Bu makale İngiliz Kangal Klubü'nün aylık bülteni olan "Karabaş" dergisinin Temmuz 1999 sayısında "Chadd" ve "Tezim" adlı iki Kangalı'nı mide dönmesi nedeniyle kaybettikten sonra diğer köpek sahiplerini bilinçlendirmek amacıyla Peter Wells tarafından yazılmıştır.
Köpeklerde Mide Dönmesi
Mide dönmesi köpeklerde ciddi ve ölüme yol açan bir durumdur. Zamanında belirlenir ve hemen harekete geçilirse köpeğin hayatının kurtarılma şansı vardır. Bu makale sizlere faydalı olması amacıyla yazılmıştır. Yazar, çeşitli ırklarda ne yazık ki bu üzücü durumla tecrübe yaşamış; bazısını kurtarırken bazısını kaybetmiştir. Hastalığı bir kez görürseniz bir kez daha görmek istemeyeceğinizden emin olabilirsiniz. Erken tanı hayat kurtarmaktadır.
Nedir?
Mide dönmesi Gastrik Dilasyon - Volvulus Compleks (GDV) için kullanılan yaygın bir terimdir. Tüm bu tibbi terimler sizi korkutmasın. "Gastrik" mide; "Dilasyon" büyüme ve "Volvulus" dönme anlamına gelmektedir. Mideyi iki ucunda birer tüp olan çanta olarak düşünün. Şimdi de midenin dönerek bu iki tüpü sıkıştırdığını (balon üzerine bir iki düğüm atmak gibi) gözünüzün önüne getirin. Genellikle beslendikten hemen sonra gerçekleşir. Midede her zaman çeşitli düzeylerde sindirilmiş besinler vardır. Sindirim işlemi gaza neden olur ve dönme nedeniyle dışarı çıkamaz ve mide şişmeye başlar. Gazınız olduğunda ne kadar acı çektiğinizi bir düşünün. Genellikle dalak da bu sıkışmaya katılır ve kan gelişi kesildiğinden kan damarları yırtılır.
Burdan itibaren karmaşık olaylar zinciri başlar. Kalbe dönen kalp oranı azalır; kardiak çıktı düşer ve kalp ritminde bozulma ortaya çıkar. Mide duvarındaki hücreler hızla ölmeye ve toksin biriktirmeye başlar. Bağırsak ve diğer organların işlevi de durabilir. Köpek şoka girer; bazen midedeki yırtılmalar peritonitise yol açar. KÖPEĞİNİZ ÖLÜYORDUR.
Hangi Köpekler Daha Çok Zarar Görür?
Her köpek mide dönmesi geçirebileceği gibi genellikle iri ve derin göğüslü köpek ırklarında ( Danua, Alman Çobanı, Retrieverlar, St.Bernard, Rottweiler vs) daha sık rastlanır.
Nedeni Nedir?
Çeşitli ülkelerde yapılan pek çok araştırma tek bir neden olmadığını ortaya koymuştur. Aşağıdaki faktörler nedenler arasındadır:
1. Kalıtsal
En az net olan konu olmasına rağmen belirli bir ölçüde kalıtsallığın etkisi olduğuna inanan bir konsensus bulunmaktadır. Bu bir faktörse, mide dönmesine daha yatkın olan konformasyon tipinin kalıtsallığından kaynaklanması muhtemeldir.
2. Konformasyon
Daha önce de belirtildiği gibi iri ve derin göğüslü köpekler daha risk altındadır. Derinlik-genişlik oranı göz önüne alındığında aynı ırkı içinde daha az derin göğse sahip köpekler daha derin göğüslü köpeklere göre daha az risk taşımaktadır.
3.Yaş
Mide dönmesine genç köpeklerde de rastlanmasına rağmen köpek yaşlandıkça risk artmaktadır. 7-10 yaş arasındaki köpekler 2-4 yaşındakilere kıyasla iki kez daha fazla risk altındadır.
4. Fiziksel Yapı
Yaşla alakalı olabilir. Genç köpeklerin hareketli ve sağlıklı oldukları dönemlerde sıkı adele yapıları yaşlı, şişman ve daha gevşek adele yapısına sahip köpeklere göre mide dönmesi şansını azaltmaktadır.
5. Stres
Stres altındaki köpekler (hamile, doğum sonrası, ameliyat ya da kaza geçirmiş vs) ile strese meyilli köpekler (saldırgan köpekler, sinirli, korkak, gürültüden korkan, kalabalığın stresini kaldıramayan köpekler vs) sakin, sosyalleştirilmiş, kibar, saldırgan olmayan köpeklere göre üç kez daha fazla risk altındadır.
Nasıl Anlayacağım?
Görür görmez anlayacaksınız. İnanın bana ve bir daha hiç unutmayacaksınız. Köpeğiniz aniden sıkıntı, ağızda köpürme, salya salgılama ve kusmya çalışma gibi belirtiler göstermeye başlar. Kusmaya çalışması bir sonuç vermez. Sırtı bükülmüş, kulaklar aşağıda ve kuyruk bacaklarının arasındadır. Başta köpek huzursuz bir şekilde bir yerde sabit duramaz ve sürekli hareket eder. Köpek dışkılamaya çalışabilir; ama ne olduğunu anlamadığından şaşkın görünebilir. Kısa süre sonra karnı şimeye başlar ve dokunulduğunda davulu andırır. Nabzı artar. Kan dolaşımındaki bozulma diş etine parmak ile basıp rengin geri gelmediğine bakarak kontrol edilebilir. Renk hemen eski haline gelmiyorsa durum daha da kötüleşmiş demektir. HEMEN VETERİNER HEKİMİNİZE GİTMELİSİNİZ. Mümkünse önceden birine veteriner kliniğini aratarak haber verip cerrahi müdahale için hazırlıklara başlatabilirsiniz. Sürat bu sefer HAYAT KURTARACAKTIR.
Tedavi
İl adım genellikle köpeğin şoktan kurtarılmasıdır.Veteriner hekiminiz ağızdan bir tüp sokarak midedeki basıncı azaltabilir. Bu başarılı olursa mide yıkanabilir. Bazen midedeki basıncın alınması dışardan deriyi keserek müdahele edilmesi ile sağlanır.
Köpeğin hayatının kurtarılması genellikle cerrahi müdahale ile gerçekleşir. Durum stabilize edildiğinde ameliyat mideyi eski haline döndürmek ve sağlığını kaybetmiş dokuları uzaklaştırmak için kullanılabilir. Gastropexy, midenin karın ya da göğüs duvarına dikilerek durumun tekrarlanmasının önüne geçildiği cerrahi operasyona verilen addır.
GVD nedeniyle ölüm bazı nedenlerden dolayı çok yüksektir. Çoğunlukla köpek sahipleri, durumun ciddiyetini kavrayamadıkları için veteriner hekim müdahalesinde gecikir. Ayrıca mide döndükten sonra kalp, adeleler, mide duvarı, karaciğer ve dalakta hasara neden olan pek çok zehirli madde vücutta birikmeye başlar. Sık sık bu maddeler ameliyat sırasında kalbin durmasına neden olur ya da vücutta bir kaç gün daha dolaşmaya devam ederek tehlikeyi sürdürür.
Hastalığın Uzun Süreli Gelişimi Nedir?
85 köpeğin kontrol altında tutulduğu bir araştırmada 74 'ü gastropexy geçirirken 11 tanesine operasyon uygulanmamıştır. Operasyon geçirenlerin hayatta kalabilirlikleri diğerlerine göre üç kat artmıştır. Operasyon geçirmeyen 11 tanesinin 6'sında hastalık tekrarlamış ve 5 'i ölmüştür. Gastropexy geçiren 74 köpekten sadece 3'ünde tekrarlama olmuş ve 2'si ölmüştür. Diğer araştırmalar da benzer sonuçlar vermektedir.
Nasıl Önleyebilirim?
1. Beslemeyi günde bir kez yerine iki ya da üç öğünde yapın ve gözünüz üzerinde olsun.
2. Beslemeden önce bir saat, beslemeden sonra iki saat geçmeden köpeğe yoğun egzersiz yaptırmayın.
3. Sakin bir yerde besleme yapın.
4. Beslenmesinde değişiklik yapılacaksa bunu 3-5 günlük bir dönem içinde yavaş yavaş yapın.
5. Mama kabını yerden yüksek tutun.
6. Kuru mama kullanıyorsanız yüksek fermansayon olabilme yeteneğine sahip lif içeren mamalardan kaçının.
7. Suyu her zaman hazır tutun; ama yedikten hemen sonra suyu biraz sınırlandırın.