernobil oldugu dogru olabilir, ama bilinmeyen daha baska kazalarin olmadigi ne malum. Hatirlanacak olursa Sovyetler Birligi olayi saklamaya calismis, ama Isvec ve Finlandiya'daki uyari sistemleri olayi dunyaya bildirmisti. Buradan hareketle devletler kendi ulusal cikarlari ugruna bu tur cok ciddi kazalari bile saklayabiliyorlar. O yuzden tek ciddi kazanin Cernobil oldugunu soylemek bence biraz eksik olur.

Ozellikle ulkemiz icin yaratilmak istenen bir durumda santralin yeri ile ilgili. Bilincli ya da bilincsiz, santralin yol acabilecegi zararlar bir kenara birakilip, kitlelerin, yeri gibi onemsiz bir konu uzerinde
yogunlasmalari amaclaniyor. Boylelikle de santralin "yeldegirmeni" gibi masum bir poza burunmesi amaclaniyor. Sanirim bu konuda amaca da ulasiliyor. "Cevreci-nukleerci" dostumuzun sozlerine kulak verirsek bunu daha yakindan gozleyebiliriz:

> > Bir de onemli olan nokta $u.Santralleri bazi cikarlar ugruna gidip > > de en guzel doganin icine kurmak hangi akla hizmettir?

Sonuc olarak, bence, eger Turkiye'de bir enerji acigi varsa, bunun giderilmesi icin oncelikle bu enerji ihtiyaci tarafsiz ve tamamen bilimsel verilere dayanarak belirlenmeli, ulkemizdeki her turlu, enerji uretimine katkida bulunabilecek kaynaklar arastirilmali, potansiyeller belirlenmeli, bu veriler isiginda bir yol izlenmelidir. Daha yasanabilir bir doga icin bunun gerekliligine inaniyorum.

Saygilar

Ali Turk

> Selim VANLI
> lvanli@bilgi.lib.hun.edu.tr

This page hosted by Get your own Free Homepage