Ðại Học Máu

Lần đầu tiên được phát tiếp phẩm kể từ khi vào tù, bọn cải tạo háo hức như được quà mẹ về chợ. Mà không háo hức sao được khi đã quá rách rưới bỗng có thêm một bộ treillis mặc ấm lúc mưa đêm; không háo hức sao được với những kẻ nghiện thuốc nặng như Vĩnh, nay có tí lào tí rê hút cầm hơi. Quả là người của thế giới tự do khó mà tin được rằng, chỉ với vài cái kẹo phải gió, một không khí lễ hội đã có thể rộ lên cho cả trại. Ðiều này lại càng không nên chê trách vì mấy tháng qua lao động quần quật, lượng đường dự trữ trong cơ thể lũ tù nhất định đã cạn kiệt đi nhiều.

Nỗi vui mừng nhận tiếp phẩm của tù thật ra còn một nguyên nhân khác. Nó bắt nguồn từ lần đổi tiền cách đây mấy ngày. Ðùng một cái ban đêm quản giáo ùa xuống các trại với lệnh nội bất xuất ngoại bất nhập. Sáng hôm sau ai cũng tưởng chuyển trại hoá ra không phải. Quản giáo đi theo bọn nhân viên tài chánh trung đoàn xuống từng khối đọc bản thông cáo đổi tiền của nhà nước. Cứ 500 đồng cũ ăn 1 đồng mới. Mỗi người được đổi tối đa 10.000 đồng cũ để nhận lấy 20 đồng mới, kỳ dư phải đăng ký và nộp cho nhà nước quản lý. Tù cải tạo lắm anh chới với. Những anh nghèo không nói làm gì, còn những anh giàu từng lận theo túi năm bảy chục ngàn tiền cũ đành giấu luôn để sau đó đem vứt hầm cầu. Chẳng ai dại gì. Tiền đã không được đổi lại còn phải đăng ký nộp cho nhà nước. Ðiều này khác nào còn tự tố giác mình là kẻ giàu có!

Cái lệnh đổi tiền quái ác ấy khiến nhiều kẻ trắng tay, mà đã trắng tay thì mọi hy vọng có tí thuốc hút, tí đồ ngọt hoàn toàn đặt vào nhà nước mà thôi. Hôm nay được nhà nước chiếu cố ban phát, bọn tù có nhiều hơn một lý do để hân hoan tới mức.

Sau khi khối chia đều cho các tổ, các tổ trưởng bắt đầu chia lại cho các tổ viên. Như mọi người, Vĩnh đứng nhìn tổ trưởng Tứ chia tiếp phẩm thành những phần nhỏ bằng nhau. Những viên kẹo đầu tiên sau mấy tháng tù đang nằm kia. Bên cạnh kẹo lại có cả đường cát trắng ngà. Có lẽ Quánh Tứ run tay quá, chia không đều nên Ba Trợ lên tiếng cự nự. Tứ đâm cáu, cự lại, "Thằng cha ni sao lắm chuyện vậy, giỏi chia đi!" Nói rồi Tứ quăng cái thìa xuống phần đường của tổ. Ba Trợ chỉ chờ có thế. Anh ta cầm nhanh chiếc thìa và với tư thái hết sức thận trọng, anh gom các phần đường đang chia dở và bắt đầu chia lại. Mười người mười phần. Trợ chia thật khéo nhưng cũng thật chậm. Ðôi khi run tay làm ít hạt rơi xuống miếng giấy dầu, văng dính vào ngón chân, anh vội lấy ngón tay chấm nó cho lên miệng. Người ta bực mình nhưng người ta không thể giành lại những hạt đường đã dính vào ngón chân cáu bẩn của kẻ khác. Rồi mười phần đường cũng chia xong. Sau cùng, phần mỗi người được ba thìa đường cát ngà nặng quãng một lạng, độ hai chục viên kẹo vừa dừa vừa chanh, một nắm thuốc lào cỡ nửa lạng, một nắm thuốc rê nặng cỡ ba lần thuốc lào, và nửa tờ giấy quyến. Riêng quần áo chỉ có hai bộ. Như các tổ khác, A.3 đồng ý bắt thăm. Ðặng Xuân Bính dính một quần, Ba trợ một áo, tổ phó Khoa một quần và tổ trưởng Tứ một áo.

Sau vụ phân chia đến màn đổi chác. Trợ và Sanh không hút thuốc lào chỉ hút thuốc rê. Tổ trưởng tổ phó đều không nghiện thuốc. Bính cũng không hút thuốc. Trao qua đổi lại Vĩnh còn giữ được dăm viên kẹo và ôm về ba phần thuốc lào.

Chia chác nhưng không quên giờ ăn. Sau khi kéo liên tiếp mấy bi thuốc say gần chết, Vĩnh khập khiễng theo tổ xuống bếp nhận phần cơm canh.

Chỗ ăn của khối là phần đất nằm giữa phòng ngủ và nhà bếp. Bên trên giăng bao cát che nắng, dưới có bốn dãy bàn dài dựng bằng vỉ sắt PSP và cọc sắt ấp chiến lược. Mỗi dãy dài chừng mười lăm thước dùng cho ba tổ. Phần ăn mỗi tổ gồm một thau cơm đủ chia mười người mỗi người hai bát. Thức ăn là tí nước muối, ít cọng muống luộc (do tù trồng lấy), lâu lâu được thêm vài quả ớt quả chanh. Riêng mỡ và cá (hậu cần VC gọi là chất béo và chất tanh) phải cả tháng tù mới được ăn một lần. Chất ngọt thì hầu như không có. Lần lãnh tiếp phẩm ban nãy là lần đầu tiên gần ba tháng qua tù được cách mạng cho nếm mùi. . . chất ngọt. Bát đũa đem theo đã vỡ hết. Giờ mọi dụng cụ dùng đựng cơm canh đều tự chế lấy, phần lớn gò bằng tôn với đủ thứ hình dạng khác nhau.

Tới giờ tổ trực phát cơm gay go lắm. Hàng mấy trăm con mắt đứng ngó người chia cơm từ chảo ra các thau xem có công bằng hay không, nghĩa là anh chàng chia cơm ấy có nén cơm vào thau của tổ anh ta cho được lợi cơm hơn thau của các tổ khác hay không. Ðến khi người trực tổ chia cơm ra lon cóng cho mười cá nhân cũng gay go không kém. Cãi nhau là thường. Giá như có cân, chắc chẳng ai ngại ngần mà không đem mười phần cơm rau ấy lên cân trước khi nhận. Lâu ngày đa số các tổ đều chế ra một thứ dụng cụ dùng chia cơm có tên gọi "cánh sụp cánh xoè" -- chữ xưa kia cộng sản Bắc Việt dùng gọi một loại oanh tạc cơ của Mỹ. Dụng cụ chia cơm này làm bằng mười miếng tôn nhỏ, cắt theo hình những cánh quạt, đáy những miếng tôn có độ cong ăn khớp với đáy thau. Mười miếng tôn nhỏ đó đều bám lấy một trục chính. Khi chia cơm, người trực tổ chỉ việc ấn cái trục vào giữa thau cơm. Mười miếng tôn sẽ cắt chậu cơm thành mười phần bằng nhau.

Chia cơm xong sẽ chia đến rau và nước muối. Ðể quyền lợi được chia đồng đều cũng tốn cả mươi phút đồng hồ. Những người ăn ít như Vĩnh thì việc ăn uống ít thành vấn đề, nhưng với những tay lực sĩ như Vương Ðắc Vọng, hoặc to con như Phan Lâm (sĩ quan cục An ninh Quân đội, khối 1), hoặc cựu cận vệ của tổng thống Thiệu (khối 3), hoặc Ðỗ Duy Tích (sĩ quan Nhảy dù, khối 2). . . thì việc ăn uống gay go lắm. Sức vóc họ to, hai bát cơm gạo mục với vài cọng muống thấm vào đâu. Do đó họ phải đi nhặt nhạnh đủ thứ rau cỏ và đầu thừa đuôi thẹo sắn khoai khi lao động gần bếp tiểu đoàn hay trung đoàn. Thường mỗi bữa, sau khi nhận phần cơm tiêu chuẩn, họ dồn tất cả vào một cái sô gò đem nấu lên như nồi cám heo. Phải ăn một nồi xà bần như thế mới tạm gọi là được chặt bụng.

Lâu lâu trong tổ có người đau ăn cháo, dù không nói ra, trong bụng ai cũng phấn chấn. Phần cơm hôm ấy chín người còn lại mỗi người ít ra cũng được thêm một thìa. Sau này, do ý kiến vài anh chàng tiến bộ, việc người bệnh không được ăn cơm được đem mổ xẻ trước khối. Kết quả được tập thể biểu quyết, rằng người ốm không đi lao động phải ăn cháo, và tổ trực chia cơm phải tự động cắt đi phần cơm hôm đó để chia đều cho hơn một trăm người khoẻ mạnh có đi lao động. Vậy là công bằng và không ai cảm thấy mình bị bóc lột.

Cái ăn trong "đại học tổng hợp" của xã hội mới thê thảm như thế, nhưng hôm nay mọi người lại chia cơm chia canh thật nhanh. Niềm vui có tí đường, tí thuốc hút làm người ta cảm thấy thoải mái và dễ tính hơn ngày thường. Vả lại, mọi người phải tranh thủ ăn cơm sớm để đi lao động lúc 1 giờ trưa và trở về lúc 3 giờ chiều. Hôm nay tù còn phải lên lớp để nghe bài học "thưởng thức nghệ thuật phim ảnh xã hội chủ nghĩa" trước khi được đi xem xi-nê vào buổi tối.

Cả buổi trưa tổ A.3 phải khuân ra khỏi hai conex hơn 200 đạn pháo. Hai conex chôn chìm dưới đất phân nửa. Chui được vào trong để khuân hết từng đó đầu đạn ra ngoài cực vã mồ hôi. Nhưng vừa hoàn tất chỉ tiêu thì một quản giáo đi tới. Hắn nhìn đống đạn pháo rồi trừng mắt hỏi:

"Ai bảo các anh để mấy thứ này giữa trời giữa đất như thế?"

Tổ trưởng Tứ đáp:

"Báo cáo anh khi nãy anh chính trị viên bảo chúng tôi khênh ra, xếp ngay ngắn và lấy tấm tôn đậy lại. Ngày mai sẽ có bộ phận khác khênh lên trung đoàn."

Tên quản giáo không chịu, ra lệnh:

"Sai nguyên tắc và không an toàn. Tôi ra lệnh các anh khuân trở lại conex."

Chao ôi, khuân ra đã đời giờ lại khuân vô. Dù sao khuân những đầu đạn sét gỉ trở lại conex là một việc vô cùng nguy hiểm. Chỉ cần một người lỡ tay là nát thịt tan xương cả đám. Nhưng lệnh thì phải làm. Tổ A.3 lại bắt tay vào việc.

Bính chợt hỏi:

"Mày biết tối nay chúng nó bắt mình coi phim gì không?"

"Nghe nói hai phim. Một phim tài liệu tên là ‘Chiến Thắng Ðường 9 Nam Lào,’ phim kia thuộc loại tình cảm xã hội chủ nghĩa với cái tên kỳ cục lắm, ‘Ðến Hẹn Nại Nên.’"

"Ðến hẹn nại nên là cái gì?"

"Tao cũng không hiểu."

Bính cứ lẩm bẩm:

"Ðến hẹn nại nên, đến hẹn nại nên, đến hẹn nại nên là cái củ cải gì?"

Tổ trưởng Tứ coi mòi cũng rất sợ chết. Thấy anh em vừa khuân đạn vừa trò chuyện, Tứ phải luôn miệng nhắc:

"Tôi lạy các bố. Các bố chú tâm vào chuyện khênh đạn giùm cho. Vừa khênh vừa đấu chuyện sẩy tay một cái tiêu dzên cả đám."

Nắng chiều còn gắt nhưng tiếng kẻng gom tù đã vang rền khắp nơi. Vĩnh đứng thẳng lưng nhìn ra xa. Nơi hiện trường lao động của các trại L4T4, L4T5. . . tù cũng đang thu góp cuốc xẻng để trở lại địa điểm tập họp. Riêng A.3 mỗi người phải mươi chuyến nữa mới xong việc. Tổ trưởng Tứ nhìn quanh rồi ra lệnh nghỉ tay tập họp. Vừa lúc ấy tên quản giáo lại ghé đến. Thấy đống đạn mới vơi phân nửa, hắn quát, "Tổ này chưa được về. Làm xong công tác mới về."

Tổ A.3 về tới phòng thì các tổ khác đã tắm rửa xong hết. A.4 thay A.3 về muộn đang chia cơm ra các thau. Vĩnh lần ra sau bếp tìm cái gàu. Chiều nay cảnh nhà bếp cũng không tấp nập như mọi chiều khác. Ai cũng lo hưởng thụ tí tiếp phẩm. Chỉ tổ A.4 lo chia cơm. Trên bếp, người em cột chèo của Ðính là Nguyễn văn Cấp, Hải quân trung uý, đang thủ chảo cơm. Với cái xẻng trên tay, Cấp đang phụ trách chia cơm ra các thau. Cấp vốn to con, tính lại háu đói, hôm nay thưa người Vĩnh nghĩ bụng thế nào cu cậu cũng vi phạm lời dạy. . . chí công vô tư của "bác." Nghĩ rồi Vĩnh đứng khuất vào tấm tôn sau bếp quan sát anh bạn đồng quân chủng với mình. Quả nhiên đúng như Vĩnh nghĩ. Trên bếp, vừa chia cơm ra các thau, Cấp vừa lâu lâu liếc ngang liếc dọc và khi thấy an toàn bạn ta lủm nhanh một miếng cơm thật lớn. Vĩnh tính lên tiếng hỏi một câu xem Cấp trả lời ra sao, nhưng nghĩ làm thế ác quá, lại thôi. Dù sao cái cảnh Cấp ngậm một mồm cơm mà không nhai, chỉ cố nuốt từ từ như một con rắn nuốt một con rắn, khiến Vĩnh phải chạy nhanh ra giếng để khỏi phá lên cười.

Vĩnh nhập vào đám anh em đang tắm. Có giọng Quánh Tứ.

"Khối còn được hai hộp sữa bò. Lúc nãy trưởng khối họp tổ trưởng đề nghị bắt thăm nhưng không ai đồng ý."

Một giọng khác:

"Không bắt thăm thì làm sao bây giờ, trả lại cho cách mạng à?"

Tứ nói:

"Giỡn, đêm coi phim về trực phòng sẽ pha sữa cho cả khối uống." Chưa ai hiểu pha cách nào thì Tứ đã giải thích, "Ðể công bằng và để mọi người đều được hưởng tí hương vị bơ sữa nhân dân, người trực phòng cứ việc nấu một chảo nước và đổ hai hộp sữa vào."

Một giọng càu nhàu:

"Như vậy uống nước rửa bát còn béo bổ hơn."

"Chê thì đừng uống. Tập thể quyết định là sáng suốt. Cá nhân chỉ việc chấp hành."

Không ai bàn thêm chuyện bơ sữa nhân dân. Họ lo tắm để ăn cơm và để kịp tập họp lên hội trường.

Bốn giờ chiều kẻng tập họp vang rền qua các trại. Các khối của L4T3 lần lượt kéo nhau lên hội trường. Trên sân khấu chưa thấy bóng quản giáo nào. Dưới này bạn bè khác khối gặp lại nhau chuyện nổ như bắp rang. Mãi mười lăm phút sau tiếng hô "Ðứng dậy!" của liên khối trưởng Nguyễn văn Lượm mới cất lên. Bước vào hội trường trước tiên là chính trị viên Thảo, kế là quản giáo các khối. Chúng nối nhau bò lên sân khấu và ngồi vào các hàng ghế đã kê sẵn.

Thảo bước tới chiếc bàn đặt giữa sân khấu. Hắn ngồi xuống ghế và lần mò bật cái máy vi âm loại xách tay đã để sẵn trên mặt bàn. Sau khi thử máy, hắn nói:

"Các anh ngồi dưới kia nghe rõ chứ?"

"Rõ!"

Thảo ngoắc Lượm lại gần sân khấu nói nhỏ gì đó. Lượm quay lại đám tù nói thật lớn:

"Anh Hoá, anh Hoá cầm càn khối 3 đâu?"

Cả ba phút sau Hoá mới lên tới sân khấu. Tên chính trị viên lại nói:

"Trước khi tôi lên lớp, đề nghị anh Hoá bắt giọng cho anh em hát một bài. Hát cho thật to, thật khí thế nghe chưa."

Tiếp câu nói của tên chính trị viên, Hoá uể oải bắt giọng bài hát "Giải Phóng Miền Nam." Cả hội trường vang lên bài hát cách mạng có nội dung rất là mắng chửi chính mình. Khi bài hát chấm dứt, Thảo cho Hoá về chỗ rồi vào đề:

"Hôm nay thay mặt ban chỉ huy trại, tôi lên lớp các anh vài điểm then chốt trong nghệ thuật phim ảnh của nước Việt Nam Dân Chủ Cộng Hoà. Kế đó, tôi sẽ phổ biến bản nội quy quy định những điều phải nghiêm giữ trong lần các anh được trên chiếu cố cho xem phim tối nay. Yêu cầu trước mắt là các anh phải tuyệt đối yên lặng, tập trung vào lắng nghe để chấp hành cho tốt." Tới đây Thảo mở ra trước mặt một tờ giấy. Hắn nhìn qua rồi tiếp, "Trong thế kỷ hai mươi này phim ảnh không còn là chuyện lạ với bất cứ ai. Ðâu đâu cũng có phim ảnh và người đi thưởng thức nghệ thuật phim ảnh, hoặc đi mua vui nói theo kiểu xã hội tư sản phản động. Riêng đối với phe xã hội chủ nghĩa, phim ảnh không những là một phương tiện giải trí mà còn là một phương tiện giáo dục, tuyên truyền, phản ảnh trung thực tính đấu tranh giai cấp nữa. Các anh ngồi đây, ít nhất cũng một lần trong đời từng được xem trình chiếu những phim ảnh của bọn tư sản phản động. Nó mang đầy đủ bản chất xấu xa của chế độ tư sản bóc lột; cổ vũ cho một đường lối ngu dân, truỵ lạc, sa đoạ. Hôm nay trên chiếu cố, chỉ thị đội văn nghệ chiếu phim Trần Quốc Tuấn về phục vụ trung đoàn ta, các anh sẽ được xem hai bộ phim vĩ đại do xưởng phim Nhân Dân và Quân đội Nhân dân sản xuất. Bộ phim thứ nhất sẽ cho các anh thấy quân đội nhân dân thực chất anh hùng như thế nào; nó cũng cho các anh thấy sự thật quân đội nguỵ đã thua một cách triệt để tại đường 9 Nam Lào ra sao. Phim thứ hai sẽ là một phim tình cảm xã hội chủ nghĩa. Qua phim này, các anh sẽ được thấy sự tuyên truyền của Mỹ nguỵ đều là láo khoét."

Bên dưới Vĩnh và vài người bạn bắt đầu lén đốt đóm kéo thuốc lào với nhau. Trong khi bên trên tên chính trị viên nói về tình cảm luyến ái trong giai cấp vô sản phải như thế nào, thì dưới này Ðặng Thế Tiến cũng bắt đầu bàn về một quyển sách hắn nhặt được khi đi lao động trung đoàn và đã đọc.

Tiến nói:

"Mấy ông biết trai gái vô sản yêu nhau như thế nào không? Nghe một đoạn sau đây nhé." Tiến lấy giọng đọc khẽ một đoạn theo trí nhớ, "Mặt hồ Tây đẹp như một tấm chiếu của xí nghiệp chiếu Hà Nội. Cơn gió heo may của trời tháng chín đem lá vàng trải khắp mặt đường. Tuấn ngồi bên người yêu, thả mắt ra mặt hồ nghĩ ngợi. Không, ta chưa thể lấy Yến. Ta là đảng viên, thành phần cốt cán, phải tiên phong thực hiện chính sách ba khoan của đảng. Khi đất nước chưa thống nhất, miền Nam còn bị Mỹ nguỵ tạm chiếm, ta đâu có thể vui cái vui của riêng mình. Giọng cô gái chợt cất lên, ‘Anh Tuấn ơi, anh đang nghĩ gì thế?’ Tuấn đáp, ‘Ðang nghĩ giống những điều em nghĩ đây.’ Cô gái bẽn lẽn nhìn xuống đất, tay mân mê mấy cái rễ cổ thụ nổi gồ trên mặt đất như những con giun khổng lồ. Cô nói, ‘Biết em nghĩ gì mà dám nói càn vậy?’ Tuấn vội vuốt tóc người yêu, cười xuề xoà, ‘Ồ, xin lỗi em anh đùa đấy.’ Cô gái nói nhỏ nhẹ, ‘Em nào dám bắt lỗi anh. Mà này anh ạ, anh có muốn biết tin mừng vĩ đại của em không?’ Tuấn giật mình, ‘Tin mừng gì thế?’ Tuấn hỏi mà trong lòng phát run lên. Anh nghĩ bụng hay là Yến chửa mất rồi. Thế rồi một quyết định chạy thật nhanh đến óc. Nếu có thì phải phá, Tuấn nghĩ, nhất định phải phá. Bất chợt tiếng trách êm đềm của Yến cất lên, ‘Chưa có người hôn phu nào lại vô tình như anh. Thôi anh nói để em mừng cho anh vậy. Em đã. . .’ Một con kiến cắn nơi ngón chân khiến cô gái phải cúi xuống gãi và xuýt xoa. Tuấn nóng ruột hỏi, ‘Ðã sao?’ Cô gái ngước nhìn người yêu, cười tủm tỉm, ‘Ðã được xí nghiệp bông băng đề bạt đảng viên kỳ này.’ Tuấn thở hắt ra một hơi nhẹ nhõm, và nói, ‘Thật đúng là một tin mừng vĩ đại. Anh rất lấy làm hãnh diện.’ Cô gái lại hỏi, ‘Hôm nào anh công tác C?’ Tuấn đáp, ‘Tuần tới em ạ. Em có buồn không?’ Cô gái ngước đôi mày thật rậm lên, bảo, ‘Ơ cái anh này hay nhỉ, sao lại lãng mạn tiểu tư sản đến thế? Em đang mong anh đi C sớm đây này. Anh đi rồi em sẽ sắp xếp công tác Bái Thượng luôn thể. Chiến dịch trồng cây nhớ bác đang triển khai mạnh. Xí nghiệp em đã hạ quyết tâm thực hiện một triệu gốc bông vải vùng Bái Thượng. Anh còn nấn ná ở đây ngày nào là em chưa thể đủ điều kiện hăng hái xung phong.’ Nói tới đây cô gái liếc chàng trai một cái rất tình và rất nhanh. Tuấn cả cười. Anh lại vuốt tóc người yêu. ‘Anh nó đùa đấy,’ Tuấn bảo. ‘Anh đâu có yếu mềm như thế. Xa nhau để công tác được thực hiện tốt, đạt chỉ tiêu nhà nước là một nghĩa vụ đấy chứ. Anh luôn mong trong tình yêu ta phải can đảm; nhất là đừng bao giờ để cho ánh sáng bác, ánh sáng đảng bị lu mờ một phút nào.’"

Ðọc xong đoạn văn, Tiến thúc vào vai Vĩnh một cái. "Mày thấy ái tình xã hội chủ nghĩa chưa," Tiến nói. "Rùng rợn lòng lợn tiết canh chưa. Tiên sư chúng nó. Ái tình cái đéo gì mà trai gái hẹn hò toàn nói chuyện công tác, chuyện ánh sáng bác đảng."

Bên trên sân khấu tên Thảo vẫn thao thao bất tuyệt về nghệ thuật điện ảnh vô sản. Hắn nói, "Rồi đây cách mạng sẽ tạo nhiều điều kiện hơn cho các anh có dịp thưởng thức phim ảnh của các nước xã hội chủ nghĩa anh em như Liên Xô, Ba Lan, Tiệp Khắc, Hung Ga Ri, Bun Ga Ri và có thể cả phim của nhân dân Mỹ tiến bộ nữa. Qua các phim ấy, các anh sẽ được nhìn thấy nhiều hơn về con người, về xã hội chủ nghĩa. Bây giờ, tôi phổ biến vài nội quy cơ bản trong lần xem phim tối nay. Yêu cầu các anh chú ý nghe để chấp hành cho tốt." Thảo ngó sang tờ giấy khác. Một lát hắn quay lại với đám đông. "Vì những khó khăn trước mắt," hắn tiếp tục, "cách mạng chưa thể có đủ điều kiện trình chiếu các phim ảnh ở cấp tiểu đoàn; do đó, đêm nay đội chiếu phim sẽ thực hiện trình chiếu ở cấp trung đoàn, có nghĩa là ngoài tiểu đoàn ta còn nhiều tiểu đoàn khác cũng đến tụ điểm này tham dự buổi chiếu phim. Vậy thì nội quy quy định cho các cải tạo viên trong lần xem phim đêm nay như sau: Một là tuyệt đối trật tự và yên lặng khi di chuyển ra địa điểm tập trung xem phim. Hai là tuyệt đối cấm liên hệ với cải tạo viên các trại khác. Ba là đội hình luôn duy trì tốt. Bốn là ngoài bãi chiếu tiêu tiểu phải đúng nơi quy định. Năm là trong khi xem phim tuyệt đối yên lặng, lắng nghe người thuyết minh, nắm vững nội dung phim để sửa soạn cho việc viết đề cương cũng như thảo luận sau này. Sáu là các tổ trưởng, các khối trưởng và anh liên khối trưởng phải đôn đốc, kiểm soát anh em chấp hành tốt nội quy quy định; mọi sai trái phải được báo cáo kịp thời để cán bộ quản giáo giải quyết. Bảy là khi kết thúc buổi trình chiếu, các khối chỉ được đứng lên tập họp về trại khi có lệnh; và trên đường về vẫn phải tuyệt đối trật tự, yên lặng, giữ đúng đội hình quy định. Tám là vệ binh có quyền bắn hạ tại chỗ bất cứ ai rời vị trí mà không có phép cán bộ quản giáo hoặc vệ binh phụ trách an ninh đêm trình chiếu. Chín là mọi sai trái với nội quy này đều bị nghiêm trị."

Ðó là bản nội quy. Phổ biến xong Thảo ngẫm nghĩ giây lát, rồi nói lớn, "Bây giờ trước khi các anh trở về khối sửa soạn, yêu cầu anh Hoá lên bắt nhịp cho tất cả hội trường hát thêm bài nữa. Các anh nhớ là không hát thì thôi, mà đã hát thì phải hát cho to, cho khí thế. Hát như ban nãy chưa đạt yêu cầu. Hát nhạc cách mạng mà cứ thầm thì như cầu kinh nghe nó phản động ghê lắm."

Hoá lại bước lên sân khấu. Mọi người lại. . . cầu kinh thêm một lần nữa.