TURKIYE VE ABD'NIN ORTAK STRATEJIK VIZYONU; "TERORDEN ARINDIRILMIS, DEMOKRATIK IRAK"

ABD'de yayimlanan "The Washington Post Gazetesi"nin 21 Nisan 2003 tarihli sayisinda "Ortak Stratejik Vizyon" basligiyla yayinlanan bir makalede, Turkiye'nin oynayabilecegi ya da oynamasi gereken rol konusundaki tartismalara yer verilerek, soyle denildi;

"Saddam Huseyin'in akibeti ABD'nin ulusal guvenligi acisindan ne kadar kritikse, Kuzey Irak'in akibeti de Turkiye'nin ulusal guvenligi icin o kadar kritiktir. ABD ve Turkiye, Irak'taki savasin terorist orgutlerin faaliyetleri uzerindeki etkileri, Saddam Huseyin'in izledigi politikalarin neden oldugu insani kriz ve bolgenin uzun vadeli siyasi/ekonomik istikrari konularinda ortak endiseler tasimaktadir.

Kuresel bir lider olarak ABD'nin, bolgesel bir lider olarak da Turkiye'nin, bu meselelerle ilgilenmesi gerekir. Bu gerceklere ragmen, onyargili bazi kisiler, Turkiye'nin bu meseleyle ilgilenmesini 'gizli bir gundemi oldugu' seklinde lanse etmeye calismaktadir.

Onlarca yildir Turkiye ve ABD pek cok konuda yakin isbirligi icinde oldu. Bunu mumkun kilan sadece benzer hedeflere ve onceliklere sahip olmalari degil, ortak tehdit ve risklerle karsi karsiya kalindiginda, fikir ayriliklarinin ustesinden gelebilme yetenegine sahip olmalaridir. ABD-Turkiye ortakligindaki bu esneklik, ittifakin devam etmesine olanak vermistir.

Bir; Turkiye, Irak'taki askeri operasyona iliskin endise tasimali midir? Iki; diplomatik cabalardan vazgecilerek askeri bir eyleme gecilmesi konusunda Turkiye'nin demokratik parlamentosu tarafindan sergilenen tereddutun nedeni neydi?

Turkiye, gecmiste benzer deneyimler yasamisti. Korfez Savasi'ni desteklemesine ragmen bu savas Turkiye ve Turk halki acisindan yikici olmustur. Bu savas, Turkiye'de yakin zamanda atlatabildigi bir ekonomik krize yol acmisti. Ayrica, insani yardima ihtiyaci olan yarim milyon multeci Turkiye'ye akin etmisti. Savasin ardindan 'multeci' maskesiyle Turkiye'ye giren ayrilikci teroristlerin eylemleri sonucunda, on binlerce masum insan oldu.

Butun bu zorluklara karsin Turkiye, 1991'den sonra Irak rejiminin silahsizlandirilmasina yonelik ABD ve BM cabalarina onemli olcude destek vermistir. Kendi zararina olmasina ragmen Turkiye, Birlesmis Milletler'in Irak'a uyguladigi ekonomik yaptirimlara titizlikle uymustur. Turkiye, once multecilere yardim maksadiyla, daha sonra da Kuzey Irak'taki Kesif Gucu kapsaminda, Incirlik Hava Ussu'nun kullanilmasina izin vermistir.

Turkiye'nin bu yaklasimi, Kuzey Irak'taki Kurt gruplari Bagdat'in gazabindan korumus ve bu bolgedeki etnik gruplarin demokrasi deneyimini yasamalarina, bir olcude ozgurluk ve refaha kavusmalarina yardimci olmustur.

Turkiye-ABD arasindaki isbirligi pek cok hayati konuda barizdir; terorizme karsi savas ve Balkanlar, Afganistan, Orta Asya, Kafkaslar, Ortadogu'ya guvenlik ve istikrarin getirilmesi.

Turkiye, yillardir ABD'nin en anlayisli muttefiki ve dostu olmustur. Trajik 11 Eylul saldirilarinin ardindan ABD'ye destek veren ilk ulke Turkiye'dir. Turkler, ozgurlugun savunulmasi amaciyla ortak bir dusmanla savasmak icin ogullarini ve kizlarini Afganistan'a gondermek ve orada son sekiz ay boyunca Uluslararasi Baris Gucune liderlik etmek konusunda tereddut etmemistir. Turk halki, Kore'de, Somali'de, Bosna'da ve hatta Dogu Timor'a bir tehdit karsisinda ABD ile kuvvetlerini birlestirmekten cekinmemistir.

ABD de bunun karsiliginda Turkiye'nin saglam bir stratejik ortagi olmustur. Bugunku ve onceki ABD yonetimleri, ekonomi ve guvenlikle ilgili sorunlarin yani sira, terorizme karsi verdigi savasta her zaman Turkiye'ye destek vermistir.
Turkiye-ABD arasinda suren ortakligin temelinde "demokratik ilkelere baglilik" vardir. Turk askeri, gecmiste bu ilkeler ugruna savasmis ve olmustur.

Turk halkinin yuzde 94'u İrak'a karsi bir savasa karsi cikarken, Irak'a giren muttefik kuvvetlerin Turk hava sahasini kullanmasina izin cikarilmasi saglanmistir.

Terorizm, multeciler ve uzun vadeli bolgesel istikrar konularinda ABD ile Turkiye'nin paylastigi endiseler, Turkiye'nin Irak Savasi'ndaki rolu konusundaki yaklasimini sekillendirmistir.

Turkiye; oncelikle sinirlarini yeni terorist saldiri ve akinlarina karsi guvenlik altina almak istemektedir. Ikinci olarak Turkiye; olasi bir multeci krizini Irak icinde, insani yardim dagitilmasina olanak verecek sekilde karsilamaya hazirdir. Ucuncu olarak da Turkiye, bugune kadar oldugu gibi, bundan sonra da Irak'in toprak butunlugunun korunmasina ve tum Iraklilarin bu ulkenin dogal zenginliklerinden esit oranda pay alabilecekleri bir yapinin olusturulmasina destek vermektedir.

Tum bu cabalar icindeki Turkiye, ABD ve diger koalisyon uyeleriyle isbirligi yapmakta kararlidir. Turkiye ve ABD, ortak zorluklarla yuzlesirken, sadece Irak konusunda degil, pek cok konuda ayni stratejik vizyonu paylasmaktadir."

Bu arada, Ingiltere'de yayimlanan Financial Times Gazetesi'nin 17 Nisan 2003 tarihli sayisinda yayinlanan bir baska makalede; "1991 Korfez Savasi'nin ardindan Turkiye, Irak'la ticaretinin kesilmesi sebebiyle 30 milyar dolar kaybetmistir. ABD'nin eski Turkiye Buyukelcisi Mark Parris, 'Irak'taki yeniden yapilandirma ihaleleri goz onune alindiginda Turkiye her seyi yapabilir' diyerek, Turkiye'ye destek veriyor. Parris, Irak'taki ihalelerin deneyimli Turk sirketlerine verilmesinin ABD'nin yararina olacagina dikkat cekiyor. Uzmanlar, Irak'in altyapisinin yeniden yapilandirilmasi icin ABD Uluslararasi Kalkinma Ajansi tarafindan verilecek olan 600 milyon Dolarlik taseronluk isini alma konusunda Turkiye'nin buyuk sansi oldugunu belirtiyorlar" denilerek, Turkiye-ABD arasindaki isbirliginin gelistirilmesine yonelik cabalara dikkat cekilmektedir.

Asian Tribune Gazetesi'nde (Hong Kong) 18 Nisan 2003 tarihinde yayinlanan "Irak Savasi: Galipler ve Magluplar" baslikli makalede, Irak savasi sonrasinda Turkiye'nin durumu ile ilgili soyle deniliyor; "Turkiye, Irak Savasi'nin en onemli galibi olacaktir. Cunku Irak'in bir numarali ticaret ortagi olarak Turkiye'nin, Irak'in yeniden imarinda onemli bir rol ustlenmesi muhakkaktir."

Nitekim, 23 Nisan 2003 tarihinde Beyaz Saray Sozcusu Ari Fleischer tarafindan duzenlenen basin toplantisinda; "ABD Basbakani George Bush, uzun donemli dost ve muttefik Turkiye ile ABD arasindaki guclu iliskileri bir kez daha teyit etti. Baskan Bush, Kuzey Irak'taki Amerikan askerlerine ikmal yapilmasinda Turkiye'nin yardimlarini memnuniyetle karsiladigini ifade ederek, Irak'in guvenlik, istikrar ve yeniden yapilandirilmasinda Turkiye'nin, ABD ile yakin calisma istegini memnuniyetle karsiladigini belirtti" denilerek, Irak'in yeniden yapilandirilmasinda Turkiye-ABD isbirliginin onemi vurgulanmistir.