Ðại Học Máu

Thoạt mới quan sát xã hội cộng sản, người ta không khỏi kinh ngạc tự hỏi: Sao bọn lãnh đạo chúng nó tài thế, đã tạo được cả mấy thế hệ đồng dạng với nhau từ lời ăn tiếng nói, từ nếp suy nghĩ dẫn đến hành động? Một lời nói của lãnh tụ ban ra là một chân lý. Nó được mọi người bề dưới lập lại với tất cả sự kính cẩn. Thí dụ Hồ bảo "Tình hữu nghị Việt Trung đời đời bền vững" thì cả nước đều dùng đúng từng chữ như thế trong một dịp thích hợp với câu nói ấy; hoặc Hồ ca ngợi "Mái tranh nền đất là truyền thống dân tộc" thì từ trên xuống dưới đều hăm hở biến câu nói của Hồ thành một hành động cụ thể, có nghĩa là bất cứ dịp nào có thể đều tìm cách đủn đất nước trở về thời đại. . . nền đất mái tranh. Ðây cũng là lý do bọn tù cải tạo phải đổ mồ hôi sôi nước mắt phá cho bằng sạch những khu nhà tiền chế tối tân, đào xới các nền nhà xi măng vốn đều do Mỹ xây dựng để đào ao lấy đất đắp nền, cắt cỏ tranh đan mái.

Bằng phương pháp nào cộng sản biến được con người thành cái máy nhận lệnh ngoan ngoãn như vậy? Câu trả lời chính xác sẽ không vượt ra ngoài câu: Tuyên truyền nhồi sọ.

Kỹ thuật nhồi sọ của cộng sản không phải không có những cái độc đáo của nó. Chúng áp dụng nguyên tắc nước chảy đá mòn, có nghĩa là nói hoài, nói mãi, nói một đề tài và buộc con người bị trị phải cùng nhau nhai đi nhai lại những đề tài ấy. Quân dân cán chính, nam phụ lão ấu, tất cả đều không thoát khỏi sự nhồi sọ này dưới chế độ cộng sản.

Nằm trong trại, đêm đêm nghe tiếng loa vọng từ họ đạo Cao Xá về tới khu nhà ngủ trong tù, Vĩnh và các bạn biết rằng dân bên ngoài cũng đang bị nhồi sọ với những bài bản y hệt trong tù. Từ đó, Vĩnh biết thêm ngoài việc dân cũng bị bắt hội họp học tập từng đêm, nơi mỗi khu phố, chúng còn treo thêm một cái loa. Cái loa này lải nhải suốt ngày bài học chính trị của nhà nước. Người dân ngày hôm nay nghe chối tai, ngày mai nghe chối tai, tháng này nghe chối tai, tháng tới vẫn nghe chối tai, nhưng một ngày nào đó, trong một hoàn cảnh nào đó, tự nhiên người dân thấy mình phát ra một câu nói giống hệt cái loa nhà nước đã nói. Thế là nhà nước đã âm thầm ghi được một điểm son. Nhưng giả dụ anh người dân kia cho đến ngày xuôi tay nhắm mắt vẫn chưa thể giúp cho nhà nước cái điểm son đó, nhà nước cũng không lấy gì làm nôn nóng. Nhà nước sẽ nhận định rằng: Nó im lặng, nó rút vào cái vỏ, không hề có lời nói hay hành động nào chống phá mình là tốt rồi. Khi cần thì cho nó một bản án tiêu cực, bằng chưa cần cứ coi như tai nó đã điếc, óc nó đã đặc, không đáng kể. Cứ để thời gian quăng nó vào cái thùng rác lịch sử, nằm chung với bọn nguỵ quân nguỵ quyền, bọn tư sản mại bản, bọn địa chủ phú hào. Lời nhà nước không nhập được vào đầu thằng bố thì sẽ nhập vào đầu thằng con. Và nếu thằng con vì một lý do gì cũng không cải tạo được nữa thì sẽ còn thằng cháu. Thế nào rồi nhà nước cũng sẽ có một thằng "tiến bộ" nghe theo và làm theo lời dạy bảo của cái loa. Ðường lối ấy rõ ràng không vượt ra ngoài một câu nói Hồ vốn thuổng của Tàu: Vì lợi ích mười năm trồng cây, vì lợi ích trăm năm trồng người.

Dù sao, trên một căn bản nào đó, từ 1954 đến 1975, cộng sản miền Bắc đã thành công trong việc tuyên truyền nhồi sọ. Ít nhất qua hình thức, người ta thấy cộng sản đã tạo được một xã hội đồng dạng để biểu dương sức mạnh trong cuộc tấn công vào phòng tuyến người quốc gia, tuy trên thực tế bên trong sự đồng dạng ấy là cái hũ nhốt muôn ngàn sự mâu thuẫn. Vậy mà, nếu một nhà báo Tây phương hỏi một người dân miền Nam rằng ông hay bà thấy Nguyễn văn Thiệu thế nào, nhà báo ấy rất dễ nhận được câu trả lời "Thiệu bị Mỹ chi phối hoàn toàn, tôi ghét ổng." (Dù trên thực tế không phải không có những lần tổng thống Thiệu chửi Mỹ ra mặt). Nhưng nếu cũng nhà báo ấy hỏi một người dân miền Bắc rằng bác đảng thế nào, thì cầm chắc ông ta sẽ nhận được câu trả lời "Bác đảng nhà chúng em đã xây dựng được một nước Việt Nam mới hoàn toàn độc lập, tự do, ấm no và hạnh phúc đấy ạ; công ấy không thua công dựng nước của các vua Hùng đấy ạ"; dù trong đáy thâm tâm, kẻ trả lời biết tỏng một trăm phần trăm bác đảng nô lệ Nga-Tàu ra mặt, và là tác giả chính của câu ‘Áo anh rách vai, quần tôi có hai miếng vá.’

Ngày hôm nay, trong trại tù cộng sản, Vĩnh và các bạn đang khởi sự nếm mùi nhồi sọ của cộng sản.

Sự nhồi sọ trong tù cải tạo diễn tiến qua năm giai đoạn:

1. Lên lớp tiếp thu bài học từ giáo viên.

2. Trở về nghiên cứu bài học, đào sâu suy nghĩ về bài học, soạn đề cương cho bài học để sửa soạn bước vào thảo luận dựa trên bài học.

3. Thảo luận theo cấp tổ mười người.

4. Làm bài thu hoạch nộp cho quản giáo.

5. Lên hội trường nghe giải đáp những sai trái trong các bài thu hoạch bị quản giáo ghi nhận. Rút ưu khuyết điểm các bước trong bài học vừa qua.

Năm bước nhồi sọ trên, bước ghê gớm hơn cả là bước thảo luận phát biểu.

Một tổ mười người, có một thằng vệ binh ngồi giám sát, dưới sự điều động (cai tù gọi là trụ trì) của tổ trưởng. Mười người sẽ thay nhau phát biểu mấy câu hỏi giáo viên đã cho khi kết thúc bài học ở bước một. Bài học về tội ác đế quốc Mỹ chỉ có hai câu hỏi để mọi người dựa vào mà phát biểu:

1. Tại sao nói đế quốc Mỹ là kẻ thù của nhân dân ta và nhân dân tiến bộ trên toàn thế giới?

2. Tại sao nói đế quốc Mỹ là con đỉa hai vòi?

Tổ A.3 dĩ nhiên do tổ trưởng Quách Tứ trụ trì. Cả tổ ngồi vây vòng tròn nơi góc nhà được chỉ định. Khi tên vệ binh ra lệnh bắt đầu thảo luận, tổ trưởng sẽ là người tiên phong phát biểu làm gương.

Tổ trưởng Tứ bắt đầu, "Thưa các anh em, tôi xin phát biểu về hai câu hỏi trong bài học. Câu thứ nhất tại sao nói đế quốc Mỹ là kẻ thù của nhân dân ta và nhân dân tiến bộ trên toàn thế giới. Các anh em thấy đấy, Việt Nam ta đất không rộng người không đông, không hề ân oán gì với đế quốc Mỹ, thế mà chỉ vì lợi nhuận, nó đã thi hành chính sách thực dân mới, đổ công của dựng lên một chính quyền tay sai và một quân đội đánh thuê để thực hiện đường lối xâm lược biến nước ta thành một bang chư hầu cho nó, phục vụ cho quyền lợi của nó. Mỹ đã trút xuống đất nước ta một số lượng bom đạn nhiều gấp đôi từng được cả hai phe đồng minh và trục sử dụng trong thế chiến thứ hai. Mỹ đã sử dụng tay sai phạm muôn ngàn tội ác với nhân dân ta bằng những hành động cướp của, giết người, đốt nhà, hãm hiếp phụ nữ, tàn sát những chiến sĩ cách mạng là con em nhân dân. Mỹ đã trút bom đạn chín ngày đêm xuống thủ đô Hà Nội ta, và huênh hoang tuyên bố sẽ đưa miền Bắc chủ nghĩa xã hội ta trở về thời đại đồ đá. Nhưng Mỹ giàu mà không mạnh. Và cái quốc sách ‘Vũ khí luận’ của Mỹ đã tự chứng tỏ sự sai lầm của nó khi Mỹ đã bị nhân dân ta, quân đội ta, nhất trí cùng đảng, theo lời bác gọi, đoàn kết đánh trả và đã chiến thắng đế quốc Mỹ và bọn tay sai nguỵ quân nguỵ quyền một cách hoàn toàn và triệt để. Cuộc kháng chiến thần thánh chống Mỹ cứu nước của ta đã hoàn toàn thắng lợi. Từ đây, đất nước ta đã sạch bóng quân thù, và sẽ không một thằng thực dân đế quốc nào còn dám nhòm nhỏ xâm lược nữa."

Quánh Tứ phát biểu một hơi y chang bài học. Sau đó, để kết luận câu một, anh tiếp, "Liên hệ bản thân, tôi xấu hổ vì sự lầm lẫn của tôi giữa bạn và thù. Tôi đã phạm nhiều tội ác với nhân dân, đã bắn giết cách mạng không gớm tay, dù rằng. . ." Quách Tứ hơi nghĩ ngợi. "Dù rằng từ ngày ra trường tôi chỉ làm mỗi nhiệm vụ sĩ quan huấn luyện trực thăng ở Nha Trang. . ."

Bạn bè cười thầm. Nhưng thằng vệ binh oắt con không cười. Nó điểm mặt Quách Tứ sửa sai tại chỗ. "Anh nói hay lắm," nó bảo, "nhưng anh kết luật như cứt ấy. Chạy tội phỏng? Anh phát biểu lại phần liên hệ bản thân với các tội ác đã phạm tôi xem nào. Không đạt yêu cầu là anh có vấn đề với tôi."

Quách Tứ hơi hoảng. Anh ngó các bạn rồi đành phát biểu lại. "Dù là sĩ quan huấn luyện nhưng tôi bị Mỹ nguỵ nhồi sọ tư tưởng chống cộng đến cùng, do đó tôi đã tích cực huấn luyện các phi công làm sao triệt hạ mục tiêu cho chính xác, có nghĩa là giết được càng nhiều càng tốt. Như thế tôi là người chịu nhiều trách nhiệm hơn cả những người từng được tôi huấn luyện đi tàn sát cách mạng."

Quách Tứ tính nói thêm nhưng tên vệ binh đã chen vào, "Phải thế chứ. Giờ này mà còn giọng điệu ngoan cố chạy tội là không tốt. Câu một đủ rồi. Anh phát biểu tiếp câu hai."

Và Quách Tứ phát biểu tiếp câu hai, "Thưa các anh tôi xin phát biểu tiếp câu hai. Tại sao nói đế quốc Mỹ là con đỉa hai vòi? Như các anh thấy đấy. Nước Mỹ là một nước do những tập đoàn tư bản phản động thay nhau lãnh đạo. Tổng thống Mỹ cũng chỉ là con đẻ của những tập đoàn này. Ta có thể nói thẳng rằng các tập đoàn tư bản ấy đều là bọn cướp ngày. Cướp đêm là giặc cướp ngày là quan mà lại. Thế cho nên chúng ra tay vơ vét thành quả sức lao động của người dân trong nước, nhưng chưa thoả lòng tham, chúng còn tìm mọi cách vói cái vòi thứ hai sang những nước khác để vơ vét bằng chính sách thực dân mới. Ðế quốc Mỹ là nguồn gốc của mọi cuộc chiến tranh trên thế giới. Ðế quốc Mỹ là nguồn gốc của mọi sự bóc lột trên thế giới. Do vậy, thật là chính đáng khi đảng gọi nó là con đỉa hai vòi, và nhân dân tiến bộ trên toàn thế giới đều coi nó là kẻ thù số một."

Theo đúng khuôn mẫu, sau mỗi câu phát biểu phải có phần liên hệ bản thân. Tứ không thể làm khác. Anh nói, "Tôi đã du học ở Mỹ, đã nhìn thấy xã hội và người dân Mỹ. Ðảng nói đúng. Nước Mỹ có những khu nhà chọc trời cho bọn tư bản sống và ăn chơi phè phỡn; cùng lúc, bên cạnh đó là những chòi tranh rách nát, nơi sinh sống của những giai cấp công nhân thợ thuyền phải kéo lê kiếp nô lệ trong các xí nghiệp hay hầm mỏ. Họ là những kẻ suốt đời chỉ mơ có đủ bánh mì nuôi thân và gia đình. Tôi rất xấu hổ đã phục Mỹ nể Mỹ, đã từng sống bằng bơ sữa Mỹ, từng chịu sự huấn luyện của Mỹ để chống phá cách mạng, chống phá nhân dân."

Câu phát biểu thứ hai không bị chê trách. Tổ trưởng Tứ đã vác thập giá đi qua một đoạn đường. Theo đúng thứ tự, anh chỉ định tổ phó Khoa phát biểu. Khoa sửa lại dáng ngồi cho ngay ngắn. Anh liếc mắt qua bản đề cương đặt trên đùi rồi cất tiếng.

"Thưa anh em, nối tiếp anh tổ trưởng tôi xin phát biểu câu thứ nhất. Tại sao nói đế quốc Mỹ là kẻ thù của nhân dân ta và nhân dân tiến bộ trên toàn thế giới. Các anh thấy đấy, Việt Nam ta đất không rộng người không đông, không hề ân oán gì với đế quốc Mỹ. . ."

Cây thập giá tổ phó Khoa vác tiếp theo tổ trưởng Tứ cũng từng đó chặng đường, từng đó vấp ngã, từng đó tủi nhục, từng đó lần được nâng lên để được sỉ vả.

Hai ngày trời mới chấm dứt việc thảo luận phát biểu. Vĩnh nhẩm tính chỉ qua việc phát biểu ở cấp tổ thôi, hai câu trên đã lọt vào tai mỗi người mười lần. Mười lần phải để nó lọt vào tai thì với những người kém trí nhớ nhất cũng phải thuộc lòng. Nhưng chao ôi, còn sống dưới chế độ nhồi sọ này nào phải nó chỉ lọt vào tai mười lần!

Sau khi các khối chấm dứt phần thảo luận bài một, cả trại được nghỉ xả hơi một ngày để sửa soạn cho việc lên lớp hướng dẫn thu hoạch. Sau một ngày lao động người ta dễ tìm lại được sự thoải mái đầu óc, nhưng sau một ngày thảo luận những đề tài chính trị nhồi sọ một chiều đau đầu lắm. Có nghĩ hai ngày cũng không thấm vào đâu.

Vĩnh đã nằm lơ mơ cả buổi chiều. Khi màn đêm nhá nhem anh mò sang khối 1 tìm Ứng chuyện trò một lát. Sau, nhớ đến vụ thuốc lào, anh vội quay về khối tìm gặp Dung. Nguyễn Xuân Dung, thiếu uý thiết giáp, vợ bầu sắp đẻ thì đi tù. Nhà Dung ở miệt Phạm Thế Hiển. Hắn là tay săn thuốc lào ngon tài tình của khối. Trưa Vĩnh có lấy của Ứng năm đồng đưa Dung nhờ hắn mua cho ít thuốc ngon, hy vọng tối nay cùng bạn bè được rít một trận thoả thuê. Tìm quanh không thấy Dung, Vĩnh xà xuống chỗ ông già Ðang, người chơi thân với Dung, hỏi thăm.

"Bác Ðang, bác thấy thằng Dung đâu không?"

Ông Ðang là cựu thiếu uý già ngành Hành chánh Tài chánh. Ông gầy và cao như một con sếu. Ông goá vợ có một bầy con để nuôi. Hiện ông đang nằm trong chỗ của ông, vắt tay trên trán, mắt ngó kèo ngó cột. Nghe Vĩnh hỏi ông chỉ chậm rãi bỏ tay khỏi trán, nhìn Vĩnh trả lời như người hết hơi.

"Tôi có giữ ông ấy trong túi đâu nào."

Vĩnh không vui lắm với câu trả lời hơi kém thân mật hơn ngày thường của ông Ðang, nhưng không giận. Anh nhìn ông, đánh nhẹ một đòn tâm lý.

"Sao hôm nay có vẻ buồn thế bác?"

". . . !"

"Sửa soạn làm một bi xịn (*) chăng?"

Ðúng dự liệu của Vĩnh. Vĩnh đọc ra ngay sự trìu mến khác thường rực lên trong đôi mắt ông Ðang. Ông bỏ hẳn tay khỏi trán, giọng dọ dẫm.

"Giờ này được kéo một hơi thuốc ngon chết cũng thoả."

"Dung nó có thuốc xịn mà không cho bác hút à?"

"Nó chỉ hứa cho một ít nhưng đã thấy đâu."

"Ðấy, tôi đang tìm nó đấy. Nó đưa tôi sẽ mời bác hút thả cửa."

Như người trúng số hụt, ông già Ðang buông tiếng thở dài. Ông nằm yên không buồn nói thêm điều gì.

Vĩnh lại tiếp:

"Bác Ðang à."

"Gì nữa ông."

"Hỏi thật bác nhá. Hơn nửa năm qua có bao giờ bác thấy thèm tí hĩm không?"

Nghe Vĩnh hỏi ông Ðang xua tay như đuổi ruồi.

"Thôi thôi ông cố nội. Một bi thuốc ngon mơ còn chẳng ra, ông lại còn gieo vào giấc ngủ thằng già này cái mùi mắm kho mắm chưng huyền hoặc ấy làm gì cho khổ!"

Vĩnh khoái trá với lối ví von thú vị bất ngờ của ông già Ðang. Ví mùi đàn bà với mùi mắm kho mắm chưng lúc này thì thật là số một!

Vĩnh cười.

"Ngồi lên đi, chút nữa sẽ có thuốc ngon cho bác hút. Ngồi lên nói chuyện cho quên đời."

Ông Ðang vẫn như chưa có hứng nói chuyện. Ông gãi lông mày, bảo:

"Thôi khi nào có thuốc ông gọi tôi dậy cho tôi ăn mày một hơi thì tôi cám ơn ghê lắm. Bây giờ tôi chỉ muốn lim dim tí thôi. Tôi muốn quên đi mấy cái bài thảo luận đau đầu đau óc. Ngày mai lại phải lên hội trường nghe bài mới rồi. Chán lắm thôi."

Vĩnh tin ông Ðang đang đau đầu thật. Anh hỏi vớt vát:

"Thế bác biết thằng Dung chạy đâu không?"

"Khi chiều tôi thấy nó luẩn quẩn sau dãy cầu tiêu. Hình như nó muốn tìm cách liên lạc với anh bạn nào bên T4."

Vĩnh nhìn ra bầu trời đầy sao, lòng buồn nghĩ đến ngày mai. Lại hội trường, lại phát biểu, lại nhắm mắt nhắm mũi tự đem mình ra mà chửi trước mặt quân thù. Thốt nhiên một tràng súng nổ vang. Thêm một tràng súng nữa. Hai tràng A.K nổ giòn trong đêm tối làm dựng đứng mọi người dậy.

Chỉ ít phút sau vệ binh và quản giáo đã ập vào đầy sân trại. Tù bị lùa về phòng. Màn tập họp điểm danh bất thường diễn ra. Khối 2 thiếu một người và người vắng mặt là Nguyễn Xuân Dung. Lệnh cho mọi người phải vào phòng và trở về chỗ nằm. Biện pháp tiêu tiểu ngay trước cửa phòng được ban hành. Sự kiện này không ai còn lạ. Lâu lâu các trại thuộc L4 lại có màn vượt ngục. Mới cách đây hơn tháng bên L4T4 bắn chết một tay vượt ngục ngay cổng trại. Anh ta là một trung uý xuất thân võ bị Ðà Lạt. Ðợi đêm xuống anh chạy thẳng ra cổng chính. Vệ binh bắn anh chết dính trên con ngựa sắt.

Vĩnh cũng về chỗ nằm. Anh có nhiều âu lo muốn nói mà không biết nói với ai. Theo Vĩnh thấy thì Dung là một tay rất lành và rất kỹ. Chưa bao giờ hắn để lộ một tư tưởng chống đối nào. Nhưng giá hắn có mưu vượt ngục đi nữa, thì với kinh nghiệm một sĩ quan tác chiến binh chủng Thiết giáp, hắn dại gì lại nhè cái đêm trăng sao vằng vặc thế này để trốn. Nhớ đến năm đồng buổi trưa đưa Dung đi mua thuốc lào ngon Vĩnh càng đâm lo. Ai có thể bảo đảm được rằng qua những trận đòn thù, năm đồng ấy lại không biến thành số tiền của một tên phản động yểm trợ cho một tên phản động khác trốn trại, tìm đường "móc ngoặc với bọn thảo khấu đang ngoan cường ngoan cố tiếp tục chống phá cách mạng bên ngoài?"

Giọng Bính nói nhỏ bên tai:

"Không biết nó sống chết thế nào!"

". . . !?"

Vĩnh nhìn qua kẽ vách về phía dãy nhà cầu. Từ chỗ anh nằm ra tới đó cách một vuông sân lớn trồng ớt và rau dền, sự quan sát do đó bị giới hạn nhiều. Tuy vậy, anh và các bạn vẫn có thể thấy loáng thoáng bọn an ninh, vệ binh và quản giáo phối hợp đang nhá đèn pin lục lọi, và chửi thề.

Bính lại thều thào:

"Vừa lục lọi vừa chửi thề thì chắc nó thoát rồi."

Vĩnh lo lắng.

"Tao vẫn chưa hiểu tại sao nó chọn con đường ấy."

Con đường phía sau dãy nhà cầu là đường dẫn vào khu giao điểm của năm trại thuộc trung đoàn 4. Ðoạn này có rất nhiều trạm gác. Muốn vượt ngục không ai đâm đầu vào cái tử lộ ấy. Sao Dung không vượt hàng rào phía nam, băng qua cánh đồng lau dẫn đến họ đạo Cao Xá? Hắn dân "Thánh Giá há mồm, đem Chúa chạy vào Nam" (**) thứ thiệt, cấp thời vẫn có thể trà trộn xin sự giúp đỡ bao bọc tạm của họ đạo. Thằng này, thiệt, muốn tự sát sao cà! Vĩnh băn khoăn nghĩ bụng.

Thời gian làm giảm mức căng thẳng. Một số tù đã lết lại gần nhau bàn tán. Ðủ thứ giả thiết được đặt ra.

Ông Ðang bảo Vĩnh:

"Tôi không nghĩ thằng Dung nó trốn trại. Nó chỉ liên hệ trao đổi thuốc lào đấy thôi."

"Trao đổi với ai?"

"Thằng ấy nó tài lắm, từng đổi đồ thủ công lấy Vĩnh Bảo của vệ binh nhiều lần."

"Bác đoán thử tình trạng hiện tại của nó ra sao?"

"Tôi như ông, nằm đây biết gì được. Chỉ cầu xin Chúa cho nó tai qua nạn khỏi."

". . ."

"Có thể bể chuyện trao đổi, nó vọt luôn."

"Nhưng lối ấy làm sao thoát."

"Dung nó dân tác chiến, mưu sinh thoát hiểm cũng tài lắm. Tôi tin nó thoát rồi."

Ông Ðang chữ nói thì chắc mà giọng thì không chắc lắm. Vĩnh không nói thêm gì. Anh nằm nhớ lại những xác chiến hữu chết vắt trên hàng rào kẽm gai vì bị vệ binh bắn khi đào thoát. Hơn nửa năm qua Trảng Lớn không thiếu chuyện này, nhưng số người thành công đếm trên ngón tay. Ða số bị bắn hạ ngoài hàng rào, hoặc bị chận bắt phía ngoài đường cái, hoặc trong các làng xã kế cận. Sống trong xã hội này hoạ con kiến mới thoát khỏi sự canh phòng cẩn mật của bọn công an địa phương. Hơn thế, chúng biến cả những đứa bé chăn trâu chăn bò thành kẻ báo cáo hay chỉ điểm. "Tai mắt nhân dân" phần nhiều là những thứ đó. Chuyện đại sự nhiều khi tan vỡ chỉ vì một đứa bé chăn trâu là chuyện rất thường xảy ra trong xã hội cộng sản.

Tiếng bàn cãi mỗi lúc mỗi lớn. Khối trưởng rất ngại và đã năm bảy lần yêu cầu mọi người về chỗ ngủ. Thốt nhiên có tiếng lên đạn ngoài cửa, kế là tiếng chửi thề lớn của một thằng vệ binh. "Ðm. có ổn định chỗ ngủ hay muốn tan xác như thằng phản động trốn trại ngoài kia?"

Ôi thôi chẳng riêng ai mà tất cả đều rụng rời. Như thế là thế nào? Thằng Dung thoát rồi hay đã bỏ xác ngoài hàng rào?

Rồi Vĩnh rơi vào giấc ngủ với nhiều ác mộng. Anh thấy Dung xuất hiện trên hội trường. Hắn đứng trước máy vi âm với một thân xác bị bắn thủng như tổ ong, nhưng lạ thay hắn vẫn phát biểu về bài học khoan hồng nhân đạo của đảng và nhà nước xã hội chủ nghĩa. Lạ, Vĩnh kinh ngạc tự nhủ. Bằng cách nào cộng sản khiến được một xác chết vẫn chưa quên bài học, vẫn phát biểu y như cái loa của nhà nước thế kia?

Giọng Nguyễn Xuân Dung vẫn đều đều vang lên trong giấc mơ của Vĩnh, "Các anh thấy đấy, Việt Nam ta đất không rộng người không đông, không hề ân oán gì với đế quốc Mỹ. . ."
___
(*) thuốc ngon.
(**) cụm từ CS dùng mỉa mai thành phần người Công giáo đi tàu há mồm (LSM) ra cửa biển Hải Phòng, sau đó chuyển lên tàu Mỹ di cư vào Nam năm 1954.