Ðại Học Máu

Xem phim ảnh cũng là một hình thức giáo dục của xã hội xã hội chủ nghĩa, cách mạng đã xác quyết như vậy; thế nên, tất cả đều phải tham dự. Mỗi khối chỉ được phép lưu lại nhà một người trực để phòng chuyện củi lửa. Nguyễn Thành Ðính được may mắn nằm trực nhà.

Giờ giáo dục bằng phim ảnh đã tới!

Khối 1 tiến ra cổng theo đội hình hàng hai đầu tiên, tiếp tới khối 2, khối 3, khối 4 và sau cùng là khối phế nhân. Hơn 500 người nối đuôi nhau trông như con rắn khổng lồ đang trườn ra ngoài con đường nhựa phía trước bộ chỉ huy trại. Con rắn đang dần bò về địa điểm chiếu phim toạ lạc gần khu nhà tiền chế nằm giữa L4T1 và L4T2.

Mặt trời chưa lặn hẳn. Ánh nắng chiếu loang loáng trên các khẩu AK.47 của bọn vệ binh. Ra tới ngã ba đầu tiên Vĩnh mới thấy bốn phương tám hướng còn nhiều con rắn khác cũng đang đồng loạt bò về cùng một địa điểm. Anh cất bước mà nghe mệt mỏi trong người. Anh đã khai bệnh xin được ở nhà nhưng phút cuối quản giáo không cho. Vĩnh cố gắng tự tìm ra một lý lẽ để vui, rằng biết đâu trong lần đi xem phim này anh lại được tình cờ gặp một người thân yêu nào đó.

Ðịa điểm chiếu phim là một bãi trống mênh mông. Lau sậy tương đối đã được dọn sạch. Theo sự sắp xếp, khối 2 đã vào ngồi đúng vị trí của khối. Ðây là vị trí tương đối tốt vì được ngồi ngay cánh phải chiếc molotova của đội chiếu phim. Bên cạnh khối 2 là đoàn nữ tù của L4T1.

Trương Thanh Long gặp lại cô bạn nào đó, lên tiếng hỏi:

"Em khoẻ không em?"

Một cô gái xanh xao trả lời:

"Sao anh không tự hỏi anh?"

"Bên này ăn uống xà bát lắm em ạ."

"Chứ bộ bên em thừa mứa chắc."

Tên vệ binh nghe lọt tiếng chuyện trò vội vác súng tới. Hai người im ngay và tảng lờ mỗi người nhìn một nơi. Tên vệ binh hoạnh hoẹ, "Tụi mày liên hệ gái trai gì đấy?" Không nghe ai trả lời, nó quay sang đám nữ tù, bảo, "Này mấy o kia, ngồi dang ra." Bên nữ tù vài người lết xa hơn khỏi đội hình khối 2 một chút. Tên vệ binh hăm he qua loa rồi cũng bỏ đi. Giọng trọ trẹ của thằng Tô cất lên ngay sau lưng Vĩnh, "Yêu cầu anh Long giữ đúng nội quy!" Long ngại Ba Tô, nghe nhắc im luôn.

Trên xe molotova đám chuyên viên chiếu phim đang sửa soạn máy móc. Tù cải tạo mỗi lúc kéo đến mỗi đông. Nửa tiếng sau thì cả một vùng đất rộng đã đầy người. Anh chàng ngồi phía trên cùng vừa được trưng dụng giúp tay dựng cột để giăng tấm màn trắng lên.

Vĩnh nhìn quanh ước lượng. Ít nhất cũng phải 3.000 người. Bất giác Vĩnh nghĩ bụng nếu như một quả C.B.U ném xuống đây thì sẽ ra sao? Thật là nhẹ gánh! Thế nhưng ngược lại, nếu tự dưng có hàng trăm chiếc trực thăng mang nhãn hiệu không lực. . . Mỹ chẳng biết từ đâu ào ào đáp xuống đây thì mình sẽ xử trí thế nào? Liệu cả 3.000 tù có dám nhảy hết lên máy bay cùng lượt? Óc tưởng tượng dẫn Vĩnh đi xa hơn. Cứ giả dụ anh vừa nhảy lên ngồi trên sàn máy bay với hy vọng tràn trề được đồng minh giải cứu, anh phản ứng sao đây khi từ cockpit cất lên giọng nói của viên phi công, giọng nói đặc quánh nhựa thuốc lào của một thằng cháu ngoan bác Hồ thứ thiệt, "Này đồng chí lái phụ, đồng chí đếm xem có bao nhiêu thằng xanh vỏ đỏ lòng đã nhảy lên máy bay ta?"

Sự tưởng tượng của Vĩnh bị gián đoạn khi có tiếng thử máy vi âm: Một, hai, ba, bốn. Chắc máy tốt, tên chủ nhiệm buổi trình chiếu xuất hiện trên tấm bửng sau xe. Hắn nhận lấy máy từ tay tên chuyên viên và nói, "Bây giờ còn sáng, lợi dụng lúc các đồng chí chuyên viên thử máy, tôi giới thiệu qua quá trình hoạt động của đội chiếu phim Trần Quốc Tuấn để các đồng chí quán triệt. Ðội đã có quá trình phục vụ đảng, nhân dân và quân đội trong suốt hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ để giành lại độc lập, tự do, hạnh phúc cho dân tộc. Ðội đã trình chiếu lưu động phục vụ các đơn vị trên mọi chiến trường từ Bắc vào Nam, đã thực hiện chiếu gần 200 bộ phim các loại, đã phục vụ gần một vạn lượt người xem. Thành tích này đã được biểu dương trước quân đội nhân dân và thắng huy chương Sao Vàng hạng hai. Hôm nay đội nhận chỉ thị về phục vụ các đồng chí cải tạo viên của E này. Ðội sẽ lần lượt chiếu hai bộ phim vĩ đại do hai xưởng phim Nhân Dân và Quân đội Nhân dân phối hợp đạo diễn và sản xuất. Bộ thứ nhất là phim ‘Ðường 9 Nam Lào’ và bộ thứ hai là phim ‘Ðến Hẹn Nại Nên.’ Mục đích yêu cầu là mọi người phải tuyệt đối giữ trật tự, có thái độ thưởng thức thành khẩn và nghiêm túc, tránh gây trở ngại cho đội trong khi đội chấp hành công tác trình chiếu. Yêu cầu các đồng chí thủ trưởng hướng dẫn, đôn đốc các đồng chí cải tạo thu hẹp đội hình để dành chỗ trống cho các đơn vị đến sau." Nói đến đây hắn đảo mắt một vòng. Nhận ra một số người mới đến đứng ngay trước mũi xe và chưa có chỗ ngồi, hắn ngó xuống khoảng trống giữa khối 2 và khối nữ tù nói lớn, "Ðây này, chỗ này còn trống này. Các đồng chí đứng trước mũi xe có nghe không. Yêu cầu các chị gái ngồi ngay bên hông phải của xe lắng nghe. Yêu cầu đồng chí quản giáo nào phụ trách bộ phận các chị gái hãy cho bộ phận các chị ấy dãn ra một chút cho bộ phận các anh đứng trước mũi xe chen vào."

Câu nói của tên chủ nhiệm vừa dứt thì cả một rừng người phá lên cười. Ngôn ngữ Vẹm hay hết chỗ nói! Yêu cầu bộ phận các chị gái dãn ra cho bộ phận các anh trai chen vào. Tiếng Việt cuối thế kỷ hai mươi mà còn nôm na đến thế thì thật. . . tuyệt cú mèo!

Thấy cả một rừng người bỗng phá lên cười, tên chủ nhiệm đội chiếu phim không hiểu nguyên do, hắn ngạc nhiên hỏi, "Có chuyện gì làm các đồng chí cười ghê thế?" Rồi đổi giọng nghiêm khắc, hắn nói, "Lúc này không phải lúc đùa giỡn. Tôi yêu cầu các đồng chí nghiêm túc và khẩn trương nghe theo sự hướng dẫn để sớm bước vào ổn định vì giờ chiếu sắp đến. Tôi nói lại. Bộ phận các chị gái đang ngồi bên hông xe đây này. Hãy dãn ra cho bộ phận các anh trai còn đứng. . ."

Tiếng cười lần này nổ như một quả nguyên tử hạng nặng. Phóng xạ tếu của bọn "nguỵ" lan khắp nơi. Tên chủ nhiệm cáu tiết không thèm nói nữa. Hắn nhảy xuống khỏi tấm bửng, hùng hổ tiến lại đám nữ tù. "Mấy đồng chí gái này," hắn giận dữ quát. "Mấy đồng chí có điếc không? Tôi đã bảo bộ phận các đồng chí phải dãn ra cho mấy người đến sau kia đi vào ổn định, tại sao cứ ì ra thế?"

Các người đẹp thành Sài Gòn xưa bà nào côø nấy đều đỏ mặt tía tai. Giữa trời giữa đất thế này mà nó cứ oang oang bắt mình dãn bộ phận ra cho mấy thằng ó đâm kia vào thì còn trời còn đất nào nữa không. Bực thì bực, rốt cuộc một chỗ trống giữa khối 2 và khối nữ tù cũng thành hình. Nó đủ rộng cho một khối khác di chuyển vào ngồi.

Mặt trời đã lặn hẳn. Màn đêm bắt đầu buông. Tiếng người râm ran, tiếng ếch nhái côn trùng rầm rì cả một góc trời. Rồi buổi chiếu phim cũng bắt đầu. Những hình ảnh đầu tiên xuất hiện trên màn ảnh. Những con số ngoằn ngoèo chạy thật nhanh 654321. Rồi những tiếng nổ vang trời kèm những hình ảnh đen trắng đầu tiên xuất hiện: Những đạn đạo bắn ngang dọc bừng sáng màn ảnh. Lẫn trong tiếng nổ là bài quốc thiều máu me trổi lên. Một lá cờ đỏ sao vàng cắm trên một nóc hầm nào đó ở một trận tuyến nào đó. Hàng chữ kế tiếp cho người xem biết đây là phim "Ðường 9 Nam Lào." Dĩ nhiên cuộn phim từ đầu chí cuối toàn là thứ tuyên truyền kiểu "năm qua thắng lợi vẻ vang, năm nay tiền tuyến lại càng thắng to"; tuy nhiên, cũng có vài hình ảnh làm tù bùi ngùi. Ðó là ảnh một vị đại tá lữ đoàn trưởng Dù thất trận bị bắt dẫn đi cùng với ban chỉ huy của ông. Vị đại tá chống ba toong, bước đi với dáng điệu mệt mỏi.

Giọng Ðỗ Duy Tích nói bên tai Vĩnh.

"Ông thầy tao đó. Ð.m tao chạy trối chết mới thoát bị vồ trận này. Mấy thằng Mỹ chó đẻ nó bỏ nửa chừng không yểm trợ nữa."

Một giọng khác vui đùa.

"Nhưng lần này mình chạy không thoát."

"Thoát thế nào được. Một trận đánh không công bằng. Một bên súng đạn ê hề. Một bên một đổi một. Ð.m nó ác ở chỗ phút cuối thằng Mỹ nó toàn đòi đổi đạn súng Colt và quân trang quân phục mới chết cha mình chứ. Ð.m cái hiệp định, càng nghĩ càng bực."

"Thôi đừng bực nữa ông ơi. Cái thân nhược tiểu nó là thế đấy. Thằng thắng thằng thua đồng kiếp khuyển mã. Cứ để rồi xem, khi nó chết, nó sẽ chết thê thảm hơn mình."

"Ðợi tới lượt nó chết thì mình đã trắng xương."

"Nhưng cháu con mình sẽ sống."

"Thằng này ảnh hưởng lối ăn nói mị dân kiểu cộng sản mất rồi. Há miệng là đời đời con cháu mai sau. Thế kiếp mình là kiếp chó à. Cũng phải được sống chứ."

"Nhưng lỡ kẹt không được sống thì sao?"

Màn ảnh bỗng trắng phau. Có lẽ đã hết một cuộn. Ngọn đèn trăm watts trong lòng chiếc molotova sáng lên. Giọng tên chuyên viên chiếu phim phát qua máy phóng thanh, "Các đồng chí vừa xem xong phim tư liệu ‘Chiến Thắng Ðường 9 Nam Lào.’ Trong vài phút nữa, đội chiếu phim sẽ mời các đồng chí xem tiếp phim thứ hai ‘Ðến Hẹn Nại Nên.’"

Bên dưới tù lại xầm xì bàn tán. Ðến hẹn nại nên? Ðến hẹn nại nên là cái khỉ gì. Tiếng Việt hết chữ rồi sao mà đặt cái tựa phim nghe quái đản đến không ai hiểu nổi? Rồi cuộn phim được chiếu. Ðây là một cuộn phim chiếu cảnh hát Quan Họ Bắc Ninh. Tới mùa hát, trai gái kéo về một địa điểm để hát. Khi tan mùa họ chia tay, hẹn gặp lại nhau trong mùa Quan Họ năm sau. Như vậy nhan đề cuộn phim là. . . Ðến Hẹn Lại Lên, có nghĩa là đến kỳ hẹn năm sau mình lại kéo nhau lên đúng cái chỗ này.

Ðã dăm ba lần Vĩnh xin đi tiểu để cầu may có gặp ai quen. Lần sau cùng, vừa bước ra khỏi cầu tiểu anh bị chận lại nơi một gốc cây. Một giọng phụ nữ thều thào.

"Anh ơi."

Nghe tiếng gọi khẽ Vĩnh tính đi luôn. Anh cũng ngại bị bọn khung gài bẫy. Tên tù nào móc ngoặc trốn trại hay nhờ chuyển thư về gia đình là thác sớm. Tiếng gọi một lần nữa cất lên, rõ ràng và ngọt ngào của một giọng miền Nam, "Anh ơi, tôi ở khối 14, L1T1 đây. Anh dừng chân cho tôi nhờ chút xíu được không?"

Vĩnh đứng khuất vào bóng tối trước khi đã quan sát chung quanh hết sức cẩn thận. Anh không nhìn cô gái mà nhìn vào một bụi rậm trước mặt.

Anh hỏi khẽ:

"Cô cần gì?"

"Anh ở trại mấy?"

"L4T3."

"Chúa ơi may quá!"

"Cô cần gì?"

"Anh ở khối mấy?"

Vĩnh rất ái ngại. Nói chuyện thế này chúng vồ được quả tang có mềm xương. Nhưng Vĩnh đành đáp:

"Khối 2."

"Anh có quen ai tên Trần văn Tỉnh, trung uý Biệt Ðộng Quân ở khối 4 không?"

"Không."

Cô gái khẽ thở dài.

"Tôi nói nhanh, nếu được xin anh giúp cho. Tôi là Linh, thiếu uý. Nhà tôi là Tỉnh mà tôi vừa nói với anh. Chúng tôi cùng bị đi cải tạo." Cô gái nghĩ ngợi một chút rồi hạ giọng gần như thầm thì, "Tôi muốn nhờ anh chuyển hộ cho nhà tôi lá thư này. Nếu anh nhận lời, xin anh đứng xích lại đây."

Vĩnh băn khoăn không biết có nên nhận giúp hay là từ chối. Mấy chuyện liên hệ linh tinh này đã khiến nhiều anh bị vạ vịt nằm conex cả tuần. Dù sao Vĩnh cảm thấy không thể từ chối được. Anh nói khẽ.

"Ðược, đưa thư đây."

Cô gái lại nói:

"Í đâu được. Anh đi gần lại gốc cây kia đi. Cứ giả bộ đi tiểu nơi gốc cây đi."

Vĩnh liếc nhanh về phía đám đông cách anh chừng mươi thước, chỗ có mấy thằng vệ binh đứng. Tất cả đều đang chăm chú xem những hoạt cảnh sau cùng của phim "Ðến Hẹn Lại Lên." Anh lủi nhanh về phía gốc cây tối đen.

"Chị đưa thư nhanh đi," anh giục. "Tôi là đàn ông mà đút đầu vào khu vực tiêu tiểu đàn bà dễ lãnh búa lắm."

Cô gái không nói gì nữa. Nàng giúi vào tay Vĩnh một cuộn giấy chỉ nhỏ bằng ngón tay cái. Nhìn trước nhìn sau và khi biết chắc không ai để ý, anh quay bước nhanh về khối 2. Tiếng cám ơn của cô gái thoảng sau lưng.

Về tới chỗ ngồi Vĩnh thở phào nhẹ nhõm. Anh nắn nắn cuộn giấy trong tay. Chỉ từng này thôi nhưng anh biết nó gói ghém bao nhớ nhung ân tình. Anh nhét cuộn giấy thật kỹ vào trong túi quần đùi, khoan khoái nghĩ tự dưng mình biến thành một nhịp cầu Ô Thước.

"Ban nãy ông làm cái chi rứa?"

Một giọng trọ trẹ cất bên tai làm Vĩnh thất kinh hồn vía. Một tích tắc qua đi, dù không ngoái lại Vĩnh cũng biết ngay đó là Ba Tô. Vĩnh cứ nhìn lên màn ảnh, giả vờ như không biết có người hỏi mình. Thằng Tô vẫn không buông tha. Hắn hỏi nữa, "Ông Vĩnh, ban nãy ông làm cái chi ngoài gốc cây rứa?"

Vĩnh quay phắt lại, gằn giọng.

"Ba Tô hả, gì đó ông?"

Ba Tô cũng cười gằn. Tiếng cười ác không thua thằng an ninh trại.

"Tôi hỏi ông rằng ông vừa làm cái chi ngoài gốc cây rứa?"

Vĩnh giả cáu để phủ đầu.

"Ðái chứ làm mẹ gì."

Thấy Vĩnh cáu hơi sớm, Ba Tô hề hà.

"Ông may đó. Ban nãy tôi đi tiểu gặp phải một nữ cán bộ trung đoàn đứng dàn cảnh nhờ liên hệ linh tinh giùm bả. Hảo ngọt là mang hoạ rồi."

Nghe Tô nói Vĩnh đã hiểu ngay câu chuyện. Thì ra hắn cũng đã bị người nữ quân nhân tên Linh nhờ vả, nhưng máu ăng ten đã làm cho hắn nhìn đâu cũng thấy thù trong giặc ngoài, đâm rét.

Vĩnh cười.

"Mẹ kiếp tôi đang thèm đường đây, có chất ngọt mà lại chê à!"

Ba Tô thấy việc báo động của mình đã không được ơn còn bị mắc oán, hắn im luôn.

Trên màn ảnh đã hiện lên chữ hết to tướng.

Giọng tên chủ nhiệm buổi chiếu phim cất lên, "Các đồng chí vừa thưởng thức hai bộ phim do xưởng phim Nhân Dân và Quân đội Nhân dân thực hiện sản xuất. Thay mặt đội chiếu phim Trần Quốc Tuấn, tôi chúc các đồng chí ra về ngủ ngon." Lát sau lại có giọng khác, "Buổi xem phim đến đây chấm dứt. Bây giờ các anh khối trưởng, tổ trưởng lần lượt tổ chức đội hình cho anh em tuần tự ra về. Yêu cầu tất cả phải nghiêm chỉnh chấp hành nội quy đã quy định. Trật tự lớp lang giải phóng bãi chiếu sớm. Cấm tất cả mọi liên hệ linh tinh. Cấm rời bỏ đội hình. Khối trưởng tổ trưởng hoàn toàn chịu trách nhiệm và phải báo cáo nhân số ngay khi về tới trại."

Lúc khối 2 so hàng, Bính thầm thì vào tai Vĩnh.

"Những lúc thế này mà tếch chắc được."

Vĩnh ngẫm nghĩ, rồi nói:

"Tụi nó nằm bãi và đóng chốt là cái chắc."

"Tao. . ."

Bính chưa kip nói thêm thì một tràng AK.47 đã nổ giòn giã phía bờ đất sau trại L4T2. Một lát có thêm vài ba tràng nữa.

Vĩnh đưa nhận xét.

"Chắc là có thằng tếch rồi, chẳng rõ thắng thua!"

Ðoàn người phía trước vừa di chuyển đã vang giọng thét của quản giáo, "Ðứng lại! Tất cả đứng lại! Các khối trưởng điểm danh báo cáo nhân số khẩn trương." Tiếp đó có những ánh đèn pin loáng thoáng quét qua lại, phản ánh những họng AK của bọn vệ binh. Phải nửa tiếng sau các khối mới báo cáo xong và được lệnh di chuyển tiếp.

Vĩnh lập lại.

"Chắc có thằng tếch."

Bính nói:

"Chưa chắc. Chúng nó cũng quỷ lắm. Có thể chỉ là những tràng súng giằn mặt tụi mình và cảnh giác bọn vệ binh."

Những hàng người dài mút đã tiến ra đường nhựa và tách làm nhiều nhánh. Dưới ánh sao đêm trông nó như những chiếc đuôi con bạch tuộc khổng lồ vươn dài mãi ra. Khối 2 đi theo nhánh L4T3 khập khiễng nửa tiếng sau mới về tới trại. Khối về tới sân quản giáo Cư đã chạy sộc đến.

Hắn hỏi lớn:

"Anh Trai đâu?"

"Tôi đây."

"Nhân số đủ không?"

"Báo cáo anh đủ."

Tên quản giáo sửa lại thế đứng và lên lớp tại chỗ.

"Giờ cũng khuya, tôi tranh thủ quán triệt các anh vài điểm. Ðêm nay nói chung tất cả đã thực hiện công tác xem phim tốt. Tuyệt đại đa số đã chấp hành đúng nội quy quy định; tuy nhiên, qua theo dõi, trên có ghi nhận được vài cá nhân vi phạm mặt liên hệ linh tinh. Trường hợp này không rơi vào khối ta. Nhân danh quản giáo tôi biểu dương các anh. Hy vọng những lần xem phim kế tiếp khối ta sẽ phát huy ưu điểm đạt được để không phụ lòng chiếu cố của cách mạng. Bây giờ, trước khi anh Trai cho các anh tan hàng, tôi thông báo vài điểm quan trọng khung vừa quyết định sau khi có tiếng súng nổ. Một là các anh phải về phòng nghỉ ngơi hết. Hai là tiêu tiểu đúng nơi quy định và không được ra gần hàng rào. Hai điều này các anh phải chấp hành rất nghiêm túc tối nay. Tôi cũng nói sơ qua để các anh nắm vững tình hình hơn. Khi nãy vệ binh đã nổ súng vây bắt được mấy thằng phản động thừa lúc ta xem phim mò vào gần hàng rào tuyến trại với ý đồ đen tối. Nghe nói đã bắt được hai hay ba thằng. Trên đang làm việc với chúng."

Nói xong Cư giao khối cho Trai và bỏ đi. Khối tan hàng. Vĩnh vào phòng. Anh đứng mân mê cuộn giấy nhét trong túi quần. Một lát Vĩnh sang chỗ Ðính. Hắn đang giăng màn.

Vĩnh nói:

"Ðính, có việc cần hỏi mày."

"Gì?"

"Mày biết bên khối 4 có đứa nào tên Tỉnh không?"

"Tao chỉ biết thằng quản giáo khối 3 tên Tỉnh thôi. Cái thằng mặt vừa đần vừa phị như con heo nọc. . ."

Vĩnh ngắt ngang.

"Là tụi mình kìa. Mấy thằng chó đẻ ấy tao hỏi làm gì."

"Vậy không biết. Mà gì thế?"

Vĩnh nói nhỏ:

"Khi nãy xem phim có vợ một thằng tên Tỉnh nhờ tao chuyển một lá thư."

"Vậy hả?"

"Ừ, vậy làm sao bây giờ?"

Ðính cười.

"Thế mà cũng lúng túng. Cứ sang đó hỏi Tiến dế là biết ngay chứ gì."

Nghe có lý Vĩnh đứng lên đi ngay. Vừa dợm bước Ðính đã níu lại.

Vĩnh hỏi:

"Gì thế?"

Ðính nói nhỏ bên tai.

"Có chuyện vui cho mày. Cứ đi hành nghề bưu tá viên đi, về sẽ biết."

Vĩnh bước ra sân. Óc anh còn bận rộn với những lời lẽ ỡm ờ ban nãy của quản giáo Cư. Sao nó vội vàng công bố làm chi cái chuyện bắt được hai người lạ mò vào trại? Thông thường những chuyện như thế là chuyện mật, và chẳng giới chức thẩm quyền nào lại cho công bố liền tay như vậy. Thốt nhiên một bài báo Vĩnh đã đọc lâu lắm, lâu đến độ không còn nhớ báo nào và ở đâu, trôi về óc Vĩnh. Nó thuật lại cuộc phỏng vấn một người Nga từng bị giam cầm mười lăm năm sau cuộc cách mạng vô sản 1917, theo đó anh ta đã nhờ một dịp nào đó thoát sang được Tây phương. Nhà báo hỏi sao anh không trốn sớm hơn, và anh ta đã trả lời rằng khi "tôi còn trong trại, tôi luôn luôn nghe thấy những tin đồn nay một toán Bạch vệ về tấn công làng này, mai một toán Bạch vệ về giải cứu trại tù kia. Chúng tôi đã sung sướng lắng nghe và ngồi chờ. Riêng tôi chờ đến năm thứ mười lăm thì không còn đủ kiên nhẫn chờ tiếp nên mới tìm cách vượt ngục. Khi ra được thế giới bên ngoài tôi mới ngã ngửa. Không hề có một đạo tàn quân Bạch vệ nào còn tồn tại cả. Và cùng lúc ấy tôi mới trực nhận ra rằng không riêng tôi mà nhiều triệu tù nhân khác vẫn tiếp tục bị cộng sản lừa: Chúng chính là tác giả những tin đồn ấy -- những tin đồn như những viên thuốc ngủ loại mạnh và cá nhân tôi đã say ngủ suốt mười lăm năm."

Vừa đi Vĩnh vừa nghĩ cộng sản Nga lúc phôi thai đã độc như thế; bọn Hà Nội giờ đã năm mươi tuổi không hiểu chúng còn độc tới đâu!

Bước vào khối 4 Vĩnh tìm gặp Tiến và nhờ trao giùm lá thư cho anh bạn tên Tỉnh. Trở về Khối Vĩnh ngạc nhiên trước không khí tấp nập đang diễn ra. Mọi người kẻ cầm bát kẻ cầm lon đứng xếp hàng dưới bếp. Riêng ông trực nhà Nguyễn Thành Ðính đang đứng trên bếp với cái môi lớn trên tay. Ðính vừa múc trong chảo ra một thứ nước nhờ nhờ như nước vo gạo, vừa đùa giỡn rao, "Sữa phát uống tư do! Sữa phát uống tự do! Mại vô mại vô, nhanh tay mới còn, chậm tay vẫn còn, mại vô mại vô!"

Thì ra trong lúc anh em đi xem phim, theo lệnh khối phó hậu cần, Ðính nhóm bếp nấu chảo nước lớn và đổ hai hộp sữa vào pha. Giờ hắn đang phân phát cho anh em thưởng thức món sữa bò xã hội chủ nghĩa. Như phần đông Vĩnh không ra nhận phần sữa. Anh về chỗ nằm nghĩ ngợi lan man.

Hơn nửa tiếng sau Ðính mới làm xong nhiệm vụ. Hắn đến chỗ anh nằm và bảo:

"Có món bất ngờ cho mày."

Vĩnh chán nản.

"Ngờ với nghệch, thà tao uống nước rửa bát!"

Ðính cười cười.

"Khoan nóng mày. Ðợi chúng nó say sữa ngủ hết tao sẽ cho mày thưởng thức một món độc đáo."

Ðêm đó lúc mọi người đã ngủ hết, Ðính lén kéo Vĩnh vào một góc bếp tối đen. Hắn lấy ra khỏi đống củi xếp nơi góc bếp một chiếc lon guigoz, rồi kéo Vĩnh ra sau bếp, chui vào cái ống tôn cong ngồi với nhau.

Với giọng vừa thầm thì vừa sôi nổi, Ðính nói:

"Nhắm mắt lại ước đi!"

"Ước gì?"

"Thì cứ ước thứ mày muốn ăn."

Vĩnh cười:

"Trong xã hội giàu mạnh này trừ cứt, còn cái gì cũng là những thức ăn đáng ao ước của con người."

Một tiếng tách vang khẽ, thứ tiếng động giòn và cứng của một nắp hôïp sắt bị mở bật ra. Ðính chưa nói gì thêm Vĩnh đã bàng hoàng nói như reo lên dù chỉ đủ cho bạn nghe, "Trời, gì mà thơm vậy?"

"Suỵt. . . gà. . ."

". . . !?"

"Tao chơi của chúng nó một con. Chỉ kịp lóc hai cái lườn sụn và cặp đùi thôi. Lông nhổ còn hơi lam nham. Ăn cẩn thận."

". . . !"

"Có cả cái gan cho mày."

". . . !"

"Húp trước tí nước đi. Ngọt vô cùng."

Nói mấy câu mà không nghe bạn trả lời, Ðính đâm lo. Hắn thăm dò, "Sao ngồi chết trân vậy mày?"

"Xúc động quá."

"Thật à?"

"Ừ, xúc động thật."

Ðêm ấy với hai cái đùi gà luộc vội với tí muối, hai đứa lần đầu tiên ngộ ra được câu nói của cổ nhân là quá xá đúng: chim gà cá trạch; tuy nhiên, nếu đúng hơn phải là: chim gà, cá trạch trong tù; và nếu muốn đúng nhất thì phải: chim gà, cá trạch của chính cai tù.