Mehmet Ergün Okur

Cayinizm ya da Caynacılık, kaba bir tanımla Hindistan'da M.Ö. 6. yüzyılda Vardhamana Mahavira tarafından kurulan ve yayılan din ve felsefe sistemidir. Eski Hint tarihinden anlaşıldığı üzere Hindistan'da görülen en büyük ve en eski dinlerden biridir.

Kast sistemi, Hindu toplumunun birlik ve beraberliğini paramparça etmiş ve kişisel özgürlüğünü engellemiştir. sadece baskıcı bir öğe olmuştur. Sıkılaşıp çoğalan kast sistemi, Brahman'lar ve Kshatriya'lar arasında ihtilaflar ortaya çıkartmaya başladı. Brahman'lar toplumda en üst yeri almaktaydılar. Kshatriya'lar yani savaşçılar ikinci büyük yeri almaktaydılar. Kshatriya halkından oluşan insanlar düşmanla savaşırlardı. Diğer kastlar savaşla ilgilenmez, savaştan uzak dururlardı. Kshatriya'lar, Brahman'ların üstünlüğünü bozmak için çareler aramaktaydılar.

İşte bu ekollerden evrensel hoşgörüyü savunan Cayinizm, toplumun soyla belirlenen sınıflara bölündüğü, kastlara ayrıldığı Brahman sistemine ve dönemin Vedanta kültlerine bir tepki olarak gelişmiştir. Cayinizm'in kurucusu olarak kabul ettiğimiz Vardhamana Mahavira vedalara, kurban amacıyla hayvan kesilmesine, kast düzenine ve tanrı inancına karşı çıkmıştır.

Bu sisemin kurucusu sayılan Mahavira, "büyük kurtarıcı, büyük kahraman" anlamına gelir. Mahavira'nın doğum ve ölüm tarihi hakkında çeşitli kaynaklar değişik tarihler vermekle beraber, M.Ö. 599 yılında bugünkü Bihar eyaleti sınırları içerisinde Patna yakınlarında doğduğu bilinmektedir.

Onun ebeveynleri Siddharta ve Trishala, ondan önce dindar Caynalar'dı. Tanrısal Parshvanatha'ya tapanlardandılar. Mahavira onların ikinci oğluydu. Onu, "büyükmek, gelişmek" anlamına gelen Vardhamana diye adlandırdılar. Babası Nata klanının reisiydi. Ayrıca Kshatriya kastından yani askeri ve yönetici sınıfı üyesiydi. Mahavira, doğum tarihinden anlaşılacağı üzere, Buddhizm'in kurucusu Buddha Gautama'nın çağdaşıdır. Bütün eski Tirthankara'lar ve Buddha gibi Mahavira da Ari kökeninden gelmiyordu ve Brahman'ların atalarını ve Veda geleneğinin bütün bilgeliğini kaynağını oluşturan o yarı tanrısal kahinlerle, bilgelerle, şairler ve büyücülerle uzaktan akraba bile değildi. Buddha gibi Mahavira da Kshatriya kastındandır. Mahavira'nın varlığının ve etkisinin geleceğe intikal eden yankılarını hem Budistik hem de Cayinistik metinlerde bulabiliriz. Budacı metinlerde "Nataputra" yani "Nata'ların Oğlu" olarak ondan sözedilir. Çağdaşları arasında birçok ünlü düşünür ve filozof bulunur. Zerdüşt, Pisagor, Konfiçyus gibi isimler ve birçok helenistik filozof bu isimlere örnektir.

Mahavira'nın babası, o yirmisekiz yaşına geldiğinde ölünce, o da Cayna rahibi olmaya karar verdi. Sarayı terkedip, büyük kardeşi Nandivardhana'nın iznini alarak, alışılagelen Cayna usulleriyle bir tarikata girdi. Bu tarikatta çileci bir yaşam sürmeye ve derin düşünce egzersizlerine başladı. Tam bir kendini öldürme diyebileceğimiz bu yaşam oniki yıl sürdü. İlk onüç aydan sonra giysilerini çıkardı ve uzun bir sınama devresinden sonra, herşeyi bilmeyi ve dünyevi bağlantılardan kurtulmayı kapsayan ve Buddha'nın aydınlanmasına karşılık gelen durumu elde etti. Vardhamana bundan sonraki yaşadığı yıllarda, heryerde Ganadhara'lar diye adlandırılan onbir müridine öğretisini öğretti ve Cayinizm'i yaymakla kalan yıllarını geçirdi. Pava'da başka bir deyişle Bihar'da öldüğünde ve böylece son kurtuluşa yani Nirvana'ya kavuştuğunda hayatının yetmişikinci yılında bulunuyordu. Ölüm tarihi Shvetambara tarikatına göre M.Ö. 527'dir. Pava, o tarihten sonra Cayinist'lerin başlıca hac yerlerinden biri oldu.

Vardhamana Mahavira, hayatının bir bölümünde sürdürdüğü çileci yaşamdan sonra, "ruhsal dünyayı fethetmiş" anlamının yüklendiği "Cina" lakabını (yenmiş, kahraman, fatih) almıştır. Cina'lar ya da başka bir deyişle Tirthankara'lar, yaşamın yeniden doğuş ırmağını başarıyla geçip, izleyenlere yolaçan kişilerdir. Yol göstericilerdir. "Cayna" kelimesi ise "Cina'nın arkadaşı" veya oğlu anlamına gelir. Cayinizm kelimesi buradan gelmektedir.

Cayinist'ler, Mahavira'yı Tirthankara'ların yani Cina'ların uzun bir sırasının son halkası olarak görürler. Tirthankara'lar yani "Cayna kurtarıcıları", sığ suda geçişi hazırlayanlardır. "Tirthankara" kelimesi, "tirtha yapan" anlamına gelir. Sanskrit dilinde "tirtha" kelimesi ise, "kutsal ırmak sığlığı" anlamının karşılığıdır.

İnanışa göre Tirthankara'lar evrenin kubbesinde semavi bir yerde otururlar. Hiçbir dua onlara ulaşamaz. O yüksek, ışıklı yerden insanların zahmetle dolu bulutlu alanına inmeleri mümkün değildir. Evlerde yapılan Cayna ayinlerinde, o eskiden alışılagelen Hindu tanrılarına ufak bağışlar için dua edilir. Tanrılardan zenginlik, uzun ömür, erkek oğul gibi isteklerde bulunulur. Ama Cayna kültürünün en yüksek hedefi olan Tirthankara'lar, doğal düzenin tanrısal yöneticilerinden daha üstündür.

Cayinist'ler, dinlerinin bir başlangıcı bulunmadığına ve dünya tarihinin her döneminde yetkinliğe ve mutlak özgürlüğe ulaşmış Thirtankara'lar aracılığıyla insanlığa bildirildiğine inanırlar. Tirthankara'ların bugüne intikal eden sayısı yirmidörttür ve bu zincir yüzyılların içinden geçilerek çok eski çağlara kadar uzatılır.Aslında Cayinist'ler,evrenin devirli periyotlar halinde yeniden ve yeniden oluştuğunu söylüyorlar. Tirthankara'ların sayısının kırksekiz tane olduğuna inanıyorlar.(Her yarım devir için yirmidört tane Tirthankara gelmekte.)Bu devirlere "Utsarpini" ve "Avasarpini"derler.Utsarpini'de,evrenin manevi ve fiziki durumu,çağlar dönem dönem sıralanmıştır.Avasarpini'de ise bir başa dönüş,yeniden oluşum mevcuttur.Bu zaman dönemleri sonsuzdur ve Tirthankara'lar insanlara düzenli aralıklarla ulaşırlar.Çağlar boyunca gerilere uzanan ve onlardan herbirinin dünyayı döneminin gereklerine göre ve bir öğretiye sımsıkı bağlı kalarak aydınlatmış olan yarı efsanevi kurtarıcıların bu zinciri,Cayinizm dininin ebedi olduğuna olan inanca işaret etmektedir.O, daima yeniden ortaya çıkmış ve canlandırılmıştır.Sonsuz olarak birbirini izleyen çağların herbirinde sadece şimdiki zamanın aşağıya inen dizinin yirmidört Tirthankara'sı tarafından değil, tersine, aynı zamanda sonu olmayan bir dünyada, sonsuz sayıdaTirthankara'lar tarafından temsil edilmiştir.Dolayısıyla bu inanışa göre, Cayinizm dini çok eski ve sonsuz bir dindir.Bu dinin kurucusu ilk Tirthankara olan Rshabhanatha (Lord Rshabha Deo)'dır.Ama vedalarda ve puranalarda bu adla ilgili çok az bilgi vardır.Yacur veda metinlerinde üç Tithankara'ya değinilmiştir.Rshabha, Ajitnath ve Arshtanemi.Bhagavata purana, Rshabhadeva'nın Cayinizm'in kurucusu olduğunu belirtir.Rshabha'nın adı Vishnu'nun dokuzuncu vücut bulmuş halinden (avatara) gelmektedir.Rshabhana'nın adı Vamana ve Rama, Krshna ve Buddha avataralarından öncedir.Böylece Rshabha'nın Rg veda'nın oluşumundan çok önceleri yaşadığı çok açıktır.Buna göre onların dini çok eskidir.En azından Tirthankara olarak Mahavira'dan hemen önce gelen Parshvanatha'nın yaşadığı ve bir Cina olduğuna inanmamıza sebep ve bilgiler vardır.Zincirin yirmiüçüncü sırasında yer alan Parshvanatha'ya (M.Ö.8.yüzyıl) değin öteki Tirthankara'lar hakkında hemen hemen hiç tarihsel bilgi yoktur.Mohencodaro ve Harappa'da yapılan kazılar göstermiştirki Cayinizm günümüzden beşbin yıl önce vardı.İndus mühürlerinin üzerlerindeki tanrı imajları Rshabhadeo'nun Mathura'daki duran pozuna benzer.

Aslında Cayinizm'in gerçek kurucusu,yayıcısı ve düzenleyicisi olarak kabul ettiğimiz son Tirthankara olan Vardhamana Mahavira bir kurucu değil yüzyıllar öncesinden gelen bir geleneğin canlandırıcısı sayılmalıdır.Mahavira, tamamiyle yeni bir öğreti geliştirmemiştir.O, sadece zamanın bütün iniş çıkışlarından, zaferlerden ve talihin cilvelerinden uzak bir ülkeye girmek için insani korkunun ve cinsel isteğin alanlarından dışarı çıkan Tirthankara'ların, Parshvanatha'nın ve kuşkusuz daha önceki çok sayıda azizlerin ve bilgelerin öğretmiş olduklarını sadece değiştirmiş ve geliştirmişti.O, yeni bir çileciler topluluğunun kurucusu değildi; tersine, eski bir topluluğun yeniden düzenleyicisiydi.

Shvetambara tarikatının kutsal yazılarında geleceğe intikal eden bir dialogda Parshava'nın ve Mahavira'nın öğretilerinin özünde aynı oldukları açıklanır. Parshava'nın bir müridi olan Keshi, sonraki üstad Mahavira'nın bir müridi olan Sudharma-Gautama'ya sorular sormaktadır. Bütün sorularına onun görüşüne göre yanlış cevaplar almıştır. Bu yüzden onun üstüne daha çok düşmüştü : " Parshava'ya göre büyük adak olarak dört adak vardır. Buna göre Mahavira neden beş adaktan sözetmektedir?" bunun üzerine Gautama cevap verir : " Parshava zamanın ruhunu kavramıştır ve dört adağın sayılmasının döneminin insanlarına uygun olduğunu anlamıştır. Mahavira eşik dört adağı Cayna öğretisinin döneminin insanlarına anlaşılır kılmak için beş yapmıştır. Her iki Tirthankara'nın öğretileri arasında önemli bir ayırım yoktur." Parshava'nın öğretisinin taraftarı olan Keshi'nin kuşkulandığı beşinci adağı giyiniş üzerine olanıydı ve işte bu, ayırıma götürmüştü. Çünkü o tutum yaşanan hayatta bir sürü değişiklikleri gerekli kılmıştı. Muhafazakarlar (Digambaralar) havayla giyinik kalmakta ısrar etmekle kalmıyorlardı, aynı zamanda Mahavira'nın bütün diğer reformlarını da reddediyorlardı. Örneğin, Mahavira'ya göre kadınlar riyazetçi adaklarda bulunmalıydılar. Oysa onlar havayla giyiniklerin tarikatında dışarıda bırakılmışlardı. Onlar böylece daha sonraki bir erkek enkarnasyonuna kadar beklemeliydiler. Buna karşın Mahavira'nın büsbütün yeni bir şey vaaz etmediği muhakkaktır.

Eski dönemlerde Cayna rahipleri tamamen çıplaktılar. Onlar bütün kast özelliklerini ve ayırım işaretleri çıkarmışlardı. Bunlar esasında Hint giyinişine dahildirler ve o giysiyi taşıyanın insanın bağlılığının ağına takılıp kalmasını simgelerler. Daha sonraları Mahavira döneminde birçokları bir beyaz giyisiye büründüler. Nezaket kurallarına verilen bir ödündü bu ve kendilerini Shvetambara diye adlandırdılar ki, bu giysileri (Ambara) beyaz (Shveta) olanlar demektir. Bu resmi giyisi mermer saflığının idealine işaret eder ve muhafazakarların kahramane giysi türünden çok ayrı değildir. Bazıları kendilerine Digambara dediler; yani bu, giysileri (Ambara) mekanın (Dig) dört çeyreğini dolduran eleman demektir. Bu ise, "hava giyinenler" anlamındadır. Digambara'lara Digvasana'lar da denir. Hangi mezhebin daha eski olduğuna dair iki mezhep taraftarları arasında bugün bile bir çekişme mevcuttur.

Bazı günümüz Cayinistlerine göre ise, Mahavira'nın Nirvana'ya ulaşmasından yüzyetmiş yıl kadar sonra, Açarya Bhadrabahu Swami Cayinist cemiyetinin başına geçti ve her iki meshebi bir arada kabul etti. Bu sırada Çandra Gupta, Magadha'da kraldı ve oniki yıl süren bir kuraklık başlamıştı. Bhadra- Bahu bu kuraklığı önceden tahmin etmiş ve kişişlerin uyması gereken beş kural (mahavrata), giysi giyilmemesi ve eldeki yiyecekler nedeniyle inananlar için dini izlemenin çok zor olacağına karar vermişti. Böylece kendisinin taraftarı oniki bin kadar kişiyle güneye gitti ve buraya yerleşti. Geride kalan Cayinist'lere Açarya Sthulibhadra rehberlik etti ve bu kuraklık sırasında inananların yaşıyabilmesi ve dini rahat izlemeleri için bazı kuralları gevşetti. Bu tarihi olay Digambara ve Shvetambara mezheplerinin oluşmasına nedendir. Fakat esas ayırım Açarya Vajrasen zamanında olmuştur. (Mahavira'nın Nirvana'ya ulaşmasından altı yüzyıl kadar sonra)

Tarihçilere göre, Mahavira riyazet için kapandığı zaman hiçbir şey giymiyordu. Bununla beraber onun müritleri her iki tarzı da kullanıyorlardı. Parshava'nın müritleri ise beyaz elbiseler giyiyorlardı.

Digambara'lar kadınların kurtuluşa asla eremeyeceğine inanırdı. Her iki mezhepte de keşişlerin kadınlarla ilişki kurması yasaklanmıştır. Cayna'cılar arasında kadınlar hiçbir zaman çok düşük konumda olmamıştır. Başlangıçta kadınların da kurtuluşa erebileceği kabul edilmiş ama dinsel hiyerarşide her zaman erkeklerden sonra gelmişlerdir. Mahavira, kadınların da çileci tarikatlara girmesine izin vermiş, gerek rahibelerden gerekse keşişlerden aynı davranış ilkelerine ve ruhani kurallara uymalarını istemiştir. Shvetambara'lar, ondokuzuncu Tirthankara olan Mallinatha'nın bir prenses olduğuna inanırlar. Halk arasında kadınlar da erkekler gibi ayinlere katılırlar. Fakat muhafazakar Digambara'lara göre kadınlar Nirvana'ya kavuşamazlar ve keşişlerin çıplak olması nedeniyle kadınlar tarikat dışında bırakılmıştır.

Digambara'lar, Shvetambara'ların kutsal metinlerini kabul etmezler ve metinlerin asıllarının kademeli olarak Mahavira'nın Nirvana'ya kavuşmasından sonra kaybolduğunu veya yokedildiğini iddia ederler. Böylece onların kendilerine ait tam bir kutsal metinleri yoktur; fakat Digambara'ların ilk zamanlardan beri dini ve kendilerine ait bir tarihleri, dini törenleri vardır.

Digambara'ların önemli kutsal metinlerinden sayılabilecek Tattvarthadhigama-sutra, Shvetambara'ların da en önde gelen kitaplarından biridir. Bu kitabın yazarı Umasvati'dir. Ayrıca Digambara'lar, Karma (nedensellik sonucu ortaya çıkan eylem) üzerine bölümlerden oluşan Karmapravhrta'yı kutsal sayarlar bu metinler Prakrit dilinde yazılmışlardır.

Digambara'lar, daha çok güney Hindistan'da yayılmışlardır. Burada eski çağlardaki Hindistan tarihinde önemli bir konumda yeralmışlardır. Araştırmacılarca, Dravid'lerin edebiyatında Cayinizm'in etkileri görülür. Ayrıca Digambara'ların kendilerine ait kapsamlı bir edebiyatı olduğu da araştırmacıların görüşleridir. Bu edebiyat genelde Sanskrit metinlerden oluşmaktadır. Bu da bizi büyük bir geçmişe götürür ve eğer Shvetambara'ların kutsal metinlerini kabul edecek olursak onlardan eskidir diyebiliriz.

Digambara'ların giyiniş ve kadınlar konusundaki görüşlerini yadsıyan Shvetambara'lar, Digambaralara göre çok daha geniş bir kutsal metin toplamı geliştirdiler. Onlara göre, Mahavira'dan sonra sözlü olarak saklanan kutsal buyruklar M.Ö.4.yüzyıl sonlarında Patna'da Pataliputra'da toplanan ruhani meclis eliyle sistemleştirilerek kaleme alınmıştır. Ama bu metnin günümüzdeki biçimini ancak sekiz yüzyıl sonra (M.S.454 ya da 467) aldığı konusunda genellikle görüş birliği vardır.

Shvetambara'ların kutsal metinleri Mahavira tarafından bizzat oluşturulmamıştır ama bazılarının onun tarafından İndrabhuti'ye sözlü olarak söylendiği iddia edilmektedir. Shvetambara kutsal metinleri (Agama) kırkbeş bölümden oluşur. Bunlar;

*Anga'lar olarak bilinen onbir ana metin ki bu metinler kitapların en eski kısımlarıdır ve kırkbeş bölümü kapsar. Onikinci metin ise en az ondört yüzyıldır kayıptır.

*Bu onbir metnin yanı sıra oniki tane Upangalar yani bütünleyici metinler

*10 Painnas (Prakirnas) ya da sınıflandırılmış metinler.

*Çileci yaşamın kurallarıyla ilgili altı tane Çheda-Sutra

*Biliş ve bilgi kuramı üzerine Nandi ve Anuyogadvara isimli iki tane Çulika-Sutra

*Değişik konularla ilgili dört tane Mula-sutra

Sanskritin yanında Prakrit dilini, Digambara'larla birlikte Shvetambara'lar da kullanmıştır. Ayrıca daha sonraki Cayinist'ler de Cayinizm'i anlatan kitaplar yazmışlardır. Tejapala'nın oğlu Vinaya tarafından yazılan Lokaprakasa adlı ansiklopedi buna örnektir.

Cayinist'lerin kendi aralarında mezheplere ayrılmasının yanında, bu mezhepler de kendi içlerinde kollara ayrılırlar. Shvetambara'lar kendi aralarında iki kola ayrılırlar;

* Shvetambara Murti Pujak (Puta tapanlar)

* Shvetambara Non-Murti Pujak (puta tapmayanlar)

Shvetambara Non-Murti Pujak Cayinistleri de Sthanakvasi Cayinistleri ve Terapanthi Cayinist'leri olmak üzere ikiye ayrılmışlardır. Digambara Cayinist'leri de içlerinde üç ana kola bölünmüşlerdir.

*Taran Panth (Puta tapmayanlar)

*Digambara'lar mükemmel insanlar kabul ettikleri (Kevalin'ler) Tirthankara'lar gibi kişilerin yemeyip içmemesi gerektiğine inanıyorlardı. Shvetambara'lar ise onların da normal insanlar gibi yiyip içerek kalan hayatlarını yaşamaları gerektiğine inanıyorlardı.

*Digambara'lar yirmidört Tirthankara'nın hepsinin erkek olduğuna inanıyorlardı. Shvetambara'lar ise Tirthankara'ların genelde erkek olduğuna fakat ondokuzuncu Tirthankara olan Mallimatha'nın kadın olduğuna inanıyorlardı ve bu, kuralı bozuyordu. Fakat iki mezhep de Tirthankara'ların Kshatriya yani savaşçı kastında doğduğuna inanıyordu.

*Digambara'lar kadınların kurtuluşa erişemeyeceklerine, Shvetambara'lar ise her iki cinsin de kurtuluşa ulaşabileceğine inanıyorlardı.

*Mahavira'nın hayatı hakkında iki mezhepte görüş ayrılığı vardı. Ayrıca Shvetambara'lar, Mahavira'nın Yashodha ile evlendiğini ve ondan Priyadarshana adında bir kızı olduğunu söylerken, Digambara'lar onun hiç evlenmediğini iddia ediyorlardı.

*Shvetambara'larda Tirthankara heykelleri süsler taşır ve gözleri Murti Pujak mezhebinde tapınanlara doğru bakardı. Digambara heykelleri ise süs taşımazlar ve gözleri meditasyon konumunda yere bakardı. Her iki mezhepte de Tirthankara heykelleri elbise giymezdi.

Cayinist felsefeye göre, tüm evren ve evreni oluşturan her şey ikiye bölünmüştür. Cayinist'ler evrenin ruh ya da canlı madde demek olan "Civa" ve bunun tersi yani canlı olmayan töz, madde anlamında "Aciva"dan oluştuğuna inanıyorlardı. Civa, bütün canlılara olduğu gibi rüzgar ve ateş gibi doğal güçlere de yerleşmiştir. O, katışıksız durumunda, kesintisiz algı, sınırsız bilgi, sonsuz mutluluk ve sonsuz erk gibi nitelikler taşır. Sayısız hayat elementlerinin toplamıdır. Bu elementlerden hiçbiri yaratılmamış ve ölümsüzdür. Civa, doğası icabı herşeyi bilendir, sonsuz enerjiyle donatılmıştır ve mutluluk doludur.

Ruhlar iki çeşittir. Dünyaya ait ruhlar (Samsarin) ve kurtulmuş, özgür ruhlar (Mukta). Dünyaya ait ruhlar dünyada yaşıyanların şekillenmiş ruhlarıdır ve hala yeniden doğuş zinciri (Karma) içinde yeniden ve yeniden doğmaktadırlar. Kurtulmuş ruhlar ise artık yeniden doğmaktan kurtulmuştur ve mutlak saflığa ulaşmıştır. Onlar evrenin tepesinde mükemmellik durumunda yaşarlar ve dünyayla ilgili yapacak bir işleri kalmamıştır. Onlar Nirvana'ya yani kurtuluşa ermişlerdir.

Evreni oluşturan diğer unsurdur. Cansız, maddesel şeyleri temsil eder. O, zaman ve mekanda sonsuz atomlardan oluşmuştur. Hareket edebilir ve durabilir. Aciva beşe ayrılır. Bunlar; Akasha (mekan), Dharma (devinimi olanaklı kılan şey), Adharma (devinimsizliği olanaklı kılan şey), Pudgala (madde) ve Kala (zaman)dır.

Aciva ilkin mekandır. Bundan sadece dünyayı (loka) değil, tersine, dünya olmayanı da (aloka) kuşatan, her şeyi kapsayan kap anlaşılır. Bu sonuncusu devasa makrokozmik adamın ya da kaıdnın sınırları dışında kalan şeydir. Üstelik Aciva sayısız mekan ve birimlerini de (pradesha) kapsar ve yokedilemez.

Dharma, hareketi mümkün kılan ortamdır. İçinden ve arasından geçerek balıkların hareket edebildikleri suyla karşılaştırılır. Adharma ise sükuneti ve hareketsizliği mümkün kılan ortamdır. O, toprakla karşılaştırılır ki onun üzerinde yaratıklar yatık ve ayakta dururlar. Dharma , Adharma ve Akasha, ruhlar ve maddeler için gerekli ortamlardır. Dharma ve Adharma çok geniştir ve tüm dünyayı kaplar çünkü ne ruhlar ne de madde parçacıkları bu dünyanın ötesinekendi istekleir doğrultusunda ne hareket edebilirler ne de durabilirler. Bu iki unsurun yanı sıra Kala yani zaman da Aciva'yı oluşturan bir unsur olarak kabul edilir. Bu unsur değişimleri mümkün kılar.

Karma'ya göre ruh temelde saftır ve bir kristal parlaklığındadır. Doğru bilgilerle doludur. Fakat Karma'nın zincirleri ruhu doğruluktan uzaklaştırır ve onları doğum-ölüm döngüsü içine sokar. Amaç, ruhu maddenin canlı ve cansız yani Civa ve Aciva'nın tutsaklığından kurtarmak, ruhun saflığı maddeye bulaşıp bozulmadan önceki saflığını yeniden kazanmaktır.

Cayinizm'e göre Karma, ince ve görünmez olmakla beraber genede maddi bir tözdür. Hava parçacıkları gibi tüm çevremizi çeviren atomlardır. Ruhlarımızın düşünce, vücut ve sözlerle yaptığın davranışlar Karma'yı çeker. Karma maddesi Civa'ya, yağ sürülmüş bir vücuttaki toz gibi yapışmıştır. Civa'ya sızarak ona ayakbağı olan Karma, yaşam-ölüm döngüsünün ve ruh göçü tutsaklığının kaynağıdır.

Karma'nın zincirlerinden kurtulmanın tek yolu tövbekar ve kurallara bağlı bir yaşam sürmektir. Karma'dan arınmak, oruç tutmak, belirli yiyecekleri yememek, beğeniyi denetim altında tutmak, ıssız yerlere çekilmek, işlenen günahlardan dersler almak, alçakgönüllülük, başkalarına hizmet etmek, çalışmak, neden-sonuç zincirini meydana getiren istek ve tutkularımızı söndürmek, çilecilik ve meditasyonla benliği yok sayarak (Nircara) olabilir.

Cayinist felsefeye göre ruhun başlıca niteliği Çetana yani bilinçliliktir. Çetana hem bilgiyi (Cnana) hem algıyı (Darshana) içerir. Dolayısıyla bilgi ruhun doğuştan gelen özellikleri arasındadır. Ama Karma'ların insan ruhunun önünde oluşturduğu perde yüzünden yeryüzünde sonsuz bilgiye ulaşılamaz. Buna karşılık insanı kurtuluşa götüren Yoga'nın başlıca unsurları gerçekliğin bilgisi, Tirthankara'ların öğretisine inanç (Şraddha) ve kötülükten sakınan doğru davranıştır. Dolayısıyla yoga, doğru bilgi (Samyak-Cnana), doğru algı, inanç (Samyak-Darshana) ve doğru davranıştan (Samyak-Çaritra) oluşan üç mücevher (Tri-ratna) ile özdeşleştirilir.

*Cnnnanavaraniya Karma; doğru bilgiyi geliştiren ve gözden gizleyen Karma'dır.Bu Karma ruh ile hakikatın arasına girer ve belirli bir derecede doğuştan cehaleti giderir.

*Darshanavaraniya Karma; doğru algıyı geliştiren ya da gözden gizleyen Karma'dır.

*Vedaniya Karma; hoş ve nahoş duygular uyandıran Karma'dır.Bu Karma'ya biz bütün hayat deneylerinin sevinç ve acıdan oluşmuş olmasını borçluyuz.

*Mohaniya Karma; aldanış ve karışıklık meydana getiren Karma'dır.Bu Karma,alkol gibi,iyi ile kötüyü birbirinden ayırmamız için bize verilmiş olan yeteneğimizi bulandırır ve uyuşturup sersemletir.Tam kurtuluşa eriş, en yüksek uyanıklığın ruh durumudur.

*Ayushka Karma; bireysel hayatın devamını belirleyen Karma.Bu Karma yaşam günlerinin sayısını tespit eder.Şimdiki zamandaki enkarnasyon esnasında tüketilebilecek olan hayat sermayesini, hayat gücünü belirler.

*Nama Karma; bu Karma vücudun görünüşünü, derisini, şeklini ve bunlar gibi dış görünüş özelliklerini belirler.Nama yani ad, görünür biçimin manevi bir benzeridir.O, dış görünüşün olduğu kadar o nesnenin, hayvanın ya da kişinin iç karakterinin de son ayrıntısına kadar belirlen mesini sağlayan Karma'dır.Nama Karma fırçasıyla bir portrenin karakteristik çizgilerini çizen ve çizdiği şekli, tanınır ve kişisel yapan bir ressama benzer.

*Gotra Karma; bu Karma doğuşumuzdaki ailemizi ve durumumuzu belirler.

*Antaraya Karma; bu engelleyici Karma'dır.Bizi istediğimiz zaman iyi iş yapmaktan veya kötü hareket yapmamaktan alıkoyar.Cayinist sistem, bu sekiz Karma'yı ayrıca 144 alt bölüme ayırmıştır.Bu Karma'lar bizi doğum ve ölüm, mutluluk ve mutsuzluk döngüsünün kapanında tutar.

Cayinist'lere göre, eğer tanrı evreni yaratsaydı, yaratmaya karşı bir arzu duyması gerekecekti ve bu arzu onun mükemmel olmasını engelleyecekti.Cayinist'ler yaratıcı, yaşatıcı ve yokedici olarak tanrıya inanmasalar bile, yine de gizli bir tanrı inançları vardır.Yaratıcı olarak değil ama mükemmel insan olarak.Kişi bütün Karma'larını yok ederse, bilge ve herşeye gücü yeten haline gelir.O, kurtulmuş ruhtur.Kurtuluşun mükemmel neşe dolu ortamında yaşar.Bu yaşayan varlık Cayinist'lerin tanrısı haline gelir.Cayinist'lerin bir tane tanrısı olmamasına rağmen her yaşayan canlıda tanrı olabilme potansiyeli vardır.Tanrılar sınırlandırılamaz ve yaşayan ruhlar özgürlüğe kavuştukça sayıları devamlı olarak artmaktadır.Zaten Cayinizm'in temel amacı sekiz tip Karma'yı yok ederek ruhu kurtuluşa erdirmektir.

Cayinist metinlerde, Hindu etkisinden ya da ortak Hint mirasından kaynaklanmış başka tanrıların da adı geçer.Ama, Tirthankara'lar ve kurtuluşa ermiş ruhlar(Siddha) bütün bu tanrılardan daha üstün tutulur.Açarya'lar(keşiş gruplarının önderleri), Upadhyaya'lar(kutsal metinleri öğretenler) ve Sadhu'lar da(kutsal kişiler) Tirthankara'lar ve Siddha'larla birlikte beş büyük tanrı öbeğini(parameshthin) oluştururlar.

Cayinist felsefe birçok yolla anlatılabilir fakat en fazla kabul gören gelenek "tattva'lar" ya da ilkelerdir.Bu ilkeler Karma'nın işleyişini ve ruhun kurtuluşunu açıklamaya yararlar.Bunlar dokuz tanedir.Daha önce Civa ve Aciva'yı açıklamıştık.Geri kalan yedi tanesi şunlardır:

*Aşrava(Karma'nın akışı); içe akış demektir.Karma maddesinin ruha akması ve yeni bir Karma oluşturmasıdır.Bu kırkiki kanaldan olur.Bunların arasına beş algılayıcı duyu melekesi, üç zihin faaliyeti, dil, fiziksel faaliyet, dört tutku(öfke,gurur,sinsilik,açgözlülük) ve altı gayri tutku(neşe, sevinç, hüzün, keder, korku, antipati) girer.

*Samvara(Karma'nın durdurulması); bu unsur Karma maddesinin ruha akışının durdurulmasıdır, engeldir.Bu dikkat, kontrol,zihinsel düşünceler ve çile çekerek meydana gelir.

*Punya(iyi işlerin sonuçları); iyi olaylarda bulunarak Punya veya iyi Karma'lar kazanılır.Bu tip işler, ihtiyacı olan insanlara yiyecek ve bunun gibi şeyler sağlamak, hayır işleri yapmak, dini propaganda yapmak gibi işlerdir.Punya sağlandığında rahatlık ve mutluluk getirir.

*Pap(kötü işlerin sonuçları); kötü işler yaparak Pap veya kötü Karma'lara yakalanabiliriz.Bu tip işler, zalim veya şiddet dolu olmak , ailelere veya öğretmenlere saygı göstermemek, sinirlenmek, hırslı olmak, kibirli davranışlarda bulunmak ve hile, yalan gibi şeylere düşkünlük göstermek gibi işlerdir.Pap oluştuğunda eziyet, acı ve mutsuzluk getirir.

*Bandha(Karma'nın köleliği); mahpusluk yani Karma maddesinin Civa'yı bağlayıp bastırmasıdır.Bandha, herhangi bir durumda sevgi ya da tiksintiyle verdiğimiz reaksiyonlarla oluşur.

*Nirjara(Karma'nın yok edilmesi); boşaltma demektir.Arındırıcı işlerle Karma maddesinin dışarıya atılmasıdır.Burada Karma maddesi çileci çalışmaların iç ateşiyle yakılır.

*Moksha(kurtuluş); eğer biz kendimizi bütün Karma'lardan kurtarırsak, Moksha yani kurtuluşa ereriz.Ruhlarımız özgür olur.

Kurtuluşa kavuşmak için gereken bu üç şartı sağlamak amacıyla konulmuş keşişlerin uymaları gereken büyük tövbeler vardır. Mahavrata denilen bu tövbeler şunlardır;

*Hiçbir canlıyı öldürmemek ve şiddetsizlik (Ahi msa)

*Yalan söylememek (Satya)

*Çalmamak (Achaurya ya da Asteya)

*Cinsel ilişkiye girmemek (Brahmacharya)

*Mülk edinmemek ve maddesel zevklerden kaçınmak (Aparigraha)

Mahavrata'ların en önemli maddesi olan Ahimsa, Hindistan'daki bütün fikir akımlarını etkilemiş ve Hint inanışlarının büyük bir bölümünde yeralmıştır. Cayinist etiğin temel taşı haline gelmiştir.

Ahimsa yani şiddetsizlik, yaşayan hiçbir canlıya herhangi bir yolla zarar vermeme ilkesidir. Cayinist'ler bu ilkeyi çok ciddi bir şekilde ele almışlardır. Okulların en önde gelen prensiplerinden biri yapmışlardır. Hatta yaşam biçimlerini bu ilkeye göre düzenlemişlerdir. İnsanın başlıca görevi kendi ruhunu ve çevresindeki canlıları geliştirip yetkinleştirmek olduğuna göre, Ahimsa en üstün davranış ilkesidir.

Ahimsa ilkesi bütün canlıları kapsar. Canlının küçük ya da büyük olmasının onlar için bir önemi yoktur. Tüm yaşayan varlıklar boyutlarına, şekillerine bağlı olarak değil çeşitli ruhani oluşumlarına göre eşittir. Hiçbir canlı diğer bir canlıya zarar verme, incitme veya öldürme hakkına sahip değildir. Bunlara hayvanlar, böcekler ve bitkiler de dahildir. Her canlı varolma hakkına sahiptir ve canlılarla mükemmel bir uyum içinde yaşaması gereklidir.

Ahimsa evrensel sevgi ve şevkatin pozitif güçlerinden oluşmuştur. Bu prensibi çiğneyecek kişinin çile çekecek diğer insanlardan bir farkı kalmaz. Şiddetin her türlüsü tamamiyle yasaklanmalıdır. Şiddet sadece fiziksel değildir. Cayinizm'de düşünce eylemin babası sayılır. Düşüncede gösterilen şiddet (bhava-himsa), şiddetin daha ince ve daha tehlikeli bir biçimidir. Ve fiziksel şiddetten (dravya-himsa) önce gelir. Başka bir canlı hakkında kötülük düşünmek bile Cayinizm'de şiddet anlamına gelir.

Çok küçük canlıları öldürmeden ya da incitmeden yaşamak, pratik olarak imkansızdır. Bazı canlılar biz nefes alıken, su içerken ya da yemek yerken bile ölürler. . Cayinizm'e göre hayatın düşük biçimlerini en az öldürmek yaşamın temel hedefi olmalıdır. Evrende yaşamın birçok biçimi vardır. İnsanlar, hayvanlar, böcekler, bitkiler, bakteriler ve en güçlü mikroskopların bile göremeyeceği çok küçük yaşamlar. Cayinizm bütün yaşayan varlıkları duyulara göre sınıflandırmıştır. Beş duyu vardır. Dokunma, tadma, koklama, görme ve duyma. Eğer birden fazla duyu içeren canlılara zarar verilirse bu daha acı doludur. Böylece "vejeteryanlık" ortaya çıkmış ve az duyuya hitap eden yiyeckler tercih edilmiştir. Hatta Cayinist halk meyve bile yemez. Vejeteryan olmayan bütün yiyecekler insanları iki ya da daha fazla duyulu canlıyı öldürmeye iter. Bu yüzden cayinizm vejeterjanlığa kaymış ve vejeteryan olmayan bütün yiyecekleri yasaklamıştır.

Böylece Cayinizm'de keşişlerin uydukları bazı aşırı kurallar ortaya çıkmıştır. Örneğin Şvetambara'lar geceleri yemek yemezler çünkü geceleri yemek yerken küçük böcekleri ve canlıları incitebilirler. Digambara keşişleri ise günde bir kere yemek yerler. Cayna rahipleri canlıları incitmemek için genellikle ay ışığında ellerinde süpürge, ağızları örtülü olarak dolaşır. Cayinist'ler yattıkları yere dahi dikkat ederler. Keşişlerin yarı çıplak ya da çıplak dolaşmalarının nedeni de giysilerinin arasına girecek küçük canlılara zarar vermeme isteğidir.

Ahimsa öğretisi, Caynacı'ların çiftlik ya da silah, tarım aracı ve uyuşturucu satışı gibi uğraşlardan uzak durmasına yolaçmıştır. Buna karşılık ağırlık kazanan tüccarlık ve kuyumculuk gibi meslekler, okur-yazarlık ve eğitim düzeyini büyük ölçüde etkilemiş ve Cayinist'lerin zengin bir toplum haline gelmelerini sağlamıştır. Varlıklı ve nüfuslu Cayinist tüccarların bütün Hindistan tarihi boyunca birçok önemli alanda önemli etkinlikleri olmuştur. Ortaçağda Cayinist'ler arasında da bazı kastlar ortaya çıkmış ama kast sistemine keşişler arasında değil yalnızca halk arasında uyulmuştur.

Ahimsa öğretisi tüm Hint inanışlarını etkilemiş ve Hint inanışlarının yanısıra batı felsefesine de girmiş, halen günümüz dünyasından etkisini sürdürmektedir.

Şimdiye kadar değindiğimiz tüm kuralların yanında Cayinizm'de halkın uyması gereken kurallar da vardır. Halktan kişiler "mula-guna" denilen sekiz kurala ve oniki tövbeye (vratalar) uymak zorundadır.

Halkın ve tüm Cayinist'lerin yapmaları gereken diğer bir olaya ibadettir. Cayinist'lerin yaşadıkları hemen her yörede bir kutsal yapı ya da hac yeri kurulmuştur. Bunlardan bazıları günlük ibadet yeridir. Cayinizm'de tasvirlere tapınma geleneği (puca) erken bir dönemde, belki daha Mahavira'nın ölümünü izleyen ilk yüzyılda gelişmiştir. Kashana döneminde (M.S.1.-3.yüzyıl) iki büyük mzhebin de Tirthankara'ların ayakta ya da bağdaş kurmuş oturur durumda çıplak tasvirlerine tapındığı sanılmaktadır. Rshabhanatha'yı ayakta ve belden aşağısında bir örtüyle betimleyen en eski Cayna tasviri Gucerat eyaletindeki Akota'da bulunmuş ve M.S.5. yüzyıla tarihlenmiştir.

Paryushana Festivali; Cayinist'lerin en önemli festivallerinden biridir. Paryushana, keşişlerin bir yerde kalarak yağmur mevsiminin geçmesini beklemelerine denir. Popüler terminolojide "çaturmasa" da denir. Çünkü yağmur mvsimi dört ay kadar sürer. Bu festivalin en az süresi yetmiş gündür. Festivalin başlangıç günü her iki mezhep için de Bhadrapada ayının beşinci günüdür. (panchami) Eski yazıtlarda Lord Mahavira'nın festivali bu ayın beşinci günü başlattığına dair bilgiler vardır.

Diwali festivali; Lord Mahavira'nın Kartika dağında, yaşam döngüsünden, kurtuluşa ulaşmasını anmak amacıyla düzenlenir. Bu festival Diwalitha festşvalinden on gün sonra yapılır.

Mahavira Cayanti festivali, Cayinist'lerin temel geleneksel festivalidir. Cayinizm'in kurucusu Mahavira'nın doğumu bu festivalle anılır. Cayinizm sadeliğe önem verdiğinden bu festival dışa dönük değildir. Cayinist'ler bu olayı genellikle dualarla hatırlarlar.

sekiz gün festivali; Şvetambaralar'da festival boyunca Kalpasutra ezberden okunur . Bu Lord Mahavira'nın doğuş bölümünün ezberden okunmasını da içerir . Digambara'larda ise Umaswati'nin Tatvartha Sutra'sı ezbere okunur.

Pratikramana (samayika); Pratikrama "geriye dönüş" demektir. Bu kişinin ruhani yolculuğa çıktığı ve inancını kuvvetlendirdiği bir meditasyoın şeklidir. Şvetambaralar ve Digambaralar periyodik olarak bu meditasyonu yaparlar ve bu periyotlar günde iki defa (sabah, akşam), ayda bir, her dört ayda bir veya her yıl olabilir.

Cayinist sanatta ifadelerin toplandığı konular Cina heykelleri, göksel varlıkların anlatımı, ayinsel ve anlatıcı özellikleri olan resimlerle süslenmiş metinler ve Cayinist kozmolojiyi anlatan resimlerdir. Cayinist geleneğine göre hac yerleri anıtsal hac resimleri ve heykelleriyle doludur. Cayinist resmi onbirinci yüzyıldan beri açıklayıcı metinler ve elyazmları ile süslenmiştir ve dini resimlerden oluşur. Sanat dini olaylar ve unsurlar ile kişileri anlatmaya yönelmiştir.

Cayinist sanatın tarihsel gelişmesi zaman zaman Hinduizm ve Buddhizm sanatı ile paralellikler ve etkileşimler gösterir. Ayrıca dini ibadetlerde heykellere tapınma açısından diğer Hint dinleriyle de benzerlik içindedir. Cayinistik ve Buddhistik versiyon arasındaki ilinti tam olarak kesinleştirilemez. Her ikisi de sırf bir rastlantıyla oluşmuş olabilirler. Her iki dinin zengin dostları ilk kez sanatçılardan kurtarıcılarının resimlerini yapmalarını istediklerinde daha önceki modellerden yeni sanat için ana modeller olarak yararlanmış olabilirler. Bunların arasında herşeyden önce çok eski zamanlardan beri Hindistan'ın ev kültünde önemli bir yer işgal eden bilgeli, insanüstü ve mucizeli bir geleceği keşfediş ve güçle donatılmış olan varlıkların örneği olarak Yaksha'nın ve Naga'nın modelleri mevcuttu. Onlar alkın arasında koruyucun melekler ve refah getirici olarak görülüyorlardı. Yaksha'lar, toprak ve doğurganlık sembolü olarak çoğunlukla insan simasına bürünmüş halde resmedilmiştir. Ama sık sık başlarının üzerinde gösterildiği gibi bir devasa yılan başı bulunur. Yüzyıllardan beri Hint ev ihtiyacı için kült resimleri yapmış ve vermiş olan sanatçılar şifa getiricilerin, Parshva ve diğer Cina resimlerini dağarcıklarına dahil ettiklerinde bu imajlardan yararlanmışlardır. Zaman zaman bunu yaparken yılana has özelliklerden vazgeçtiler ve zamna zaman da bunu korudular. Parshvanatha'yı omuzlarından çıkan iki yılanla gösteren Cayna resimleri etkileyicidir. Bunlar eski mezopotamya sanatının belirli bağlantılarına işaret etmekte ve Cayinist kültünde ortaya çıkan sembollerin çok eski olduğuna dair bazı ipuçları vermektedir.

Cayinist heykeller Tirthankara'ların arıtılmış ruh durumlarını belirtmesi için tercihen seçilen onyx mermerinden (ak mermer) yapılmıştır ki, bunun sebebi bu malzemeyle bütün dünyevi bağlardan arıtılmış olan arı vücudun saydamlığı ima edilmiştir. Tirthankara'ların üstün özellikleri, heykellerde kullanılan malzeme ve aynı zamanda heykellerin duruşlarıyla ifade edilir. Taş süt aklığında ışıldar. Tanrısal ışığın parlaklığı içindedir ve vücudun tam simetrisi ve yetkin dinginliği ruhsal kurtuluşu ortaya koyar. Bir Tirthankara oturan yoga duruşunun yanı sıra, tercihen bedensizleşme duruşunda (kayatsarga) canlandırılır. Kaskatı ve dik hareketsiz kolları gergfin bir şekilde aşağıya doğru uzatılmıştır. Diz bükülmüştür ve ayak parmakları tamamen öne yöneltilmiştir. Böyle bir insanüstü vücudun ideal niteliği arslanınkiyle karşılaştırılanilir. Güçlü bir göğüs ve omuzlar, dar kalçalar, biçimli, esnek bir kaba et, bir sütuna benzer olarak gerilmiş vücut ve güçlü, uzun, iyi biçimlendirilmiş el ve ayak parmakları. Göğsü, geniş ve kaygan, tam genişletilmiş, en ufak bir çökme göstermeksizin omuzları arasında durur ve yoga kurallarına göre yapılmış uzun soluk alıp verme egzersizlerinin etkisini gösterir. Kolları ve gövdesi arasındaki mekan ve bacakları arasındaki boşluk amaçlı olarak dünyevi olmayan görünümünün parlak ayrımını vurgulamak için bırakılmıştır. Keskin konturları, belirgin kılıcı kişisel çizgileri, öne çıkan belirli bir profili yoktur. Tersine mistik bir dinginliği, anonim, sessiz bir neşesi vardır ki, biz bunu paylaşmaya çağrılmalıyız.

Eski Cayinistik rahipler çıplak ya da neyaz giyisili olduklarından Tirthankara'lar ya çıplak ya da beyaz giyimli olarak tasvir edilmiştir. Heykellerin çıplaklığı her türlü şehvetten uzaktır çünkü Hint sanatı çıplaklıkla ne bir çekicilik vermek ister (perilerin Afrodit'in Grek heykellerinin aksine) ne de yarışlarla geliştirilmiş olan tamamen bedensel erkekliğin idealini yansıtmak ister. Rshabhanatha ak mermerden heykelinde ince bir ipek giysi taşır ki, bu onun kalçalarını ve bacaklarını örter.

Cayinistler, Cayna azizlerinin resim ve heykellerine ilişkin özel bir sorunla karşı karşıya kalmıştır. Onlara göre Tirthankara'lar zamanın, değişmenin ve ayırımının sınılarnı aştıklarına göre dua eden kişi bir "kahraman"ı diğerinden nasıl ayıracaktı? Bu güçlük her sanat eserinde ya da efsanede adı geçen Tirthankara'nın adına ya da özel bir ayrıntısına dayanan bir işaret eklenmekle yenilmiştir. Bu sebepten Rshabhanatha'nın (efendi (natha) boğası (rshabha)) heykeli, kurtarcının ayaklarının dibindeki ufak bir Zebu boğasını göstermektedir.. Böyle bir heykel de, Mysore'de Hasan kasabasındaki Shravana Belgola'da bulunan, ilk Tirthankara Rshabhanatha'nın oğlu Gommata'yı tasvir eden ve vücudundan yukarıya yükselen asma filizleriyle diğerlerinden ayrılan heykeldir.

Cayinizm ve Buddhizm birbirlerine çok yakın dinlerdir. Gerek tarihçelerindeki olaylar gerekse içlerine barındırdıkları unsurlar olarak birbirlerine benzerler. Buddha'nın hayat hikayesiyle başlayan benzerlikler diğer birçok konuda sürer. Buddha'nın hayat hikayesiyle yirmiüçüncü Tirthankara olan Parshvanatha'nın son hayat oluşumu arasında sıkı bir sürü bağlantı bulunmaktadır. Kendisini bir yılan tarafından korunmuş olarak gösteren Buddha'nın resimleri, Parshva'nın resimlerinden hemen hemen farklılık göstermemektedir. Her iki din kuşkusuz ortak bir geleneğe sahiptir. Her iki kurtarıcının doğumları birbirine çok benzemektedir. Çocukken açığa vurdukları mucizevi bilgi her ikisi için de söz konusudur. kahinler her ikisi için ya bir Cakravartin ya da bir dünya kurtaıcısının kariyerini önceden müjdelemişlerdir. Her ikisi de prens olarak büyüdü ama atalarının sarayını terkettiler ve aynı tarzda çileci bir yaşama yönelmek için ormana gittiler ve öz varlıklarını gerçekleştirmeye çaba harcadılar. Hayatlarının tepe noktasında yetkinliğe ulaştıklarında Samvaras'ın Parsvanatha'ya saldırısı, zevk ve ölüm tanrısı Mara'nın meditasyonda bulunan Gautama Shakyamuni'ye saldırısına karşılık gelmektedir.

Buddha'nın yaşamı son Tirthankara olan çağdaşı Mahavira'nın yaşamına da benzer. Her ikisi de aynı kasta mensupturlar ve "kshatriya" yani savaşçı kastındandırlar. Fakat Mahavira yeni bir din orataya koymaz ve bir geleneği devam ettirirken, Buddha bir dinin başlangıcını sağlamıştır.

Cayinizm de Buddhizm gibi toplumun soyla belirlenen sınıflara bölündüğü Brahman sistemine ve kurban amacıyla hayvan kesilmesine karşı çıkar. Gene iki dindeki tanrı inancı birbirine çok benzer. Her ikisi de materyalist bir inançta tanrısız bir dindir. İki dinde de tasvirlere tapınma geleneği benimsenmiştir. Dini ibadetleri birbirine çok benzer. Büyük insanı (mahapurusha) belirleyen otuziki işaret, oturmuş Buddha ve Cayna tasvirleri arasındaki benzerlij, kutsal emanetlerin sakladığı stupalara tapınma Buddhizm ile Cayinizm arasındaki ortak noktalardır.

Ayrıca Ahimsa ve Nirvana kavramları her iki dinde de ortaktır. Fakat Mahavira ve Buddha, Ahimsa öğretisini günlük yaşamlarında farklı uygulamışlardır. Eğer bu kavramların çıkışına doğru inceleyecek olursak, Cayinist geleneğini Hint düşüncesinin bu yöndeki kaynağı olarak buluruz. Cayinizm eski çağlara uzanan geçmişi ve yirmidört Tirthankara ile Buddhizm'den çok yüzyıllar önce oluşmuştur.

Her iki dinde şiddetsizlik yani Ahimsa ilkesini kabul etmişlerdi ve böylece dinlerinin yüce olduğuna inanıyorlardı. Hindu'lar ve Cayinist'lerin yaşama karşı davranışları birbirinden çok farklı değildir. Ama yinede bu konuda dahi iki din arasında büyük farklılıklar vardır. Şiddetsizlik ilkesi Cayinizm'de çok daha ayrıntılı bir biçimde ele alınmıştır.