Ðại Học Máu

Căn cứ Trảng Lớn nằm về phía tây nam thành phố Tây Ninh. Khởi thuỷ nó là một căn cứ yểm trợ hoả lực, có phi trường riêng với đầy đủ đặc tính của một doanh trại quân đội Mỹ. Khi quân đội Mỹ rút khỏi miền Nam do một điều khoản được ấn định trong cái hiệp định hài hước Ba Lê, căn cứ Trảng Lớn đổi chủ và do Bộ tư lệnh Sư đoàn 25 trấn đóng và sử dụng.

Với những đức tính chuyên cần góp nhặt về nhà cho mẹ đĩ của một số tướng tá quân lực Việt Nam Cộng Hoà, căn cứ Trảng Lớn dần dần bị lột da là tôn, gỗ; móc ruột là bàn, ghế, tủ, máy móc. Do vậy, chỉ một thời gian ngắn sau đó, một trong những căn cứ Mỹ lớn nhất miền Nam chỉ còn trơ bộ xương sườn là kèo và cột.

Tuy nhiên, khi căn cứ đổi chủ lần thứ ba, dù chỉ còn trơ kèo và cột, nhưng với "đỉnh cao trí tuệ của loài người," đảng ta vẫn thừa điều kiện để biến căn cứ này thành một nhà tù vững chắc mà mây cũng ngập ngừng khi muốn bay vào và chim cũng cùng đường không thể bay ra.

Nửa đêm ngày 28-6-1975, nhiều đoàn Molotova từ các địa điểm tập trung ở Sài Gòn đồng loạt khởi hành đưa các sĩ quan cấp uý đã liều nhắm mắt đưa chân ra nộp mình cho cách mạng vào những ngày 24, 25, 26 về căn cứ Trảng Lớn.

Sáng ngày 29, một sáng chủ nhật không còn nhà thờ nhà thánh cho những con chiên ngoan đạo; không còn những con đường đầy lá me xanh cho những người thi sĩ lính; không ai còn dịp chửi thề "mẹ nó, tuần nào cũng trăm phần trăm"; một sáng chủ nhật buồn như thế, thê lương như thế, các đoàn xe như những con sâu róm nối dài bất tận cùng quy về và đổ các tên "tội phạm chiến tranh" của chế độ Sài Gòn xuống vòng đầu địa ngục của họ.

Tha hồ xầm xì, tha hồ quan sát, tha hồ lo âu, tha hồ dự đoán; gì gì chăng nữa thì trước mặt mọi người vẫn là căn cứ Trảng Lớn. Dây thép gai mới được thả ra vây quanh từng khu riêng biệt. Mỗi khu có chừng hai mươi dãy nhà 15m x 5m. Trên những dãy nhà ấy, rõ ràng tôn và gỗ mới đã được đóng thêm lên những kèo cột cũ để bọn tù nhân của tân chế độ có nơi kê đầu. Với lối điều động có súng dí sau lưng, Việt cộng đã áp giải một cách thứ tự lớp lang để tù vào ngồi đúng vị trí mới của mình mà không ai bị sây sát chút nào.

Hai ngày đầu bó giò dằn mặt đã qua, ngày thứ ba bọn tù được thả ra khỏi phòng cho giãn gân cốt và để thực sự bắt đầu đi vào nếp sống với muôn ngàn thống hận về sau.

Sáu giờ sáng tên quản giáo của mỗi phòng xuống mở cửa. Hắn đứng giữa phòng dõng dạc phán, "Hôm nay cho ra làm công tác vệ sinh cá nhân. Bảy giờ tập họp trong nhà bầu trưởng khối." Lời lẽ cách mạng chỉ hà tiện thế thôi. Và tên quản giáo lạnh lùng bỏ đi.

Lũ tù từ bên trong ùa ra sân. Kẻ nhốn nháo đi tìm bạn bè, kẻ chạy ra những vũng nước mưa đọng dọc dãy hàng rào kẽm gai rậm cỏ lau, dùng lon guigoz gạn từng miếng để đánh răng súc miệng.

"Ðm. mày chỗ người ta lấy nước sao lại đứng đái?"

"Ðồ cà chớn!"

Những tiếng hét thất thanh cùng nổi lên khi có một anh chàng đứng phanh quần chơi luôn vào vũng nước mưa một bãi. Mặc những tiếng la hét, anh ta chỉ có mỗi một "chân lý duy nhất," nói theo chữ bác đảng, là đái cho thoả thích sự nín đái hai ngày qua.

"Ðồ lì lợm!"

"Mất nước cũng vì mấy thằng có máu lì như vậy!"

Trước con mắt ngạc nhiên của đám đông về cái đức tính lì của mình, anh bạn tù vừa gài cúc quần vừa chậm rãi quay mình lại. Anh nhếch mép cười như một tên hề. "Thưa các quan đồng viện," anh nói. "Ðến ngày hôm nay hỏi còn chỗ nào trên đất nước này mà không đáng đái lên?" Nói khơi khơi như thế rồi anh bỏ đi, kệ những lời bình phẩm văng vẳng theo sau lưng.

Vừa nghe những âm thanh hỗn độn phát ra từ đám đông, Vĩnh vừa thong thả đứng đánh răng dưới gốc cây. Anh thoáng thấy một người quen mặt đi qua nhưng không buồn gọi.

Trời tháng sáu Trảng Lớn đã bắt đầu có những cơn mưa về đêm. Buổi sáng giá lạnh nhưng buổi trưa sẽ lửa đốt. Nhớ lại hai ngày qua nằm bó giò trong căn phòng bé tí với 119 người khác mà Vĩnh rùng mình. Nếu tình trạng này kéo dài, nội bệnh truyền nhiễm cũng đủ rụng như sung, ấy là chưa nói vô phúc gặp những dịch như sốt sưng màng óc, kiệt lỵ. Vĩnh nhớ có một năm nào quân trường Quang Trung bị dịch sốt sưng màng óc. Với một hệ thống y viện có đầy đủ phương tiện thuốc men như trước đây mà số tân binh quân dịch tử vong còn lên đến độ báo động đỏ. Trong tình trạng thế này mà bị sốt sưng màng óc hoành hành có mà thánh chữa.

Vĩnh đánh răng xong nhét bàn chải vào túi. Anh lấy tấm khăn lông trên cổ, nhúng một góc xuống nước và bắt đầu lau đầu cổ chân tay. Thốt nhiên Vĩnh thấy có người khẽ đập vào lưng.

"Tìm mày suốt lúc đến giờ."

Người đang nói với Vĩnh là Nguyễn Tất Ứng, trưởng ban Báo Chí Bộ tư lệnh Hải quân. Ứng còn là bố đỡ đầu đứa con thứ hai của Vĩnh. Hai người đã gặp lại nhau nơi địa điểm tập trung trường Lê Quang Ðịnh trên đường Lê văn Duyệt, Gia Ðịnh.

Vĩnh hỏi lại:

"Mày nhốt phòng nào?"

"Tao cũng chưa định được vị trí phòng tao nằm đâu trong trại này nữa, chỉ biết đàng sau phòng là một núi vỏ đạn 105 ly. Mày cứ đi vòng xuống phía dưới kia, gặp đống vỏ đạn là thấy phòng tao ngay."

"Không hiểu chúng nó còn tiếp tục giam cứng tụi mình trong phòng nữa không."

"Nghe nói được thoải mái rồi."

"Thoải mái là sao?"

"Là ra vô tự do nhưng trong vòng khu hàng rào này thôi. Tao muốn nói là cửa phòng từ hôm nay được mở rộng hăm bốn trên hăm bốn."

"Có nghe gì thêm không?"

Ứng có vẻ đắn đo:

"Toàn tin đồn thôi."

"Ðồn sao?"

"Thì nghe đồn sớm nhất mười ngày về, muộn nhất là ba tháng."

"Mày tin không?"

"Thấy hơi vô lý nhưng cũng mong như vậy." Một mối lo chợt thoáng qua nét mặt Ứng. Hắn hỏi lại, "Vậy mày nghĩ sao?"

"Tao sợ mọt gông quá Ứng à," Vĩnh vừa nói vừa cố nở một nụ cười và xoay sang vấn đề khác. "Có gì ăn không?"

"Tao có đem theo ít nếp. Khi nãy vừa ra khỏi phòng nấu ngay một lon guigoz. Ði, đi với tao xuống đó."

Khoác tấm khăn lông lên vai Vĩnh lẽo đẽo theo bạn len qua những đám đông. Họ cũng đang tụ năm tụ ba bàn tán. Quang cảnh của một hoả ngục đang thành hình mang đầy đủ vẻ hỗn độn và bê bết của nó. Trên những lối đi lầy lội vì cơn mưa đêm hôm trước, dưới những gốc cây, dưới những hiên nhà, tù từng đám tụ tập bên những cái bếp kê vội bằng dăm ba viên gạch đang khom lưng thổi lửa nấu nhanh một miếng nước sôi để pha cà phê hoặc đổ mì gói.

Ði loanh quanh một lát hai người về đến phòng Ứng. Căn phòng bừa bộn và dơ bẩn như tất cả các phòng khác. Nếu không có mùi cà phê thơm ngát chung quanh, người ta không thể tránh khỏi ý nghĩ đây là hang ổ của bọn ăn mày thường tìm thấy trong những tác phẩm của Charles Dickens.

Vĩnh theo Ứng bước vào phòng, tháo dép cầm tay, bò qua đống chăn chiếu của anh em để về chỗ Ứng nằm. Anh ngồi tựa vách nhìn quanh. Anh nhận ra Vương Ðắc Vọng, tay vô địch đẩy cây và nhu đạo của Việt Nam Cộng Hoà. Anh chàng sĩ quan pháo binh kiêm thể tháo gia nặng tám mươi ký cũng vừa nhận ra Vĩnh.

"Chào ông bạn," hắn lên tiếng trước. "Ông bạn đã nói sai rồi."

"Có thể, nhà vô địch ạ."

"Mong rằng câu chuyện sẽ không xảy ra đúng như ông bạn nói."

"Nhưng. . ."

Vĩnh tính nói tiếp nghĩ sao lại thôi. Và nhà vô địch coi bộ cũng không muốn tiếp tục mẩu đối thoại nên chỉ mỉm cười quay lại với ly cà phê của hắn. Vĩnh cũng cầm lấy miếng cơm nếp của Ứng đưa lên miệng.

"Quen hả?" Ứng hỏi. "Lúc ngồi trên xe tao khổ vì hắn. Người đâu mà vô ưu. Xe vừa lăn bánh, ai cũng lo ngay ngáy không biết nó sẽ đưa mình đi đâu thì hắn đã ngáy như pháo gầm."

"Thì hắn dân pháo binh mà lại."

"Quen hồi nào?"

"Hôm ở Lê Quang Ðịnh. Hắn cùng trong tổ ăn mười người với tao. Tao đùa nắm bắp đùi hắn, nói, ‘Chắc chắn tụi nó sẽ đem mình ra biển. Chúng ta lại sẽ được đi tàu há mồm. Nhưng không phải Việt cộng cho chúng ta đi di cư mà là đem đi nuôi cá mập. Cái đùi như ông thì phải biết."

"Mày hay đùa thái quá," Ứng cự nự. "Thời buổi này cũng nên giữ mồm giữ mép. Con ếch nó chết vì cái mồm."

"Ðồng ý. Còn mục gì nữa không để tao về?"

"Ngồi tí nữa. Thằng nằm cạnh tao sắp đem cà phê vào. Nhấp chút rồi đi."

Chẳng hiểu sao bỗng dưng Vĩnh muốn đứng lên ngay. Anh từ chối:

"Thôi, no bụng là tốt rồi. Mình thua tụi nó chỉ vì mình có quá nhiều nhu cầu."

Vĩnh rời chỗ ngủ của bạn và bước ra khỏi phòng. Anh lần đường tìm về phòng mình. Ngồi xếp lại chăn chiếu và lần đầu tiên trong hai ngày qua, anh quan sát thật kỹ một trong những góc cạnh của thiên đường cộng sản mà từ đây, dù muốn dù không, anh cùng các chiến hữu phải chấp nhận; chấp nhận một cách miễn cưỡng nhưng không biết đến bao giờ. Tuy đã lâm vào tình cảnh thế phải thế, Vĩnh vẫn nhủ lòng sẽ cố sống trong một tinh thần mai phục; đúng hơn, tinh thần một phóng viên chiến trường. Anh sẽ cố gắng chụp cho hết những hình ảnh hậu chiến tuyệt vời này. Mai đây nếu chuyện biển máu không xảy ra, biết đâu, một ngày nào.

Lúc này ai nấy đã trở về phòng. Ai nấy đều lo sắp xếp lại mớ hành trang của mình. Họ xầm xì bàn tán. Họ tranh luận về một tương lai mà hầu như chưa ai biết rõ nó sẽ như thế nào. Họ than thở về những lầm lỡ ngày qua, "Thật là khôi hài cho cái sợ ấm ớ của mình," một giọng có vẻ lạc quan lên tiếng. "Khi đi tao ngại đến độ không dám đem theo cả áo len. Tất cả cái gì có màu nhà binh tao đều bỏ lại. Vợ tao năm lần bảy lượt lận vào sắc tao một hợp bơ, mấy hộp sữa, tao nhất định bỏ ra. Anh đem theo ăn uống cho khoẻ. Tao nổi cáu. Bộ em tưởng đi picnic à? Ðem mấy thứ này vào mà trêu ngươi chúng hả? Cuối cùng bố tao biết chuyện nạt um lên, kết quả bây giờ tao. . . cái gì cũng ăn ké tụi mày."

Những câu chuyện đại loại như thế chấm dứt khi tên quản giáo bước vào. Hắn trừng mắt lấy uy và tự động hô lấy một mình: "Nghiêm!" Như phản ứng tự nhiên, tù đứng phắt cả dậy. Tên quản giáo nhìn quanh và bắt đầu lên lớp, "Tôi không ngờ các anh nại vô nễ như thế. Quân trường nguỵ ló có dạy các anh cách chào kính cấp trên không? Nần sau, thấy quản ráo vào, trưởng phòng phải hô nên thật lớn, ‘nghiêm!’ Nghe rõ không?"

"Rõ." Một vài tiếng lác đác trả lời.

Tên quản giáo như chưa hết bực, hắn lên lớp tiếp:

"Rù rì các anh cũng từng nà sĩ quan. Sĩ quan mà ba nô ba niếc nuộm thuộm như thế kia à?"

"Ba nô ba niếc nuộm thuộm vì nâu nắm thiếu cái n. . ."

Một câu trả lời vu vơ, khe khẽ từ một góc nào đó cất lên nhưng đủ làm cho tên quản giáo điên máu.

"Anh nào ăn lói với cách mạng mà mất rạy thiếu ráo rục như thế?" Vừa hỏi hắn vừa trừng đôi mắt đỏ gay vào một góc phòng. Không ai trả lời. Một lần nữa hắn hỏi như hét, "Thằng lào, thằng lào anh hùng nhận thử coi."

Chắc chắn là chẳng có ai lại anh hùng trong trường hợp này, và sự thiếu anh hùng tính trong đám tù mở đầu một cuộc trù ếm chửi rủa dài dài cho cả phòng từ đó về sau. Như để bõ tức và củng cố uy tín của mình trong cương vị quản giáo ngay từ những giây phút đầu, hắn tiếp tục mạt sát và giảng đạo, "Lói các anh rõ, kể từ đây các anh phải ý thức cho đúng vị trí mới của mình. Học tập cải tạo phải nghiêm túc, ăn lói phải khiêm tốn nễ độ. Nịch sử đã sang trang. Kẻ chống đối như kẻ vừa lói linh tinh khi lãy chắc chắn không sớm thì muộn sẽ bị bánh xe nịch sử nghiền nát. Các anh phải nhớ ngày hôm nay các anh chỉ còn có quyền sống để học tập cải tạo, còn tất cả các quyền khác đã hoàn toàn chấm dứt, kể cả quyền. . . lói tục. Vả nại, trong chế độ đặt mọi sự trên cơ sở đạo đức cách mạng như chế độ ta không chấp nhận lói tục. Các anh chỉ có hai con đường, một, học tập cải tạo tiến bộ để được trở về nàm người công rân nương thiện của xã hội xã hội chủ nghĩa; hai, các anh sẽ tự xử nấy mình nếu thấy rằng xã hội lày không thích hợp với các anh. Xã hội lày sẽ không có con được con c. . ., có nghĩa nà con đường nưng chừng, ở rữa."

Câu ví von đầy "đạo đức cách mạng" của tên quản giáo làm đám tù buột miệng cười hô hố. Cái cười ấy chạm nọc hắn cách nặng nề. Mắt trợn trắng miệng sùi bọt mép, cơn giận của hắn vỡ tung ra như một căn bệnh ung thư tưởng không còn thuốc chữa. Hắn xốc tới chộp lấy cổ áo một người đứng gần nhất. "Cười cái rì," hắn hỏi. "Mày. . ." Tuy nhiên chưa nói hết câu hắn đã phải buông cổ áo người đối diện ra. Một tên quản giáo khác bước vào.

"Chuyện gì thế, đồng chí Cư?" Tên mới vào ôn tồn hỏi.

"Thưa đồng chí, tôi. . ."

Cái nóng của tên quản giáo Cư nguội tức khắc như một cục than hồng bị ném vào cái thùng đựng nước tiểu.

"Cho anh em bầu bán gì chưa?"

"Dạ. . . đang tiến hành."

"Các khối khác người ta bắt đầu cả rồi."

"Dạ. . ."

Tên quản giáo mới đến mặc dù cũng không đeo quân hàm, nhưng căn cứ theo sự khúm núm của tên quản giáo Cư, người ta đoán biết y phải có một chức vụ gì cao trong tiểu đoàn. Sau khi lườm người đồng chí của mình một cái thật kín, y quay sang đám tù. Bằng một giọng mật ngọt chết ruồi, y nhập đề ngay, "Thế này nhé, thẳng thắn với các đồng chí, à quên, với các anh, đồng chí Cư làm như ban nãy là có hơi lệch đường lối. Nhân danh cán bộ đảng, tôi. . . dàn hoà." Y tằng hắng, vén cao tay áo, tiến lên một bước và tiếp tục, "Khối này hơi đặc biệt, phải không? Vậy thì tôi sẽ đích thân làm việc với các đồng chí, à quên, với các anh, nhé. À mà hôm nay các anh đã thấy thoải mái chưa?" Câu hỏi vu vơ lấy lòng của tên cán bộ đảng không được ai trả lời. Và hình như chính y cũng chẳng cần ai trả lời. Y ào ào nói tiếp, "Theo chương trình của ban chỉ huy trại, kể từ hôm nay các anh sẽ được trên chiếu cố hơn để bắt đầu bước vào học tập. Cái kiến con ong còn biết tổ chức thượng tầng kiến trúc, hạ tầng cơ sở để tạo điều kiện tốt cho sinh hoạt tập thể, chả lẽ ta lại không? Thế cho nên cách mạng yêu cầu các anh phải có ý thức cao về tổ chức hệ thống điều hành và có tinh thần cao chấp hành mệnh lệnh của hệ thống tổ chức ấy, mà tới đây, tôi và đồng chí Cư sẽ giúp đỡ các anh phương pháp bầu bán sao cho tốt, cho đạt yêu cầu của cách mạng. Các anh có nghe rõ không, mấy anh ở góc dưới kia kìa?"

Vài tiếng lác đác trả lời. Như chưa vừa ý, y hỏi lại:

"Các anh có nghe tôi hỏi không, các anh ngồi dưới góc nhà kia có nghe tôi rõ không?"

"Rõ!"

"Thế thì tốt." Nói đoạn tên cán bộ đảng quay qua nói nhỏ với tên quản giáo Cư điều gì đó. Sau khi Cư bỏ đi y quay trở lại với đám tù, tiếp, "Ðề nghị với các anh giờ chúng ta cùng ngồi xuống làm việc cho thoải mái hơn."

Mọi người chỉ chờ có thế. Tên cán bộ đảng cũng ngừng nói và bước ra đứng gần cửa, thỉnh thoảng ngó lung ra ngoài như chờ đợi ai. Bây giờ Vĩnh mới chú tâm quan sát kỹ tên cán bộ đảng. Ðầu tiên là khuôn mặt của y, một khuôn mặt xương xẩu, lạnh tanh và tái như đã mất ba phần tư máu trong thân thể. Ðôi mắt một to một nhỏ nằm láo liên dưới cặp lông mày thưa thớt như gái vô mao. Chiếc mũi khoằm lúc nào cũng như đề phòng sự quật khởi của hàm răng vẩu đầy bựa cơm nằm trơ thổ địa bên dưới.

Tên Cư đã quay trở lại. Hắn chìa cho tên cán bộ đảng một tờ giấy. Y cầm lấy, xem qua, rồi quay lại với đám tù.

Y nói:

"Thôi bây giờ thì ta triển khai công tác bầu bán nhá. Mình quân sự cả, cơ cấu tổ chức chỉ cần nói sơ các anh cũng nắm vững rồi. Giờ theo đúng thể thức dân chủ, tôi hướng dẫn các anh bầu ra một trưởng khối, hai phó khối một phụ trách hậu cần một phụ trách điều hành các công tác lao động trong ngày. Khối ta từ nay gọi là khối 10, sẽ chia làm mười hai tổ mỗi tổ mười người gồm một tổ trưởng và một tổ phó." Y ngừng, mắt hấp háy nhìn lũ tù. "Thế nào," y hỏi. "Các anh có ý kiến gì không?"

". . . ! ?"

"Nhất trí cả đấy chứ? Thế thì tốt thôi. Thế thì là thế này, nhé, để tranh thủ thời gian cho các anh nghỉ ngơi, chúng tôi đề nghị một số các anh học viên cải tạo ra tranh cử. Các anh có nhất trí không nào. Nhất trí cả phải không. Thế thì tốt thôi. Giờ tôi đọc tên ai người ấy đứng lên, nhé."

Nói xong, theo đúng thể thức dân chủ kiểu cộng sản, y nâng tờ giấy lên tận mắt ê a đọc một lô tên tuổi. Những nhân vật được chọn từ trước lục tục đứng lên. Có kẻ hăng hái, có người ngỡ ngàng. Kết quả cuộc bầu bán được thành công mỹ mãn, mà nói theo kiểu Việt cộng thì "đây là một thắng lợi to lớn trong bước đầu học tập của ta." Kết quả là: Trương Thành Trai, trung uý phi công F.5, khối trưởng; Nguyễn Ngọc Ðỉnh, trung uý y sĩ, khối phó hậu cần; Quách Tứ, trung uý phi công trực thăng, khối phó điều hành kiêm tổ trưởng tổ A.3.

Vân vân và vân vân.

Sau cùng, cũng theo một thể thức hết sức dân chủ, một danh sách phân bổ người cho các tổ được đọc lên. Vĩnh thuộc tổ A.3 của Quách Tứ, sĩ quan Không quân và cũng là cháu gọi tác giả câu thơ "sóng mài nghiên biển ngòi non chấm, gió trải tờ mây chữ nhạn đề" bằng chú.