Ðại Học Máu

Ðúng như Tiến nói, "Chúng ta sẽ biên chế và không có dịp ngồi nghe tiểu sử của nhau," bản tự khai chưa hoàn tất thì đã có lệnh chuyển trại. Cả trại nhốn nháo hẳn. Ai đi? Ai ở? Ði xa hay đi gần? Nơi sẽ đến có hứa hẹn gì hơn cho một ngày về? Mới chiều qua Vĩnh nghe thêm được nhiều tin đồn quanh vụ chuyển trại. Nào là lúc 2 giờ sáng có người thức dậy đi tiểu đã nghe thấy tiếng di chuyển của hàng trăm chiếc Molotova chạy từ hướng Tây Ninh về hướng phi trường Trảng Lớn. Từ sự kiện đó có người lý luận rằng sẽ không có chuyển trại gì cả, mà một số đông sẽ được Molotova đem trả về Sài gòn do áp lực của quốc tế nói chung và của Mỹ nói riêng. Một lập luận khác nghe bi quan hơn. Những chiếc xe đó sẽ đem một số đông thuộc thành phần "ác ôn" đến những nơi khỉ ho cò gáy không ai biết tới, để nhờ sương lam chướng khí tiêu diệt hộ. Câu vè từ hôm khai lý lịch lại sống dậy mạnh mẽ trong đầu mọi người:

Nhất phi,
nhì pháo,
tam báo,
tứ an.

Phi là phi cơ, chỉ thành phần lái khu trục oanh tạc; pháo là pháo binh; báo là tình báo; và an là an ninh quân đội. Bốn thứ này, theo ẩn ý của câu vè, sẽ là đối tượng chính trong việc trả nợ máu cho nhân dân. Hoặc:

Quân nhân công chức thì tha,
An ninh, cảnh sát, lóc da bêu đầu.

Hoặc:

Con tôm con tép đi đầu, (*)
An ninh tình báo theo sau đắp mồ.
Lính thuỷ đánh bộ, nhảy dù,
Có tha tội chết cũng tù chung thân.

Hôm nay có đến một phần ba L4T1 ra đi. Khối 10 toàn bộ. Lệnh cuối ban ra lúc sắp di chuyển là tổ trực của mỗi khối phải gánh gồng theo các chảo lớn nhỏ cùng với các dụng cụ nấu nướng. Thế là mọi người lại thêm dịp đoán già đoán non: Phải đem theo mấy cái quỷ nặng nề ấy thì chắc là không đi xa.

Rồi giờ ra đi cuối cùng đã tới. Từng khối xếp nối đuôi nhau theo đội hình một hàng dọc tiến ra ngoài cổng trại. Mặc dù chưa đến nỗi phải trói vào nhau để biến thành lũ tù dây, nhưng lần đầu chuyển trại bọn tù đều ngơ ngác, lo và mệt không khác một lũ tù dây.

Ra tới con đường nhựa nằm trước mặt tiểu đoàn dưới bầu trời nắng tốt, ai nấy vừa đi vừa nhìn ngang liếc dọc như cố thu vào mắt quang cảnh chung quanh càng nhiều càng tốt.

"Ðiên cha nó cả người!"

Câu than cố hữu của bác sĩ Tuyên lại khẽ cất lên bên tai Vĩnh. Vĩnh uể oải đáp:

"Ðâu còn đó ông ơi, có gì mà phải điên."

Tuyên hỏi:

"Chúng nó sẽ đưa mình đi đâu, ông đoán được không?"

"Không đi về phía phi đạo như anh em nói thì ắt đi về phía cổng chính trung đoàn."

"Tới cổng chính rồi đi đâu nữa?"

Vĩnh buồn cười cho cái ngây thơ bất chợt của một bác sĩ. Anh nói:

"Ô hay, ông làm tôi cứ như ông cố nội của bác không bằng."

Tuyên xốc lại túi quân trang trên vai, tiếp tục đi tới và không nói thêm câu nào.

Ðoàn người vẫn nối đuôi nhau di chuyển. Vĩnh ngó lên xuống dọc con đường. Phải cả năm sáu trăm chứ không ít. Ai cũng tay xách lưng vác. Từ đầu đến đuôi đoàn người, bọn quản giáo và vệ binh súng ống tua tủa giữ an ninh suốt dọc lộ trình.

Khi những người đầu tiên đi tới ngã ba, chỗ giao lộ của con đường đang đi và con đường chính trong căn cứ thì được lệnh quẹo phải. Quẹo trái sẽ ra cổng chính nếu đi thêm chừng cây số. Nhưng quẹo phải sẽ dẫn về đâu?

"Rồi, thế là không đi đâu xa hết!"

Một người chợt reo lên. Ðây là giọng ông Hoà, một thiếu uý già từng là sĩ quan hoả đầu vụ một đơn vị thuộc Bộ tư lệnh Sư đoàn 25 trước đây. Hai năm phục vụ tại Trảng Lớn đủ để ông biết rành rẽ mọi đường đi nước bước trong căn cứ. Giọng ông tươi như một đứa trẻ đang mang niềm vui được biết trước mọi người về một điều gì. "Như thế là," ông Hoà tiếp, "nó sẽ đưa mình đến ban Hành chánh Tài chánh Sư đoàn nằm ở tuyến sau cùng căn cứ đây!"

Một tiếng sau, đúng như lời ông Hoà, tù chuyển trại từ L4T1 bước vào một doanh trại khác nằm sát dãy ụ đất phòng thủ trong cùng. Các khối được lệnh tập họp ngay giữa sân trại. Bọn vệ binh túa ra giữ an ninh. Ðám quản giáo mới cũ xúm lại bàn giao sổ sách cho nhau.

Vĩnh đứng quan sát chung quanh. Quang cảnh nơi đây thật bừa bộn. Trước các dãy phòng -- cũng ọp ẹp, dơ bẩn, vá víu y như bên L4T1 -- đầy những lon cóng, giấy vụn, quần áo rách. Sự bừa bộn này chứng tỏ trước khi tù L4T1 được đem sang đây thì đã có một số người khác ra đi. Những họ là ai, đi đâu?

Một tên cán bộ có bộ mặt y một xác ướp, đứng trên gò mối giữa sân, dùng loa tay nói vang vang, "Yêu cầu tất cả các khối tập họp khẩn trương. Cấm chỉ người khối này chạy sang khối khác. Các khối trưởng so hàng, điểm danh và báo cáo nhân số cho quản giáo khối để bàn giao." Mặc tiếng loa hò hét, bọn tù vẫn chạy ngang dọc tìm bạn. Phải mười lăm phút sau hàng ngũ các khối mới ổn định khi vệ binh vác súng rượt bắt những người không chấp hành lệnh. Sau khi tổng kết nhân số, các quản giáo báo cáo lên cái xác ướp đứng trên gò mối.

Xác ướp nói, "Hôm nay, nhân danh chính trị viên tiểu đoàn L4T3, thay mặt thủ trưởng, thay mặt toàn thể các cán bộ, các anh chiến sĩ, tôi chào mừng các anh, những học viên cải tạo vừa biên chế từ L4T1 sang đây. Ðể tranh thủ thời gian cho các anh về nhận nhà và các phương tiện sinh hoạt, tôi chỉ vắn tắt vài điểm chủ yếu như sau: Qua quá trình nửa tháng học tập bên trại cũ, tuyệt đại đa số các anh đã được đánh giá cao trong học tập, thế nên trên chiếu cố cho biên chế các anh sang trại mới để tiếp tục phát huy những thành quả đã đạt được. Nói chung chung các anh đều đã đạt được một cơ sở tốt trong bước đầu cải tạo. Ngày về hẳn không còn xa lắm. Tuy nhiên, tôi cũng nhấn mạnh tốt như thế chưa đủ. Các anh còn phải phấn đấu để tốt nhiều hơn nữa. Trại này sẽ là nơi để các anh tự chứng tỏ mình tốt hơn. Hãy nhớ rằng về hay không hoàn toàn tuỳ thuộc nơi các anh. Ðây là điểm then chốt tôi tranh thủ quán triệt với các anh sáng nay. Rồi sẽ còn nhiều dịp khác, tôi và các đồng chí quản giáo sẽ đi sâu đi sát với các anh hơn để giúp các anh học tập tiến bộ, sớm được trở về đoàn tụ gia đình theo đúng yêu cầu của cách mạng và nguyện vọng của nhân dân. Giờ tôi trao loa lại cho đồng chí phụ trách hậu cần phân chia các lán cho các khối."

Tên xác ướp bước xuống trao loa cho một tên khác. Tên này vồ lấy cái loa và nhảy tót ngay lên gò mối. Hắn hăm hở như kẻ khát nói từ mấy kiếp. Cũng như những tên khác, hắn gõ gõ vài cái vào loa trước khi cất cao cái giọng "con tâu tắng" đặc quánh nhựa thuốc lào. "Ðồng chí Thảo," hắn nói, "chính trị viên tiểu đoàn ta vừa chỉ thị tôi công tác phân chia nán cho các đồng chí, à các anh. Thôi thì nà thế này nhá. Giờ để tranh thủ thời gian tôi đọc danh sách khối nào về khối nấy cho tiện. Tuy nhiên về tới khối rồi, tôi rặn kỹ, cấm mọi phá phách tháo gỡ tôn gỗ, cấm mọi tuỳ tiện sửa sang. Các anh phải cơ động hết chiều nay vì có thể sẽ có biên chế nại các khối cho toàn trại. Trước mắt các anh cứ về khối mình được chỉ định và lo sinh hoạt cơm nước." Tới đây tự dưng hắn khựng lại. Và khưng lâu. Sau cùng nghĩ mãi không biết nói gì thêm, hắn đành bảo, "Thôi thì tôi trao các anh nại cho các đồng chí quản giáo, nhá."

Nói xong hắn nhảy vội xuống khỏi gò mối, nhưng chưa bước được mấy bước đã bị tên chính trị viên chận lại cự nự. Tên hậu cần có vẻ ngượng và hết sức lúng túng. Hắn chần chừ một lát rồi quay lại gò mối. Lần này thì không hăm hở nữa, hắn bẽn lẽn cất giọng, "Xin lỗi các đồng chí, à quên các anh," hắn nói. "Bận quá tôi quên triển khai công tác chính. Giờ thì nà tôi tranh thủ đọc thật nẹ ranh sách các khối sở hữu các lán nhá."

Hắn giở ra tờ giấy cầm sẵn nơi tay, nâng tận mắt và ê a đọc, "Khối 1 gồm hai dãy lán phía trong cùng, sát hàng rào phòng thủ; khối 2 gồm hai dãy lán nằm bên cánh trái cổng vào; khối 3 gồm hai dãy lán nằm bên cánh phải cổng vào; khối 4 gồm một dãy lán nằm trước mặt khối 2; thành phần cũ vẫn ở nguyên như cũ." Ðọc xong hắn cuốn tờ giấy nhét vào túi quần, nhìn xuống đám quản giáo, tiếp, "Giờ đề nghị các đồng chí quản giáo khối nào phụ trách hướng dẫn khối đó về cơ sở của mình."

Nói đoạn hắn nhảy khỏi gò mối. Lần này hắn bước nhanh ra cổng như sợ còn sơ sót điều gì và có thể sẽ bị tên chính trị viên lần nữa lôi cổ trở lại.

Phải đến lúc mặt trời đứng bóng cả trại mới tạm ổn định. Khối 10 giờ biến thành khối 2. Vĩnh theo các bạn khuân đồ vào dãy nhà được chỉ định. Trong lúc nhiều người chụp giật đây đó vài miếng ván thông, vài mảnh tôn để đắp điếm lại chỗ nằm thì Vĩnh bước ra sân quan sát.

Ngoài những dãy nhà chính Vĩnh còn thấy sâu bên góc trái có một căn nhà nhỏ, trước sân có vài người đứng nói chuyện. Anh rà tới. Thì ra họ là những người đã sống ở đây từ trước, thuộc thành phần mù loà què quặt, còn các bạn của họ thì đã bị đưa chỗ khác từ chiều hôm trước.

Thấy một anh chàng tóc quăn da đen keo kính dâm ngồi dưới một gốc trứng cá -- rõ là anh con rơi của một ông Tây đen nào đó thời Pháp thuộc để lại -- Vĩnh bước tới làm quen.

Vĩnh hỏi:

"Anh đến đây lâu chưa?"

"Dạ đêm 28 rạng 29 tháng 6."

"Ồ thế thì mình cùng đợt với nhau cả."

"Anh ở bên L4T1 qua hả?"

"Vâng, thế nhưng người cùng trại với anh trước đây đi đâu hết cả rồi?"

"Họ bị đưa đi hôm qua. Có người nói họ được đưa qua L2, cũng có người nói họ bị đưa ra Phú Quốc."

"Thế sao các anh còn ở lại?"

"Tôi không rõ, nhưng có lẽ tụi tôi thuộc thành phần thương phế binh."

Nói rồi anh ta không ngần ngại gỡ kính xuống. Mắt trái của anh giờ chỉ là cái lỗ sâu hoắm đang rỉ nước vàng. Mắt phải do ảnh hướng mắt trái cũng đang lâm tình trạng mờ nhạt và chảy nước mắt sống trông rất thảm.

Vĩnh ái ngại hỏi:

"Trước đây anh làm gì?"

"Tôi thiếu uý Biệt kích anh ạ. Tôi bị thương đang nằm Cộng Hoà. Lúc tổng y viện bị chiếm nó tống cổ tất cả các thương bệnh binh chúng tôi ra khỏi bệnh viện."

Vĩnh nghiến răng:

"Bầm dập như thế anh đi trình diện làm gì!"

Người đối diện cất giọng buồn bã:

"Bọn Tân gia ba (**) nó đến tận nhà lôi tôi ra phường. Bọn quân quản phường giam tôi bốn ngày bốn đêm trong gầm cầu thang phường Phú Nhuận trước khi đẩy tôi lên xe cây đưa vào trung tâm tập trung trường Trưng Vương."

"Thế bây giờ con mắt anh ra sao?"

"Sao là sao?"

"Chữa bằng thuốc gì?"

Người đối diện lắc đầu, vung tay:

"Tôi khai bệnh bọn quân y nó cho mỗi ngày một phần tư quả chanh, bảo vắt vào mắt bốn lần. Xót đái ra quần. Tôi cố được mấy ngày đầu thấy còn ra mủ nhiều hơn. Giờ nó phát miếng nào tôi ăn miếng đó."

Thốt nhiên Vĩnh thấy thương xót vô hạn cho thân phận người chiến hữu của mình. Với một kiến thức căn bản nhất về y học, anh có thể đoán chắc người đối diện không cách nào tránh được một tương lai mù loà. Trong bóng tối cộng sản bao trùm trên đất nước, người chiến hữu đang đối diện anh đây rồi phải chịu đựng đến hai lần bóng tối so với những người đồng cảnh ngộ.

Câu chuyện qua lại làm hai tâm hồn thông cảm. Vĩnh và người bạn mới cùng đứng lên, chậm bước đến bên một ụ đất gần hàng rào trong cùng. Tìm chỗ ngồi dưới bóng mát một lô cốt cũ, Vĩnh hỏi bạn:

"Có hy vọng nó thả những người như anh không?"

"Trời biết được. Thằng chính trị viên năm lần bảy lượt lên lớp đã hứa nhưng lấy gì làm tin."

"Nó không thả kịp thời để về mà chữa, tôi e. . ."

"Mù?" Người bạn ngắt ngang lời Vĩnh và đeo kính trở lại. Anh ta lấy chân dí dí mấy con kiến gió trên mặt đất, lạnh lùng tiếp, "Anh có nghĩ sống trong xã hội này mù mà lại hoá hay không?"

Vĩnh không đáp. Anh hiểu cái u uất trong lời nói của bạn. Anh im lặng nhìn mông lung ra cánh đồng cỏ lau bát ngát ngoài vòng rào. Thỉnh thoảng dưới nắng vài con thỏ cuồng cẳng nhảy cỡn ra khỏi bụi lau, làm những con chim sâu xanh mướt hốt hoảng bay loạn đi nơi khác. Muông thú bây giờ đã sướng hơn ta! Thốt nhiên Vĩnh cay đắng nghĩ. Anh quay lại người bạn tù, bảo:

"Ngồi đợi tôi tí nhá. Tôi có cái này rất tốt cho anh."

Rồi Vĩnh đứng lên chạy nhanh về khối. Lát sau quay lại anh tặng cho người bạn mới lọ thuốc đau mắt Neosporin anh đem theo từ những ngày đầu. Sau đó Vĩnh biết tên người bạn là Bình tự Nam, một cái tên hết sức tương phản với con người của chính anh ta, càng tương phản hơn khi anh nói giọng Bắc sành sõi như bất cứ người miền Bắc chính hiệu nào.

Người bạn mới dẫn Vĩnh đi một vòng. Bây giờ anh mới biết trại còn một dãy nhà nữa dùng làm hội trường. Dãy này nằm về cánh phải của khối 1. Bên ngoài trông giống các dãy nhà ở nhưng một bên vách nhìn ra cánh đồng lau đã được mở trống. Bên trong ở một đầu nhà dựng một sân khấu. Phần còn lại là những hàng ghế dựng bằng gỗ 3x10 với dàn chân là những cột sắt ấp chiến lược. Hội trường đang dựng dở dang. Quang cảnh ngổn ngang bên trong cho thấy nó chưa được sử dụng lần nào.

"Vĩnh!"

Một giọng quen thuộc gọi lớn từ ngoài hội trường. Vình nhìn ra, thấy Ðặng Thế Tiến đang hăm hở bước vào.

Vĩnh chào bạn:

"May quá, mày cũng chuyển sang đây hả?"

Tiến nhìn quanh hội trường một vòng. Nam thấy Vĩnh gặp bạn cũ nên không muốn nán lại. Anh cám ơn về lọ thuốc, hẹn gặp rồi bước đi.

Tiến hỏi:

"Mày khối mấy?"

"Khối 2."

"Khối 4 của tao toàn dân lạ mặt."

"Ủa, vậy khối 8 cũ của mày không sang đây hết sao?"

"Không, chỉ vài đứa bị lôi đi thôi. Tụi nó nhập tao vào cái khối lạ hoắc ngay trước khi di chuyển."

Vĩnh kéo bạn ngồi xuống một thanh gỗ.

"Ðừng lo, trước lạ sau quen hết." Anh an ủi.

"Ðồng ý, nhưng tao vừa gặp thêm một người quen mà tao không bao giờ muốn gặp."

"Tình địch?"

Thấy chỗ ngồi không thoải mái, Tiến nắm tay Vĩnh đứng dậy, chỉ vào một góc nhà.

"Lại đống gỗ kia ngồi tao kể mày nghe."

Rồi mỗi người tìm một chỗ ngồi thoải mái. Tiến moi trong người ra một bao ni-lông. Hắn mở bao lấy một thệp giấy quyến, xé một tờ, nhón tí thuốc rê để trên mặt giấy rồi se nhè nhẹ.

"Thuốc rê đâu vậy?"

Tiến không đáp. Se xong điếu thuốc hắn quăng nguyên gói cho Vĩnh. Anh chỉ cầm mà không vấn.

"Thật là phiền cho tao." Tiến nói.

"Gì vậy?"

Tiến ngậm điếu thuốc trên đầu lưỡi trông rành như một anh nông dân.

"Tao vừa gặp lại cố nhân."

"Vui chứ sao."

"Không vui tí nào."

"Sao vậy?"

Tiến moi cái hộp diêm rách nát trong túi ra, chọn một cây còn tốt, đánh lửa hút thuốc. Hắn rít hơi đầu tiên nhưng có vẻ không thú vị lắm vì hơi thuốc cay xè. Hắn lùng bùng nói:

"Vừa rồi đây tao đụng một thằng quản giáo."

". . . ?"

"Nó tên Quỳnh, hiện đang là tổng quản giáo trại này. Trước kia nó xách dép cho thằng trung tá trưởng phái đoàn Việt cộng, còn tao xách cặp cho ông đại tá trưởng phái đoàn phe ta ở Vĩnh Long. Không ngờ tao gặp nó ở đây."

"Rồi chuyện ra sao?"

"Thấy nó tao đã tính lỉnh ngay nhưng không kịp. Nó nhìn tao một lát rồi ngoắc tao lại. Trông anh quen quá, nó nói. Tao biết nó đã nhận ra tao."

"Mày xử trí sao?"

"Tao cười, bảo vâng, chúng ta đã gặp nhau trong bàn hội nghị."

"Rồi sao nữa?"

"Nó chợt reo lên, a, đúng, đúng rồi, anh là Tiến, thiếu uý nguỵ quân Ðặng Thế Tiến đây mà. Tao chỉ cười cười thôi. Cuối cùng tao nói, vâng, tôi đúng là Ðặng Thế Tiến. Chào anh Quỳnh."

Vĩnh quan sát Tiến trong lúc hắn kể lại câu chuyện. Tiến không có vẻ gì bối rối lo âu. Miệng hắn vẫn cười. Cả đôi mắt màu hạt dẻ cũng cười. Tiến kể tiếp, "Hình như lúc ấy nó vội vã họp hành chi đó nên chỉ vắn tắt với tao vài lời. Không ngờ trái đất lại tròn như thế, anh Tiến nhỉ. Giờ tôi bận. Sẽ còn rất nhiều dịp mình làm việc với nhau. Vừa lúc ấy một tên quản giáo khác trờ tới. Nó ngoắc tên quản giáo đó lại và đi luôn một đường giới thiệu. Này đồng chí Cẩn, giới thiệu với đồng chí anh này này, trông nhỏ người chứ mồm mép chửi cách mạng thì nỏ lắm đấy. Cái ngày còn ngồi trên bàn hội nghị ngoan cố ngoan cường lắm đấy."

"Sao nữa, trục trặc gì không?"

"Không, chúng kéo nhau đi, nhưng trước khi đi thằng Quỳnh có cười tình với tao và phán một câu xanh rờn: Thế chiến quốc thế xuân thu, anh Tiến nhỉ."

"Nó biết cả câu ấy à?"

Tiến quăng điếu thuốc rê hút dở ra ngoài khung cửa. Hắn nhảy xuống khỏi chỗ ngồi.

"Biết giấu cũng chẳng được, tao đành nói thật với nó tao hiện ở tổ 7 khối 4."

Tiếng kẻng báo cơm trưa muộn nhất từ trước đến nay đã vang lên.
___
(*) con tôm con tép: chiến tranh chính trị.
(**) tân gia ba: tân là mới, gia là gia nhập, ba là 30-4; tiếng lóng chỉ đám trở cờ sau quốc nạn 30-4-75.