Ðại Học Máu

Cả trại ai cũng nói từ ba mươi năm qua miền Nam chưa bao giờ lạnh như tháng mười hai năm nay. Cái lạnh khởi đi từ tháng mười một và sắp bước vào Giáng sinh nó đã lên tới cao điểm. Vĩnh chưa sống ở miền Nam tới ba mươi năm nên không biết, anh chỉ biết từ di cư đây là lần đầu anh được ôn lại bài học mùa đông cóng buốt ngoài Bắc. Hai mươi năm anh lại mới biết thế nào là giá trị của áo ấm, của chăn bông. Kiếp tù cộng sản làm gì có áo ấm với chăn bông; thế nên, gần như suốt ngày hai hàm răng lập cập đánh vào nhau. Những bao cát quanh trại được bọn tù cật lực khai thác đem về may áo trấn thủ, áo bông, và chăn đắp. Ðêm đêm Vĩnh lôi ra tất cả những gì có thể mặc được để tròng vào người. Ðính thương thằng bạn ròm tặng cho Vĩnh một tấm chăn bao cát dày cộm. Chập choạng tối Vĩnh đã quấn cái chăn phủ hết đầu cổ như đàn bà đẻ. Nhưng lạnh thì lạnh, tụ tập vẫn tụ tập. Từng nhóm đêm nào cũng tụ lại bên cạnh một cái cóng đựng than và những cái điếu cày, thứ giờ đây đã có tên gọi mới: Bazooka. Tất nhiên những khẩu bazookas này hiện không được bắn bằng đạn thật mà là đạn giả, tức thuốc rê, khi hết rê thì trà, lá cà chua, lá tàu ô vân vân và vân vân.

Hơn nửa tháng học chính trị đã sắp chấm dứt. Bài sáu với nhan đề "Chính sách cải tạo toát lên tính ưu việt của đảng ta" đã bước vào giai đoạn thu hoạch. Theo tin đồn, tất cả những tay loại sừng sỏ trong trại sẽ được chỉ định lên phát biểu lần cuối trên hội trường trong chương trình gọi là "Sơ kết thành quả sáu bài" dưới chủ đề "Tại sao anh chống cộng; qua học tập tư tưởng anh biến chuyển ra sao?" Ai sẽ bị lôi lên phát biểu? Chưa ai biết được. Và cũng chẳng ai buồn nghĩ tới. Mùa Giáng sinh sắp đến đầu óc người ta không có chỗ cho những chuyện như vậy.

Ðời có nhiều cái nhảm, nhưng mất nước là điều nhảm nhất. Từng cọng cỏ lá rau, từng lâu đài dinh thự, từng ánh mắt bé thơ đến tiếng cười bô lão, từng thói quen cá biệt đến cổ tục lâu đời thốt nhiên đều biến thành một giấc mộng xa vời. Nếu mọi sự vẫn bình thường, Vĩnh nghĩ, giờ đây hẳn anh cũng như mọi người, ngoài chuyện nước chuyện non, còn phải lăng xăng nhiều chuyện khác để lo cho gia đình hưởng thêm một lễ Giáng sinh. Nào gửi thư gửi thiếp, biếu quà biếu cáp từ họ nội sang họ ngoại, từ bạn gần đến bạn xa. Bây giờ, và biết đến bao giờ, anh còn được hưởng bầu không khí đầm ấm ấy nữa.

Ðêm nay bọn Vĩnh chiếm một góc hội trường ngồi tán gẫu. Tiến đem đến một cóng than lớn hơn mọi bữa để khai thác tí hơi ấm của lửa. Hắn dùng một que củi nhỏ vừa khều vừa thổi cho than hồng lên. Cả bọn thay nhau rít mớ lá cà chua trộn với mớ rê của Tiến do Ðính đặc chế thành thuốc lào, và kể nhau nghe đủ chuyện buồn vui của những mùa Giáng sinh trước. Dĩ nhiên câu chuyện của Tiến có nhiều hương vị Giáng sinh hơn có thể vì hắn sống và học ở Ðà Lạt.

Kể xong mấy câu chuyện ma, Tiến ngước nhìn qua cửa sổ hội trường lên bầu trời thưa sao, thở dài.

"Mẹ tự do ơi," hắn rên lên, "sao mẹ ác thế? Mẹ chẳng khác nào bà mẹ ghẻ chia đôi bầy con của mẹ thành những con Tấm con Cám. . ."

Hoá chen vào.

"Thôi đừng cải lương nữa mày ơi. Cứ kể chuyện ‘đánh rắm không thối không là lính’ và ‘đái không mạnh không là lính’ nghe sướng hơn. Triết lý vụn nghe mệt lắm."

Ðính không chịu.

"Nó than thở cũng có lý đấy chứ. Sao cũng kiếp người mà nửa trái đất bên kia các nước Âu Mỹ con người đang chán dần cảnh phanh ngưu tể dương trên mặt đất, hè nhau đi chinh phục các hành tinh xa xôi. Sao nửa trái đất bên này có những người Ấn Ðộ suốt đời chỉ mong một tuần được tắm một lần vì hạn hán quanh năm, có những người Tàu suốt đời làm trong xưởng len nhưng đến khi chết cũng chưa đạt được ý nguyện có được một cái áo len; và chúng ta nữa. . . phải ví von như thế nào đây?"

Vĩnh cười.

"Tao giúp mày: Một loại chó không có đến cả cứt chó mà ăn!"

Giọng u Kim nhừa nhựa đề nghị:

"Lâu quá không nghe nhạc vàng, đề nghị tụi mình hát chơi vài bài."

Tiến nói:

"Mẹ bố chúng nó, thế nào là nhạc vàng thế nào là nhạc đỏ?"

Hoá nói:

"Thì cách mạng đã định nghĩa rồi. Nhạc vàng là sản phẩm của bọn nhạc sĩ nộ lệ, sáng tác chỉ nhằm mục đích phục vụ cho giai cấp tư sản phản động mua vui, đồng thời làm suy yếu đi ý chí tranh đấu của quần chúng. Nhạc vàng có từ thời. . . Hán Sở tranh hùng hay Tam quốc gì đó."

Tiếng Ðính.

"Lại phịa rồi."

"Thế chứ làm sao bây giờ. Ðùng đùng chúng nó tràn vào phân ra nào là nhạc vàng nào là nhạc cách mạng, nào là nhạc tiến bộ nào là nhạc phản động."

Kim có vẻ cáu.

"Các ông hay cãi nhau toàn chuyện đâu đâu. Tôi đề nghị mình hát khẽ vài bài cũ nghe chơi. . ."

"Thì mày hát trước đi."

"Hát gì bây giờ?"

"Vậy mà còn đề nghị hát với hò."

Vĩnh không muốn những câu nói ngang làm mất vui nhau. Anh bảo:

"Thôi được, mấy ông vừa nghe vừa canh chừng chung quanh giùm tôi. Tôi sẽ hát mấy ông nghe một hai bài do tôi sáng tác. Nó không phải nhạc vàng hay nhạc đỏ. Nó sẽ là nhạc. . ."

"Màu tím hoa sim?"

"Hơi nhạt. Nó sẽ là tím bầm. Chịu?"

Giọng Tiến không tin tưởng lắm.

"Mày làm thơ ngâm thơ còn có lý, chứ nói thật tao nhợn boléro và tango habanera lắm rồi."

Vĩnh không lý tới giọng châm chọc của Tiến. Anh nói với các bạn.

"Chưa thể nói nhạc tôi thế nào. Cả nước đã có ai nghe bao giờ đâu. Nhưng các ông phải nhớ các ông là những người đầu tiên được nghe nhạc thằng này. Mai kia mốt nọ giá tôi có chết rũ tù mà các ông thoát được, xin cố nhớ lấy để rao truyền giùm. Ðược thế hồn tôi chắc cũng lấy làm ấm áp lắm lắm."

Thấy Vĩnh nói với giọng khá nghiêm trang, bạn bè im hết. Vĩnh tiếp, "Tôi quan niệm ở tù không có nghĩa tiêu sái đi một khoảng thời gian cuộc đời mà không thu lợi về cho mình được cái gì."

Tiến lại khẽ giễu.

"Thằng Vĩnh đang tính chuyện giấy bút tôi ai cướp đem đi, tôi sẽ dùng dao khắc thơ trên đá đấy."

Hoá bực.

"Sao cứ phá ngang!"

Vĩnh bảo:

"Kệ nó. Bây giờ tôi hát. Ai muốn nghe thì nghe. Ðiều quan trọng là vừa nghe vừa để ý giùm xem có thằng chó săn nào rình rập hay không."

Kim sôi nổi.

"Ðồng ý. Này mấy ông vừa nghe vừa để ý giùm, nằm conex cả đám thì buồn lắm."

Vĩnh không nói thêm. Anh bắt đầu hát khẽ:

Ðêm thế giới đang dồn một lần

Trên đất nước tôi gọi Việt Nam. . .

Ðính vội cắt ngang.

"Phải giới thiệu trước đã chứ. Mày hát nhạc gì. Giáng sinh hay Tết? Tựa? Mày hát khơi khơi hơi thiếu nghiêm túc."

Vĩnh lại phải chiều bạn.

"Thôi được, tao giới thiệu vậy. Tao không soạn nhạc Giáng sinh. Nhạc ấy có nhiều vị tu xuất làm rồi. Tao cũng không soạn nhạc Tết vì ‘Xuân ca’ của Phạm Duy và ‘Ly rượu mừng’ của Phạm Ðình Chương đã đi vào nhạc sử. Tao soạn Tù ca được không?"

Hoá thì thầm:

"Hay đấy, thực tế lắm."

Kim nóng nảy.

"Nhiều ý kiến quá. Ðể yên cho thằng chả hát đã. Phen lê tính sau."

Vĩnh tiếp tục ít dòng phi lộ.

"Ðây là bài ‘Ðêm Việt Nam.’ Bài này trích trong tập ‘Rau Răm Ở Lại.’"

Tiến lại chen vào. Giọng nửa kinh ngạc, nửa nghi ngờ.

"Mày tính làm hàng loạt kia à? Mà rau răm ở lại là ý gì?"

Hoá nói:

"Thì ‘gió đưa bông cải về trời, rau răm ở lại chịu lời đắng cay’ mà cũng không biết nữa sao?"

Vĩnh gạt đi.

"Ðã hát cho nghe còn gây gỗ. Ông đi đái đi ngủ bây giờ."

Kim xuề xoà.

"Thôi thôi làm tiếp đi."

"Vậy tôi hát các ông nghe bài mở màn nhé."

Rồi Vĩnh khẽ cất tiếng hát:

Ðêm thế giới đang dồn một lần
Trên đất nước tôi gọi Việt Nam
Ðêm bát ngát những khu trại giam
Ðời thênh thang thu hẹp dần dần
Ðêm em bé lên mười cùm gần
Anh chiến sĩ gốc Biệt động quân
Ðêm thiếu nữ áo đơn tạm thu
Ngồi kề vai gái giang hồ lo
Ðêm đấu tố và thủ tiêu
Ðêm sắn bắt cho đầy chỉ tiêu
Người chết nhanh
Người phát điên
Ðêm cáo chung tự do nhân quyền
Ðêm nhức buốt phang bằng chày vồ
Vang tiếng thét sau cùng: Tự Do!
Ðêm có tiếng súng sau trại giam
Người tù binh chết bên bìa rừng
Ðêm thế giới đang dồn một lần
Trên miếng đất đã thừa lầm than
Ðêm trút xuống hố sâu diệt vong
Là Việt Nam nước tôi buồn tênh

"Ðã, đã lắm!"

Tiến vừa nói xong bạn bè mới khẽ nhao lên.

"Làm lại, làm lại đi!"

"Trời ơi, quái chiêu."

"Thằng này không ngờ có quái chiêu."

Vĩnh khoa tay nói như đe doạ.

"Tụi mày không im mồm tao đi đái đi ngủ tức khắc."

Ðính thều thào:

"Nghe sướng lắm Vĩnh ạ. Nhưng phải cẩn thận, lạng quạng không bao giờ có ngày về đấy con ơi!"

Nghe bạn dặn dò Vĩnh cũng rét. Anh nói vu vơ.

"Ở đây chỉ có trời, đất, và tụi mày. Nếu mai tao vào conex thì dĩ nhiên một trong ba thứ tao vừa kể trách nhiệm."

Giọng Hoá nóng nảy.

"Thà mày bảo tụi tao là chó ăn cứt."

Vĩnh cười để thay lời tạ lỗi."

"Thôi để hát cho tụi mày nghe thêm bài nữa, chịu không?"

Anh em lại nhao nhao.

"Hát lại bài ‘Ðêm Việt Nam’ cái đã. Tao muốn nghe đôi ba lần. Ðêm nay chui vào màn tao nhẩm cho nhớ luôn."

Vĩnh cười.

"A, cái đó mới nguy đấy cha nội. Cha nằm mơ cha hát rống lên có mà bỏ mẹ cả đám. Nói vậy chứ tụi mình còn ở với nhau dài dài. Rồi sẽ thuộc hết. Bây giờ tao hát một bài nữa. Bài này nhan đề là ‘Trại biến hình.’"

Và Vĩnh hát:

Ðêm hôm qua
có một người tuổi ba mươi
chợt thức giấc ngó quanh bạn bè
nằm xếp lớp như đống củi khô
Chàng nằm nghe đất réo gọi
thịt xương máu đã có mùi hôi
Chàng nằm nghe kiếp con người
tựa hoa trái ung thối mà thôi
Một quyền uy điên cuồng
Một tội danh hoang đường
thành vực sâu giữa hồn
lồng lộng gió cuốn.
Ðêm hôm qua
có một người tuổi ba mươi
chợt thức giấc ngó quanh bạn bè
nằm xếp lớp như đống củi khô
Chàng nằm nghe những nhân tài
chợt thu bé trong những hạt cơm
Chàng nằm nghe giấc mộng người
thèm miếng sắn hơn những mùa xuân
Thời binh minh lay động
Thời hoàng hôn lan dần
Người hùng xưa khoanh tròn
ngủ giấc rêu rong.
Ở nơi đây thế giới hẹp dần
cho mây ngập ngừng
chim cũng cùng đường
Nền văn minh
đang đi vào hoàng hôn quên lãng
Ở nơi đây Chúa cũng ngậm ngùi
khi xưa đặt người
lên trên mọi loài
Lửa Sodom
đã nghe chừng vừa bén đâu đây.
Ðêm hôm qua
có một người tuổi ba mươi
chợt thức giấc ngó quanh bạn bè
bật tiếng khóc không giống một ai
Chàng nằm nghe trên môi người
vừa nhen nhúm tiếng nói lạ tai
Chàng nằm nghe trên thân người
làn da mới ai đó vừa thay
Một vầng trăng chiếu vào
Một bầy hoang thú nằm
Chẳng còn ai thấy chàng
ngoài mớ lông xanh.

"No comment nghe chưa. Thằng nào có thuốc lào cho tao một điếu là đủ rồi."

Không ai lưu tâm đến lời yêu cầu của Vĩnh.

Trời bên ngoài càng về khuya càng lạnh nhưng không ai ta thán. Qua khung cửa Vĩnh ngước nhìn trời đêm rồi nhìn ra cổng trại tối đen. Có bóng tên vệ binh đeo súng đi tới lui. Vĩnh thấy mình khó nói trong sự im lặng của bạn bè. Anh lập lại, "Cho tao bi thuốc không tao về ngủ."

Câu nhắc thốt như khơi mào cho một chuỗi lời bàn rất . . . Lý Phật Sơn. Vĩnh không thích vụ này vì nguy hiểm. Ý anh chỉ muốn giúp các bạn đỡ căng thẳng vì nửa tháng nhồi sọ, đồng thời cũng để tự xả cái nồi sup-de của mình tí chút.

Giọng Ðính thều thào.

"Nghe đã quá Vĩnh ơi!"

Vĩnh đã rít một hơi thuốc rê, đoạn nói:

"Nếu thấy việc tao làm có lý thì cho ý kiến, nhưng sau này, giờ chưa phải lúc."

Ðính nhìn lên phía sân khấu hội trường, giọng mơ màng.

"Ước gì cái sân khấu kia thuộc về mình, mày sẽ lên đó đứng hát cho mọi người nghe."

Vĩnh cười.

"Sá gì cái xó này. Mày cứ tin đi, một ngày nào đó tao sẽ đứng trong nhà hát lớn Hà Nội hát cho chúng mày nghe, như vậy mới hách chứ."

Tiến không châm chọc nữa. Nó cũng mơ mộng.

"Vì một phép màu nào tụi mình thoát được đây chạy sang Mỹ," nó nói, "mày làm vài chương trình trên VOA hay BBC nhỉ. Cách mạng vất vả lắm chứ không chơi."

Vĩnh lại cười.

"Thì tao cũng mong vậy. Tuy nhiên nói rằng chúng nó vất vả cần phải xét lại. Tao cũng nghĩ mặt trận văn hoá quan trọng, nhưng với cộng sản còn phải có cả súng bắn vỡ mặt nó ra mới xong chuyện."

Ðính không chịu, nó phân tích.

"Mày nói vậy chứ tụi nó mới là bọn khiếp sợ những mũi tên văn hoá vào hạng nhất. Bom trút lên đầu chưa chắc tụi nó ớn bằng một câu vè dân gian giễu cợt truyền khẩu. Tao chịu mày dùng nhạc chơi tụi nó. Nhạc dễ lan truyền và thẩm thấu nhanh. Sách cũng quí nhưng không phải ở đâu cũng phổ biến được, và nó còn bị giới hạn nhiều mặt ở môi trường và trình độ độc giả, ấy là chưa nói ta đang phải sống dưới cái chế độ chó đẻ này."

Một ánh đèn pin chiếu phớt qua. Ðính im bặt. Ðôi ba tiếng chân chạy. Thêm đôi ba ánh đèn pin nữa. Cả đám thất kinh. Một giọng xa lạ cất lên ở phía hàng rào cuối hội trường, "Ðồng chí đi bọc cửa kia. Chúng nó ngồi trong đó từ bảy giờ tối. . ."

Hoá hốt hoảng báo động.

"Bỏ mẹ chạy đi. Chắc tụi nó thấy mình tụ đây mấy tiếng đồng hồ ập vào bắt đấy."

Cả đám phóng bừa ra cửa chạy tán loạn về các khối. Ðiếu đóm vứt lại hết. Ðính và Vĩnh lẩn nhanh vào bóng tối dưới hiên nhà.

Ðính thì thầm.

"Tao mất dép rồi."

Lúc ấy Vĩnh mới sực nhớ mình đã bỏ quên lại tấm chăn bao cát. Cả hai chui về chỗ nằm.

Vĩnh nói:

"Tấm chăn mày cho tao bỏ quên lại rồi. Ðêm nay chắc teo bu-gi."

"Vậy qua nằm với tao. Chịu chật một chút."

"Không được, lão Chuân nghiến răng trèo trẹo kinh lắm, có mà thức trắng đêm."

"Nếu vậy lấy thêm cái trấn thủ của tao mặc cho ấm."

Ðính vào màn lấy áo trấn thủ đưa Vĩnh. Anh mặc rồi chui vào chỗ nằm. Có tiếng nói mớ của người nào đó vang lên, "Miếng cháy ấy của tao! Miếng cháy ấy của tao!"