Door Jerome Socolovsky
Zijn de Verenigde Staten evenzeer verantwoording schuldig aan het
Joegoslavië-Tribunaal als Slobodan Milosevic? Een intern rapport
van het Tribunaal over de NAVO-campagne die een eind moest maken aan
het wrede optreden van Milosevic' troepen in Kosovo, heeft
VN-aanklager Carla del Ponte in een moeilijk parket gebracht en
ergernis gewekt in de VS.
Het rapport gaat in op beschuldigingen dat de door de VS gedomineerde
NAVO internationaal oorlogsrecht heeft geschonden met zijn 78 dagen
durende bombardementen op Joegoslavië. De beschuldigingen zijn
afkomstig van een aantal westerse rechtsgeleerden en Russische
parlementsleden. Zij hebben Del Ponte een lijst overhandigd van
gevallen waarbij NAVO-bombardementen de levens van burgers hebben
geëist Daaronder zijn de aanval op een brug waar op dat moment
een passagierstrein over reed, de beschietingvan een
vluchtelingenkonvooi bij Djakovica en de beschieting van het gebouw
van de Servische televisie in Belgrado. Servische functionarissen
hebben gezegd dat bij de NAVO-aanvallen meer dan driehonderd mensen
ziin omgekomen, maar dat is niet door onaflhankelijke bronnen
bevestigd.
Volgens prof. Michael Mandel, hoogleraar rechten aan de York
universiteit in Toronto, bevat de mede door hem samengestelde lijst
beschuldigingen tegen 68 leiders van NAVO-lidstaten wegens flagrante
schending van het internationaal recht. ,,Wij denken dat zij even
schuldig zijn als Milosevic" zegt Mandel metverwijzing naar de
aanklachten wegens genocide en andere oorlogsmisdaden die het
Tribunaal tegen de Joegoslavische president heeft ingebracht.
Het Joegoslavie-Tribunaal, dat in 1993 door de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties is opgericht, kan geen landen of internationale organisaties aanklagen, alleen individuen. Het Tribunaal heeft jurisdictie over alle oorlogsmisdaden die op het grondgebied van het vroegere Joegoslavië zijn begaan sinds het uitbreken van de gewelddadigheden op de Balkan aan het begin van de jaren negentig. Volgens westerse autoriteiten hebben de troepen van Milosevic een groot aantal etnisch-Albanezen gedood in hun anderhalf jaar durende campagne tegen separatisten in Kosovo, waar de NAVO-bombardementen een eind aan maakten.
Elk optreden van het Tribunaal tegen NAVO-vertegenwoordigers zou
uiterst controversieel zijn, niet in de laatste plaats omdat zeker de
helft van de arrestanten waarover het Tribunaal beschikt door de NAVO
is opgebracht.
Het militair bondgenootschap zegt dat het niets te duchten heeft
omdat het zijn uiterste best heeft gedaan om ervoor te zorgen dat bij
de campagne tegen Joegoslavië de internationale regels in acht
werden genomen. Het Witte Huis heeft duidelijk gemaakt dat een
eventueel optreden van het Tribunaal tegen de NAVO in Washington zeer
slecht zou vallen. Het noemt het idee om het gedrag van het
bondgenootschap aan een onderzoek te onderwerpen 'volkomen
ongerechtvaardigd'. De NAVO heeft bij de voorbereiding en uitvoering
van de campagne alle wetten inzake oorlogvoering in acht genomen en
zich buitengewone moeite getroost om collateral damage (bijkomende
schade, in de zin van burgerslachtoffers) te vermijden, aldus het
Witte Huis.
De Verenigde Staten huldigen sinds lang het standpunt dat hun
manschappen en officieren niemand anders verantwoording schuldig zijn
dan de eigen militaire leiding en zijn als een van de weinige landen
gekant tegen de oprichting van een permanent tribunaal voor de
berechting van oorlogsmisdaden .
Del Ponte heeft ontkend dat er een formeel onderzoek naar de NAVO op
stapel zou staan, maar toegegeven dat haar medewerkers de
beschuldigingen hebben bekeken. Als onafhankelijke instantie kan het
Tribunaal echter onder druk worden gezet op basis van het rapport een
formeel onderzoek te starten. De Zwitserse hoofdaanklager bevindt
zich in een moeilijk parket volgens Frits Kalshoven, voormalig hoofd
van de VN- commissie wier verslag over wreedheden in Bosnië in
1993 de basis vormde voor de oprichting van het Tribunaal. ,,Het is
gevaarlijk voor haar om er geen aandacht aan te schenken, om
dergelijke verzoeken domweg te negeren omdat zij van de verkeerde
kant komen, politiek gesproken. Haar mandaat is om niet politiek te
zijn."
Kalshoven verwerpt het idee dat de schendingen die de NAVO worden
aangewreven te vergelijken zijn met de bloedbaden waar Milosevic van
wordt beschuldigd. Wel denkt hij dat de NAVO de wereld uitleg
verschuldigd is - voor een onaflhankelijke gerechtelijke instantie
over de oorzaak van de burgerslachtoffers en de vraag waarom
Joegoslavië niet formeel de oorlog is verklaard voordat er
bommen werden gegooid, wat volgens internationale conventies behoort
te gebeuren.