Ðại Học Máu

CHƯƠNG BA

Như chương trình đã được thông báo chiều hôm trước, sáng hôm sau, ngay khi hồi kẻng 5 giờ điểm, các khối trưởng đã tích cực lôi mọi người dậy. Khối trưởng Trai hơi cuống khi thấy cảnh anh em khối 10 nằm nướng. Anh cự, "Tôi lạy các ông dậy giùm cho. Sao cứ phải để người ta chửi lên đầu mới chịu?" Nhưng Trai không cự nự được nhiều, và mọi người cũng không ai ngủ nướng được nữa. Quản giáo Cư đã thình lình xuất hiện ngay giữa cửa phòng.

"Nghiêm!"

Một tiếng hô vội vã từ chỗ nào đó xướng lên. Trai giật mình quay lại. Ngược với dự đoán của mọi người là sẽ phải banh tai nghe những lời chửi rủa hôi hám không thua gì cái mồm cả đời không biết đánh răng của hắn ta, quản giáo Cư chỉ đùng đùng nổi giận với riêng Trai.

Hắn hét:

"Anh Trai, anh gọi ai là người ta?"

". . .?"

"Cách mạng tin anh, đặt anh vào chức năng khối trưởng để giúp cách mạng giáo dục thắng lợi với tất cả những kẻ có tội với đảng, với tổ quốc, với nhân dân là đồng bọn các anh. Trong những lần giao ban, cách mạng đã giáo dục riêng anh bao nhiêu lần về cách xưng hô?

". . .!"

Bộ mặt lạnh tanh của khối trưởng Trai như làm cóng lạnh tên quản giáo. Hắn run lên.

"Tại sao anh không trả lời tôi, tại sao?"

"Thưa. . . tôi quên."

Như nhớ ra điều gì, tên quản giáo hạ cơn nóng thật nhanh và mỉm cười cách nham hiểm:

"Thôi được, lần này tôi chấp nhận cho anh quên," hắn nhìn vào đám đông. "Nhân đây, tôi nhắc nhở chung cho toàn khối, nghe rồi phải nhớ trong óc và chấp hành cho tốt, không phải tôi nói như nước đổ đầu vịt, nghe lỗ tai này để nó chạy ra lỗ tai kia. Tôi nhắc lại lần nữa, các anh phải nhớ các anh là kẻ có tội. Các anh vào đây là để học tập cải tạo, để phấn đấu trở thành người công dân lương thiện; không phải cách mạng đem các anh vào đây nuôi cơm để các anh ăn không ngồi rồi, để đàn đúm thêu dệt những chuyện phản động, để tuỳ tiện muốn nói gì thì nói, muốn làm gì thì làm. Yêu cầu đầu tiên cách mạng đòi hỏi các anh không nằm ngoài tính dân tộc của cha ông để lại: tiên học lễ hậu học văn." Tới đây bất chợt hắn quay sang khối trưởng Trai, hỏi, "Tiên học lễ hậu học văn là gì, anh Trai?"

Nỗi căm hờn như rần rần chạy trong từng gân máu của anh chàng phi công to con, từng được bầu làm chiến sĩ xuất sắc và có ảnh đăng trên báo Chiến Sĩ Cộng Hoà. Lấy hết bình tĩnh, Trai trả lời:

"Thưa anh tôi dốt chữ."

Cái ngu của chính tên quản giáo làm cho hắn mỉm cười. Bỗng dưng hắn hạ giọng từ bi vô lượng:

"Ðấy, các anh thấy không, mấy đời nhà các anh chỉ đi làm tay sai, hết Tây sang Nhật hết Nhật sang Mỹ. Các anh nói tiếng Tây, tiếng Nhật, tiếng Mỹ như gió còn tiếng của cha ông để lại thì cứ mù mờ như người nước ngoài. Yêu cầu của cách mạng đòi hỏi các anh phải tập trung học tập cải tạo là triệt để đúng đắn, triệt để ‘lô rích móc xích,’" hắn tằng hắng. "Ðã tự biết mình dốt ấy cũng là điều đáng quý. Nhưng dốt thì phải học tập. Tôi là người thay mặt cách mạng giáo dục các anh thì tôi là gì của các anh? Là gì hả anh kia?"

Người bị hỏi đứng gần ngay khối trưởng Trai. Anh chàng có vẻ vừa bực vừa lúng túng, nhưng chỉ một tích tắc anh trả lời được ngay:

"Dạ là. . . cách mạng."

Tên quản giáo Cư nhăn mặt:

"Thì hẳn nhiên là cách mạng rồi, nhưng là gì cơ chứ?"

"Dạ là. . . giải phóng."

Quản giáo Cư có vẻ hơi cáu vì cái đần của thằng tù "nguỵ," hắn giơ cao quả đấm nói một cách cương quyết.

"Là thầy, nghe rõ chưa; tôi thay mặt cách mạng giáo dục các anh tức là thầy các anh, nhớ cả chưa?"

". . . !"

"Mà đã là thầy thì bản thân tôi sẽ phấn đấu hoàn thành tốt công tác làm thầy. Các anh phải xa cha mẹ vợ con thì tôi cũng xa cha mẹ vợ con; các anh đi học tập dầm mưa dãi nắng thì tôi cũng dãi nắng dầm mưa với các anh; các anh ra nông trường thì tôi cũng có mặt ở nông trường; các anh đến lâm trường thì tôi cũng phải đến lâm trường; các anh ăn năm lạng thì tôi cũng bảy lạng là cùng. . ."

Bọn tù bỗng im như tờ lắng nghe tên quản giáo lên lớp. Chẳng phải họ chú tâm chi đến những lời lẽ huênh hoang của tên quản giáo ngu dốt ấy, mà vì trong những câu hắn nói đã vô tình tiết lộ nhiều chi tiết quan trọng mà mấy ngày qua hầu như ai cũng muốn biết. Tại sao hắn lại nói các anh ra nông trường tôi cũng phải ra nông trường, các anh đến lâm trường tôi cũng phải đến lâm trường? Thôi thế này thì bỏ mẹ cả lũ rồi!

Riêng tên quản giáo lấy làm hài lòng về sự ngoan ngoãn lắng nghe của bọn tù. Hắn mê man lên lớp tiếp, "Còn về phần các anh, các anh phải có nghĩa vụ gì trong học tập, nhất là thái độ đối với người thầy dạy mình? Các anh phải ý thức cho đúng đắn vị trí mới của mình, ấy là vị trí một học viên cải tạo, nói nôm na là vị trí của một anh học sinh. Mà đã là học sinh thì phải có nhiệm vụ tôn kính thầy. Qua quan sát chẳng riêng khối này mà là tất cả các khối, khung nhận xét thấy các anh còn rất lơ là trong tác phong, thái độ học tập rất thiếu nghiêm túc, ăn nói rất thiếu khiêm tốn và lễ phép. Nói chung chung sự tác động qua lại trong tình người giữa các anh và các cán bộ quản giáo cũng như các chiến sĩ cách mạng chưa đạt được tiêu chuẩn tốt. Ðiển hình là anh Trai ban nãy. Tại sao anh lại dùng chữ ‘người ta’ để chỉ những người làm cách mạng? Mổ xẻ cho sát, phân tích cho sâu, thì ta có thể khẳng định đây là kết quả của một quá trình đấu tranh tư tưởng chưa tốt. Vì đấu tranh tư tưởng chưa tốt nên anh Trai đã chưa củng cố được lập trường đứng hẳn về phía cách mạng. Anh vẫn còn lơ vơ lờ vờ như người say thuốc lào. Bạn thù rất là chưa phân minh. Anh vẫn đặt những người cách mạng sang hẳn một phía đối nghịch, do đó mới dùng những chữ lập lờ đánh lận con đen là chữ ‘người ta.’ Công khai còn nói như thế, sau lưng chắc thế nào mà chả gọi những người cách mạng là thằng nọ thằng kia."

Nói tới đây hắn bỗng giơ cao tay, vén tay áo một cách rất chậm rãi, tuồng như để ngầm khoe với mọi người hiện hắn đã được làm chủ cả một cái đồng hồ. Hắn xem giờ hơi lâu. Sau cùng hắn bỏ tay xuống và vòng cả hai tay ra sau đít. "Sáng nay," hắn tiếp. "Tôi tranh thủ lên lớp với các anh vài điều cần thiết như vậy thôi, có dịp sẽ lên lớp tiếp. Cách mạng chỉ yêu cầu các anh từ nay về sau rút kinh nghiệm nơi khuyết điểm của anh Trai trong lời ăn tiếng nói. Lời nói không mất tiền mua, phải vậy không, vậy thì các anh nói sao cho đúng vị trí của mình. Phải nhớ rằng đối với cách mạng, tất cả mọi hành động, mọi lời ăn tiếng nói đều được đánh giá là kết quả của một quá trình ý thức; do đó, đừng để vì những lời ăn tiếng nói mà gây ra hậu quả phải học tập cải tạo lâu dài."

Sau khi kết thúc câu nhát ma sau cùng, hắn quay lại nói nhỏ với Trai. Khối trưởng Trai gật đầu lia lịa. Lúc tên Cư đã khuất khỏi cửa, Trai quay lại nhìn anh em một cách rất đau khổ, tưởng như cái mũ mà tên Cư đã âu yếm đội lên đầu anh vừa quá nặng lẫn quá chật, và anh chịu không thấu.

Anh buồn rầu nói, "Chúng ta đều vừa học được một bài học quý giá mà tôi là một điển hình. Yêu cầu anh em rút kinh nghiệm. Giờ tập họp cũng sắp tới, tôi đề nghị anh em tranh thủ làm công tác vệ sinh cá nhân thật nhanh. Cũng nhân đây, tôi nhắc lại lời quản giáo vừa nói với tôi khi nãy. Từ nay trên tuyệt đối cấm nhúm lửa nấu nướng lẻ tẻ. Yêu cầu tổ trực cho dọn sạch các viên gạch bếp chung quanh nhà. Ai vi phạm, bị bắt rán chịu." Trai tính nói thêm nhưng hình như chẳng còn gì để nói, do đó anh làm một thủ hiệu tan hàng. Mọi người đứng đã mỏi chân, được lệnh ai nấy gấp rút cuốn chăn màn rồi phóng ra ngoài tìm nước đánh răng súc miệng.

Ðúng 7 rưỡi những tiếng kẻng thi nhau rền vang qua tất cả các trại thuộc L4. Riêng tại L4T1 người ta ùa ra sân như kiến vỡ ổ và quy hết về khoảng đất rộng trước khối 10 và khối 14 chạy dọc theo con đường nhựa dẫn tới phi trường căn cứ. Ðã một thời gian căn cứ bị bỏ hoang, cỏ lau giờ mọc thành những cánh đồng bát ngát. Thỉnh thoảng đó đây có vài vũng nước mưa trong vắt thật lớn còn hằn vết bánh xe Molotova. Những conex nằm rải rác bên đường lỗ chỗ vết đạn, nhất là súng ống, lựu đạn, giấy tờ, quân phục đủ loại đã dãi dầu nắng mưa đều là những chứng tích của cuộc tháo chạy ê chề vừa qua.

Hơn một ngàn tù của L4T1 được bố trí thành từng khối đứng dọc con đường nhựa. Vĩnh thấy sau mỗi ụ đất, mỗi conex đều có bố trí vệ binh. Chúng được trang bị AK.47 với nét mặt đầy cảnh giác hướng về bọn tù. Chắc đã được lệnh từ trước, các khối trưởng tự động so hàng điểm danh khối mình. Mươi phút sau, khi hàng ngũ đã đâu vào đó, bọn cán bộ tiểu đoàn và quản giáo mới từ những dãy nhà phía bên kia đường tràn sang.

Quả thực nếu như chúng không có những khẩu K.54 kè kè bên hông và những chiếc túi dết bằng da bò đeo trên vai thì không ai có thể tin được rằng đó là những sĩ quan cán bộ của tân chế độ. Thằng nào thằng nấy ngơ ngơ ngáo ngáo, áo quần xốc xếch dơ bẩn, lon lá không đeo, trông không có tí tác phong nào của người quân nhân chứ đừng nói chi tác phong những sĩ quan hay hạ sĩ quan cán bộ. Chúng tràn sang bên này đường và tiến tới trước hàng quân của những kẻ bại binh. Quản giáo khối nào tiến về khối đó. Riêng tên thủ trưởng, thủ phó, và chính trị viên tiểu đoàn dừng chân ngay trên mặt lộ. Trông chúng thật đúng là ba cái bia bắn trong quân trường.

Như mọi khối, tù khối 10 đã đứng vào vị trí của mình.

"Hôm nay ngày khai trường, này ông nhà văn nhà thơ, ông có thể mô tả quang cảnh này bằng một câu nào cho thật khéo không?"

Một cái vỗ vai tiếp theo là một câu nói cất lên sau lưng. Vĩnh giật mình quay lại. Anh nhận ra Nguyễn văn Ý, trung uý đại đội trưởng Biệt Ðộng Quân, thuộc tổ 5 và nằm cách Vĩnh hai người. Tự dưng Vĩnh đâm lo khi thấy có người biết được cái nghề tay trái trước đây của anh.

Trong trại cải tạo cộng sản cái tóc là cái tội, kinh nghiệm này ai cũng có thể tìm thấy qua hàng đống sách vở nói về thế giới lao tù cộng sản xuất bản trước kia; mà đã biết như vậy, ai cũng muốn chứng minh mình. . . trọc đầu khi đã bước vào đây. Là một sĩ quan "nguỵ," nói ít tóc đã là điều khó tin, lại còn đần độn chơi thêm tí nước hoa lên cái đầu rậm tóc của mình thì thật có ngày chết . . . ăn năn tội không kịp.

Vịnh cười nhạt:

"Văn với thơ cái khỉ gì ông."

Ý vẫn đùa:

"Làm gì như Phê-Rô chối Chúa vậy? Ðồng bọn cả mà." Kế như đoán được sự e dè của Vĩnh, Ý nói tiếp như để trấn an, "Ức lắm ông ơi. Không biết ông sao chứ tôi bảy năm cầm quân săn chúng trong rừng trong rú chúng lẩn như ma, giờ chúng rờ rờ trước mặt mà mình đếch làm gì được."

"Không lấy làm buồn," một giọng lạc quan chen vào. "Cháy nhà ra mặt chuột. Cứ để cho tông ti họ hàng nhà chúng nó ló mặt ra hết đi, một ngày nào đẹp trời ta sẽ làm cỏ tận gốc."

"Lúc ấy sướng nhỉ," một tay khác mơ mộng. "Ai xử sao mặc, chứ riêng tao. . ."

Sự mơ mộng của anh bạn thứ ba đứng sau Vĩnh chưa kịp thành hình thì phải đứt đoạn vì tiếng hô:

"Nghiêm!"

Tiếng hô của khối trưởng Trai to quá. Mọi người trong khối 10 rầm rập tuân lệnh.

"Thao diễn. . . nghỉ!"

"Làm cái trò gì đó?"

Một tiếng thét nổi lên cắt ngang tiếng hô của khối trưởng Trai. Trai hoảng hốt quay lại. Trước mắt anh quang cảnh đang diễn ra không êm ả tí nào. Tên quản giáo Cư không còn đứng ở vị trí của hắn nữa mà đã chạy ngược lên mặt lộ, hợp với ba bộ mặt hớt hải của ba thằng chóp bu trại đang đứng trên mặt đường. Nhiều khẩu K.54 rút khỏi bao da, cùng lúc sau các conex, sau các gốc cây, bọn vệ binh súng đã lăm lăm trong tư thế sẵn sàng.

Tên chính trị viên có súng trong tay chậm bước đến gần Trai.

"Này thằng kia, mày hô hoán cái gì thế?" hắn vừa hỏi vừa run nhưng chẳng rõ hắn run vì giận hay vì sợ. "Mày hô hoán mật lệnh đồng khởi hay gì đấy?"

Khối trưởng Trai thừa thông minh để hiểu ra căn nguyên của vấn đề. Anh có vẻ mất bình tĩnh khi thấy họng súng cứ ve vẩy về phía mình cách rất nguy hiểm.

"Dạ thưa. . ."

Có lẽ sau khi hoàn hồn, tên thủ phó tiểu đoàn đã nhận ra cái hố của cả bọn nên hắn vội tiến lên, ra dấu cho tên chính trị viên ngưng nói, và cất giọng thật lớn như muốn át đi phần nào cái ngượng của chính bản thân.

Hắn bảo Trai:

"Anh kia, lần này tha, lần sau cách mạng sẽ có biện pháp xử lý." Nhìn xuống đám đông, hắn tiếp, "Ðây là lần đầu và cũng là lần cuối tôi nhắc nhở chung, khi tập họp điểm danh báo cáo nhân số các anh phải có thái độ nghiêm túc và tác phong khiêm tốn. Các anh được phép hô nghiêm nhưng tuyệt đối cấm cái tác phong nguỵ như ban nãy. Muốn dàn trận hay sao mà hô ‘thao diễn?’"

Thế rồi cả tiểu đoàn lại mất thêm mươi phút để lắng nghe bài học về sự tập họp điểm danh của tên thủ phó lúc hắn đã cầm lên cái loa tay chạy pin để trên chiếc bàn kê ngay mặt lộ. Thôi thì đủ thứ chuyện hầm bà lằng. Rốt cuộc, khi tập họp chỉ được dùng khẩu lệnh nghiêm và nghỉ một cách có. . . tác phong khiêm tốn theo đúng vị trí cải tạo viên, mọi thứ khẩu lệnh khác của "Mỹ nguỵ" phải dẹp bỏ vào đống rác dĩ vãng. Ðể kết thúc bài học tập họp điểm danh, tên thủ phó không quên nhát ma thêm một điều nữa, "Bất cứ ai lợi dụng chức năng đại diện tập thể để phát ngôn những lời lẽ gây phấn chấn tinh thần chống đối học tập cải tạo sẽ bị xử bắn!"

Sau bài học, Trai quay lại với anh em. Bây giờ thì anh đâm lúng túng như một tân khoá sinh lần đầu phải làm tuần sự đại đội trong trường sĩ quan năm xưa. Anh không biết hô hoán thế nào để không bị ngộ nhận và có thể bị lôi ra bắn bỏ. Sau cùng, nối đuôi theo những tiếng hô "nghỉ" của các khối khác, Trai cũng buông một tiếng "nghỉ" rồi đứng buồn như một anh Nhật vừa bị anh Tàu giải giới.

Sau khi tất cả các khối đã tập họp điểm danh và báo cáo nhân số, "trên" bắt đầu làm việc. Tên chính trị viên, cái loa chính thức của bất cứ tiểu đoàn cộng sản nào, bước tới cầm lấy loa từ tay tên thủ phó. Sau khi hội ý vài điều với tên thủ trưởng, hắn quay lại đám đông, bắt đầu đi vào bài học chính thức của ngày khai trường. Gõ vài cái vào loa, hắn tằng hắng lấy giọng. "Hôm nay," hắn nói, "vì hội trường chưa có, ban chỉ huy trại phải tập trung các anh ngoài trời để tranh thủ lên lớp với các anh những nội quy cơ bản cho sinh hoạt ăn ở và học tập lao động tập thể ở trại này. Yêu cầu trước mắt của cách mạng là các anh phải chú ý nghe cho tốt, sau đó về đào sâu suy nghĩ, thảo luận hăng say và chấp hành cho đúng những nội quy quy định trong học tập cải tạo." Hắn nhìn nhanh đồng hồ tay, tiếp, "Ðáng lý ta phải lên lớp sớm hơn nhưng vì đa số các anh tác phong tập họp chưa đúng đắn, còn rất luộm thuộm gây mất thì giờ. Mùa này nóng nực, phải vậy không, vậy bây giờ đã tám rưỡi, ta sẽ tranh thủ lên lớp nhanh, giải phóng lớp sớm để các anh còn kịp về cơm nước và sửa soạn bước vào thảo luận chiều nay."

Chiếc loa tay bỗng câm. Người đứng xa chỉ thấy đôi môi của tên chính trị viên mấp máy như hắn đang ăn vụng một cái gì. Mãi đến khi tên thủ trưởng đập vào vai hắn mới hạ cái loa xuống khỏi miệng. Một tên khác nhảy lên mò mò mẫm mẫm trên cái loa. Một lát sau loa người lẫn loa máy bắt đầu làm việc trở lại.

Tên chính trị viên tiếp tục, "Ðấy, các anh thấy không, sự phồn vinh giả tạo của bọn đế quốc tư bản là như thế đấy. Cái loa này do bọn quân phiệt Nhật bổn chế tạo, trông thì đẹp mã lắm, mà dùng thì không tốt chút nào, toàn những lỗi lầm cố kỹ thuật." Sau khi đả đế quốc tư bản một hơi về câu chuyện máy móc hắn mới quay về chủ đề chính, "Trở lại lần lên lớp hôm nay, trước hết ban chỉ huy trại trả lời những thắc mắc tâm tư nguyện vọng của hầu hết các anh, dù chưa được chính thức đề bạt lên, mà chỉ mới ngấm ngầm từ ngày nhập trại đến nay, ấy là vấn đề bao giờ thì về. Nhân danh cách mạng, tôi xác quyết với các anh có đi thì phải có về; tuy nhiên, đi thì một lượt nhưng về thì dứt khoát không thể cùng một lượt. Lý do các anh cũng tự hiểu. Chủ nghĩa cộng sản không có nhà tù. Ðó là điều ta phải khẳng định một cách dứt khoát. Chủ nghĩa cộng sản chỉ có những trại tập trung cải tạo. Nó nhằm giúp đỡ những kẻ lầm lạc, mất phương hướng, có điều kiện tự rèn luyện để nhận biết được tội lỗi của mình, để phấn đấu lìa bỏ dĩ vãng xấu xa, trở về với đảng, với tổ quốc, với nhân dân. Trên thực tế, trại cải tạo ở xã hội ta phải nói là lý tưởng nhất so với các trại cải tạo ở các nước xã hội chủ nghĩa anh em. Có thể ví trại cải tạo ở đất nước ta có giá trị cao như những trường đại học tổng hợp. Mà đã vào trường đại học tổng hợp thì không phải vào để mà chơi. Ta vào để ta học. Nhưng học thì phải có thi, có thu hoạch kết quả. Có thi, có thu hoạch kết quả thì phải có người đỗ người trượt; đỗ thì vinh quy bái tổ, mà trượt thì dứt khoát phải tự nguyện đăng ký xin học lại cho bằng đỗ, dù có thêm năm năm, mười năm, hai mươi năm hay lâu hơn nữa."

Bên dưới đám tù có nhiều tiếng xầm xì. Tên chính trị viên vẫn phớt tỉnh và tiếp tục, "Các anh phải biết rằng cách mạng chưa bao giờ gọi các anh là tù; cách mạng đã trang trọng gọi các anh là những học viên cải tạo. Giờ có thể tuyệt đại đa số các anh chưa hiểu thấu lòng trân quý của cách mạng dành cho các anh, nhưng nếu các anh được dịp đi tham quan các nông trường tập thể của các cựu tù binh Pháp sau trận Ðiện Biên Phủ thần thánh, các anh mới thấy họ đang được sống như thế nào. Thật là rõ ràng họ đang được sống một kiếp mới hoàn toàn ấm no và hạnh phúc. Nói ra các anh không tin, chứ thực tế, sau một thời gian cải tạo tốt, có nhiều tù binh được đảng cho trở về Pháp đoàn tụ gia đình nhưng đã nhất quyết xin được ở lại sống đời tập thể mới, và thỉnh cầu đảng, chính phủ ta cho được nhập tịch làm người công dân mới của nước Việt Nam mới. Ðối với tù binh thực dân đảng còn xử cao thượng như vậy, nói gì đối với các anh, những đứa con Việt Nam máu đỏ da vàng đi lạc đường một thủa. Tôi khẳng định với các anh cách mạng sẽ thương yêu các anh nhiều hơn thương yêu những tù binh thực dân Pháp hay đế quốc Mỹ sau này. Ngay từ ban đầu, cách mạng đã giấy trắng mực đen giáo dục các cán bộ chúng tôi phải giáo dục các anh như các học viên cải tạo. Thế thì, trong tư thế học viên cải tạo, các anh chẳng việc gì phải lo lắng và nôn nóng. Ðúng nhất, các anh phải tự thấy mình có nghĩa vụ đền đáp cái ơn tri ngộ của đảng, bằng cách đặt niềm tin tuyệt đối vào chính sách cải tạo của đảng, của cách mạng luôn luôn trước sau như một. Cách mạng nói mười ngày là mười ngày, nói một tháng là một tháng, nhưng mười ngày hay một tháng với những người đỗ kìa, còn trượt thì làm sao có chuyện mười ngày hay một tháng được. Thế thì về sớm hay về muộn chủ yếu vẫn là ở chính các anh. Các anh học tập tiến bộ? Tốt, các anh cấp uý sẽ trở về đoàn tụ gia đình sau mười ngày và các anh cấp tá cấp tướng sẽ về sau ba mươi ngày. Nhưng nếu các anh ngoan cố không chịu phấn đấu học tập cải tạo, không muốn từ bỏ con đường chống lại đảng, chống lại tổ quốc, chống lại cách mạng, chống lại nhân dân mà các anh đã một lần lầm lẫn đi qua, thì dứt khoát kẻ đó sẽ không bao giờ có ngày về. Ðó là một vấn đề rất lô-rích móc xích."

Tên chính trị viên ngừng một lát như để ôn bài và cũng để cho lũ "tù nguỵ" ngấm những lời lẽ của hắn vào tận xương tuỷ, kế hắn tiếp, "Tôi nói thật với các anh, qua quá trình gần sáu mươi năm ra đời và trưởng thành của chủ nghĩa cộng sản, chưa một đảng cộng sản anh em nào lại có đường lối cực kỳ khoan hồng nhân đạo như của đảng ta. Ðừng nói đâu xa, các anh cứ mở to mắt mà ngó đảng cộng sản Kampuchea anh em của ta thì rõ. Sau ngày giải phóng Nam Vang, mọi sinh vật, kể cả chó mèo, nếu đã từng nếm mùi bơ thừa sữa cặn của bọn đế quốc tư bản phản động đều bị giết, giết hết, giết sạch. Nếu đảng ta cũng ra tay theo đúng đường lối ấy thì liệu giờ này các anh còn được đứng nơi đây không? Tôi bảo thật, nếu cứ lấy châm ngôn mắt trả mắt răng trả răng ra mà xử với các anh, thì tội của các anh không chỉ xử bắn bằng một viên đạn, mà mỗi người phải chịu xử bắn bằng mười thùng đạn. Nhớ chưa, mười thùng đạn đại liên."

Lúc này nắng đã hơi gắt. Tên thủ trưởng bước tới nói nhỏ với tên chính trị viên. Tên chính trị viên gật đầu nói tiếp với tù, "Ðể tranh thủ thời gian vì nắng đã lên cao, tôi tạm gác những chuyện khác cho những kỳ lên lớp kế tiếp, giờ nhân danh chính trị viên tiểu đoàn, đại diện ban chỉ huy trại, tôi thông báo các anh những điểm chính của buổi lên lớp. Kể từ hôm nay, mọi sinh hoạt ăn ở, học tập, và lao động sẽ bắt đầu đi vào nền nếp tập thể. Cá nhân chủ nghĩa dưới mọi hình thức phải bị thủ tiêu. Sau buổi lên lớp này, các trưởng khối phó khối về lập danh sách thu tiền ăn mười ngày đúng theo tinh thần thông cáo của chính phủ lâm thời Cộng Hoà Miền Nam Việt Nam đã đăng tải trên các mặt báo. Ai đem theo gạo cá nhân đều phải nộp về kho hậu cần tiểu đoàn để phân phối cho tập thể sử dụng. Mọi thứ nồi niêu lon cóng để nấu nướng linh tinh phải huỷ bỏ. Dứt khoát từ đây không có chế độ bếp mẹ bếp con. Cũng kể từ nay, ngoài chế độ ăn uống được nhà nước cung cấp theo đúng tiêu chuẩn dành cho các cải tạo viên, cách mạng còn quan tâm cung cấp thêm cho các anh tiếp phẩm theo tiêu chuẩn sau đây: Một là, mỗi tháng một kem răng; hai là, mỗi ba tháng một bàn chải răng; ba là, mỗi tháng một gói thuốc lá và nửa lạng thuốc rê hoặc thuốc lào; bốn là, mỗi tháng một lạng đường hoặc bánh kẹo nếu không có đường; năm là, mỗi năm hai bộ quần áo..."

Tên chính trị viên vừa dứt câu thì cả một rừng người đã nhao nhao lên. "Yêu cầu các anh tuyệt đối giữ yên lặng và trật tự," tên chính trị viên hét trên loa. "Ai muốn chống đối bước ra khỏi hàng."

Cùng với lời răn đe là những tiếng đạn lên nòng của nhiều khẩu AK.47. Tiếng ồn lắng xuống. Tên chính trị viên nói tiếp, "Ðã nói với các anh rồi, về sớm hay muộn là tuỳ ở nơi các anh. Riêng về phía chúng tôi, chúng tôi không hề muốn các anh ai cũng phải học tập lâu dài để mỗi năm lĩnh hai bộ quần áo của nhà nước. Riêng ở điểm này các anh lại càng phải lưu ý hơn về lượng khoan hồng và lòng thương yêu cách mạng dành cho các anh. Các anh cứ thử nghĩ xem, nếu cách mạng không có tấm lòng bể rộng sông dài thì việc gì phải tốn kém lo mãi cho những kẻ chậm tiến, không chịu phấn đấu tốt trong học tập cải tạo? Ðàng này cách mạng vẫn kiên trì tạo điều kiện vật chất cho những kẻ chưa tốt, ngoài cơm ăn còn có áo mặc, để mà tiếp tục phấn đấu trở thành người công dân lương thiện phục vụ xã hội, phục vụ đất nước sau này. Ðó chính là nét ưu việt nổi bật của đảng ta, của chế độ ta. Các anh phải suy nghĩ cho kỹ trước khi kết luận."

Bọn "rau răm ở lại" đã hiểu rõ thân phận mình nên hoàn toàn trở lại im lặng. Tên chính trị viên có vẻ hài lòng trước thái độ... biết điều ấy. Hắn tiếp, "Vậy thì... sáu là, mỗi ba tháng các anh sẽ được viết thư về thăm gia đình, và ngược lại chính quyền địa phương cũng tạo điều kiện để gia đình các anh hồi âm. Cách viết thư như thế nào, động viên lẫn nhau ra sao vân vân và vân vân sẽ được học tập sau. Bảy là, từ nay, bằng mọi giá ta sẽ biến trại này thành một xã hội xã hội chủ nghĩa nho nhỏ; ta sẽ cùng nhau chứng minh câu thơ của đồng chí Tố Hữu là đúng triệt để: Bàn tay ta làm nên tất cả, với sức người sỏi đá cũng thành cơm." Hắn ngưng nói, cầm lên ly nước có màu xá xị nhấp một chút, rồi tuồng như không muốn để lỗ tai bọn "nguỵ" được kịp thở, hắn đặt ly nước xuống rồi trở lại ngay với vấn đề. Hắn tiếp, "Mai đây qua các khẩu hiệu, các anh sẽ có những tiêu chuẩn chắc chắn để phấn đấu trong học tập cải tạo, đạt chỉ tiêu các mặt theo đúng nguyện vọng của đảng, của nhà nước, của nhân dân, của gia đình và của cả bản thân," hắn liếc nhìn đồng hồ tay. "Giờ đã gần 11 giờ, để tranh thủ thời gian cho các anh về sinh hoạt cơm nước, tôi xin nhường lời lại cho đồng chí thủ trưởng lên lớp tiếp với các anh."

Tên thủ trưởng hăm hở tiến lên nhận lấy máy. Qua giọng nói, người nghe đoán được hắn gốc Quảng Nam nhưng đã sống giữa tập thể người miền Bắc lâu ngày. Dù hàm răng không vẩu nhưng chân dung hắn cũng không khác cái bia bắn là bao. Vừa cầm lấy loa hắn lên giọng nói ngay, "Ðồng chí chính trị viên vừa lên lớp với các anh vài khâu then chốt trong bước đầu học tập cải tạo. Chắc chắn trong các anh còn rất nhiều tâm tư nguyện vọng mà chưa có dịp bày tỏ. Tuy nhiên, rồi đây ban chỉ huy trại sẽ tạo nhiều điều kiện cho các anh bày tỏ nó ra. Hiện tại nói thế đã đủ. Nhân danh thủ trưởng, tôi cũng có vài lời nhắn nhủ với các anh em học viên cải tạo như thế này. Các anh đừng bao giờ quên các anh là những kẻ có tội; có tội với đảng, với Tổ quốc, với nhân dân. Ðồng lúc, các anh cũng đừng quên đảng là người sống có tình có lý; có tình vì luôn luôn khoan hồng cho những kẻ có tội nhưng biết thành tâm ăn năn hối cải; có lý vì họng súng cách mạng cũng luôn luôn sẵn sàng bốc khói trước những kẻ ngoan cố không chịu học tập cải tạo, tiếp tục con đường chống phá cách mạng chống phá nhân dân. Hôm nay cách mạng quy các anh về đây để cùng sống dưới một ‘mái trường,’ tạo điều kiện tốt để các anh học tập lao động hầu trở nên người hữu ích, lương thiện, góp phần phục vụ đảng, phục vụ nhân dân, xây dựng một xã hội mới độc lập, tự do, ấm no, hạnh phúc và giàu mạnh cho muôn đời con cháu mai sau. Trong tương lai gần đây, tuần tự từng bước các anh sẽ được hướng dẫn đi vào nhiều khâu khác nhau của một quá trình học tập cải tạo. Hôm nay là ngày mở đầu cho bước đường dài phấn đấu đó. Nhiệm vụ và yêu cầu trước mắt là các anh phải chấp hành cho tốt nội quy trại đề ra. Các anh cũng cần phải nhớ rằng tất cả những kết quả tốt nhất định sẽ giúp các anh sớm được về đoàn tụ gia đình; ngược lại, kẻ gây kết quả xấu không những cá nhân thiệt thòi mà gia đình kẻ đó cũng phải chia sẻ nhiều trách nhiệm trước chính quyền địa phương. Bây giờ mặt trời đã đứng bóng, ban chỉ huy trại cho các anh về nghỉ để sửa soạn cơm trưa. Chiều nay các anh khối trưởng sẽ cho khối tập họp tại phòng lúc 2 giờ. Các cán bộ quản giáo sẽ xuống hướng dẫn các anh sinh hoạt thảo luận những huấn thị mà tôi và đồng chí chính trị viên đã truyền đạt sáng nay."

Ðứng mấy tiếng đồng hồ bọn tù vừa khát vừa mệt. Rồi sau khi trải qua vài câu hô hoán, mọi người được lần lượt quay trở lại phòng. Trong bữa trưa hôm ấy, câu được anh em sử dụng nhiều nhất là: Cầu chúc bạn được hưởng ơn mưa móc năm bộ quần áo của nhà nước!