niEUwsniEUwsEuropa komt onafwendbaar dichterbij. Dat is een bekend gegeven. Lidstaten moeten hiervoor niet weglopen, maar de situatie onder ogen zien en maatregelen nemen om zich aan te passen aan de nieuwe situatie. Het moet eigenlijk niet mogelijk zijn dat een instelling als het Europese Hof van Justitie beslissingen moet nemen die lacunes in Europese en nationale wetgeving, ontstaan als gevolg van hun eigen politieke onwil, opvullen. Dat is echter niet het Hof aan te rekenen, maar aan nationale regeringen die veel besluiten niet willen of durven te nemen.
De afgelopen maanden heeft het Europese Hof tot twee maal toe uitspraak gedaan in zaken waar de lidstaten van de EU nooit overeenstemming hebben kunnen bereiken. Eind april oordeelde het Hof dat het mogelijk moet zijn om zonder voorafgaande toestemming een beroep te doen op gezondheidszorg elders in de EU en dit te declareren bij de verzekering in eigen land. Vervolgens besliste het Hof in juni dat nationale beperkingen voor transport van afval binnen de EU dat hergebruikt wordt in strijd is met Europees recht. Teneinde hergebruik van afval in gehele EU te stimuleren moeten afvalstoffen bestemd voor nuttige toepassing vrij tussen de lidstaten kunnen circuleren.
Ondanks het feit dat bovenstaande beslissingen niet zijn genomen door democratisch gekozen instellingen kan toch worden gesproken van een overwinning voor de burgers van Europa. Inwoners van de EU zijn voor gezondheidszorg niet meer per definitie gebonden aan nationale grenzen. Patiënten kunnen zorg ‘inkopen’ over de grens, wat goedkoper en sneller kan zijn. Ook meer grensoverschrijdende samenwerking op afvalverwerkingsgebied is goed voor de portemonnee van burgers omdat afval op een zo snel en goedkoop mogelijke manier kan worden verwerkt. Dit is allemaal in overeenstemming met het individuele zelfbeschikkingsrecht waar D66 zich altijd zo sterk voor maakt.
Het willen vasthouden aan autonomie op terreinen als gezondheidszorg en afvalverwerking door de lidstaten van de EU is door de twee uitspraken van het Hof impliciet veroordeeld. Dat betekent dat lidstaten niet stil kunnen blijven zitten. Het volstaat dus niet om, zoals bondskanselier Kohl op de top van Cardiff deed, het Hof van Justitie beschuldigen van overtreding van bevoegdheden omdat bovenstaande uitspraken Duitsland niet bevallen. Lidstaten zullen actief afspraken moeten maken hoe eventuele negatieve gevolgen van de uitspraken op te vangen. Hierbij valt te denken aan verstoring van het financiële evenwicht in de zorgstructuur van een bepaald land en milieurisico’s bij afvaltransport.
Europa komt, of lidstaten dit nu willen of niet, ongemerkt dichter bij de burger. De, op zichzelf deugdelijke, machinist van de Europese trein die voortdendert is echter op dit moment een niet-democratisch gekozen instelling. Het wordt tijd dat regeringen van de lidstaten in samenwerking met de nationale parlementen en het EP de voortrekkersrol inzake het Europese integratieproces terugnemen. Dit betekent dus dat er meer ‘Europees’ gedacht moet worden. Was "Europa dichter bij de burger" niet het motto dat centraal stond bij het Verdrag van Amsterdam, dat door alle regeringen is ondertekend ? Het wordt tijd dat zij hier ook daadwerkelijk naar gaan handelen.