อุทยานแห่งชาติทางทะเล ทะเลบัน

            อุทยานแห่งชาติทะเลบัน    ตั้งอยู่หมู่ที่ 11  บ้านวังประจัน  ตำบลควนสตอ  อุทยานฯ  มีเนื้อที่ทั้งหมด 196 ตารางกิโลเมตร  หรือ 122,000 ไร่  โดยรวมเอาเนื้อที่ของป่าสงวนแห่งชาติกุปังปุโล๊ตและหัวกะหมิงเข้าด้วยกันและยังผนวกพื้นที่ป่าควนบ่อน้ำปูยู  ในท้องที่ตำบลบ้านควน  ตำบลปูยู  อำเภอเมือง  จังหวัดสตูล  อุทยานฯ  อยู่ห่างจากตัวจังหวัดประมาณ 40 กิโลเมตร

           คำว่า "ทะเลบัน"  มาจากคำว่า "เลิด เรอบัน"  เป็นภาษามลายูแปลว่าทะเลยุบหรือทะเลอันเกิดจากการยุบตัวของพื้นดินระหว่างเขาจีนและเขามดแดง  เป็นหนองน้ำขนาดใหญ่มีเนื้อที่ประมาณ 63,350 ไร่  พื้นที่ส่วนใหญ่เป็นภูเขาสลับซับซ้อนมีความอุดมสมบูรณ์ค่อนข้างสูง  จึงอุดมไปด้วยพืชพรรณป่าไม้ที่ขึ้นอย่างหนาแน่น  และรอบ ๆ บึงจะมีพันธุ์ไม้ชนิดหนึ่งชื่อต้น "บากง"  ขึ้นอยู่หนาแน่นแลดูสวยงาม  นอกจากนี้ยังมีสัตว์อื่น ๆ อีก  เช่น  นกน้ำชนิดต่าง ๆ สมเสร็จที่มักลงมากินน้ำตามริมบึงเสมอ ๆ

           ที่อุทยานแห่งชาติทะเลบันยังมีสัตว์อีกชนิดหนึ่งเรียกว่า  "หมาน้ำ"  เป็นสัตว์ครึ่งบกครึ่งน้ำรูปร่างคล้ายกบและคางคก  แต่มีหาง  ส่งเสียงร้องคล้ายลูกสุนัข  จะมีชุกชุมตามริมบึงโดยเฉพาะในฤดูฝน  สัตว์ชนิดนี้จะมีอยู่เฉพาะที่ทะเลบันเท่านั้น  อุทยานแห่งชาติทะเลบันได้รับการประกาศเป็นอุทยานแห่งชาติเมื่อวันที่ 27 ตุลาคม  2523

สถานที่ท่องเที่ยว  ในเขตอุทยานแห่งชาติทะเลบัน

   ทะเลบัน    เป็นบึงน้ำขนาดใหญ่กลางหุบเขา  ขนาบด้วยเทือกเขาจีนและเขาวังประ  มีเนื้อที่ประมาณ 300 ไร่  มีปลาน้ำจืดและหอยชุกชุม  น้ำใสสะอาดจนสามารถมองเห็นสาหร่ายและฝูงปลาว่ายไปมา  บางครั้งจะมีสมเสร็จลงมากินน้ำเป็นภาพที่น่าประทับใจ  รอบบึงมีพันธุ์ไม้ชนิดหนึ่งขึ้นอยู่หนาแน่นชาวบ้านเรียกว่า  "ต้นบากง"  ทางอุทยานฯ  ได้สร้างศาลาท่าน้ำไว้ให้นักท่องเที่ยวได้นั่งพักผ่อนด้วย

   น้ำตกยาโรย    เป็นน้ำตกขนาดกลาง  มีต้นน้ำมาจากลำธารในป่าหัวกระหมิง  มีความสวยงามเป็นจุดท่องเที่ยวที่สำคัญแห่งหนึ่งของอุทยานฯ  น้ำตกนี้มีทั้งหมด 9 ชั้น  ไหลลดหลั่นลงมาตามภูเขา  แต่ละชั้นเป็นแอ่งสามารถเล่นน้ำได้

   การเดินทางไปชมน้ำตกยาโรย  จากที่ทำการฯ  ใช้ทางหลวงหมายเลข 4184  (สายควนสตอ-วังประจัน)  ประมาณ 7 กิโลเมตร  จะมีทางลูกรังแยกขวามือเข้าไปอีก 700 เมตร

  น้ำตกโตนปลิว    เป็นน้ำตกที่สวยที่สุดในอุทยานฯ  และในจังหวัดสตูลน้ำตกแห่งนี้มีน้ำมากไหลตลอดทั้งปี  มีต้นน้ำมาจากภูเขาจีน

   การเดินทางไปชมน้ำตกโตนปลิวใช้เส้นทางหมายเลข 4184  (สายควนสตอ-วังประจัน)  ซึ่งน้ำตกโตนปลิวอยู่ห่างจากน้ำตกยาโรยประมาณ 6 กิโลเมตร  หรือห่างจากที่ทำการอุทยานฯ  ไปประมาณ 12 กิโลเมตรจะมีทางลูกรังแยกไปอีก 3 กิโลเมตร

   น้ำตกรานี    เป็นน้ำตกขนาดเล็ก  อยู่ห่างจากที่ทำการอุทยานฯ  เพียง 200 เมตร  จะมีทางเดินเท้าแยกจากทางไปบ้านพักริมบึงซึ่งเป็นบ้านพักของอุทยานฯ  จนถึงตัวน้ำตก  น้ำตกแห่งนี้มีน้ำน้อยแต่จะไหลอยู่ตลอดปี

  ทุ่งหญ้าวังประ    เป็นทุ่งหญ้าในที่ราบอันกว้างใหญ่ระหว่างภูเขาทางทิศตะวันตกของอุทยานฯ  มีสัตว์ป่าอาศัยอยู่มาก  เช่น  สมเสร็จ  กระจง  เม่น  ไก่ป่า  เป็นต้น

   การเดินทางไปทุ่งหญ้าวังประ  จากที่ทำการอุทยานฯ  ใช้ทางหลวงหมายเลข 4184  (สายควนสตอ-เขตแดน)  กลับออกมาทางปากทางราว 8 กิโลเมตร  จะเห็นป้ายบอกทางเข้าทุ่งหญ้าวังประทางซ้ายมือเป็นทางลูกรังระยะทางประมาณ 10.5 กิโลเมตร  การเดินทางในฤดูร้อนจะสะดวกกว่า

   ถ้ำลอดปูยู    (ปูยู  แปลว่า ปลาหมอ)  เป็นถ้ำลอดที่มีลักษณะคล้ายกับถ้ำลอดที่อ่าวพังงา  แต่มีขนาดเล็กกว่าอยู่ทางทิศใต้ของอุทยานฯ  ถ้ำลอดปูยูตั้งอยู่ที่เขากาหยัง  (กาหยังแปลว่าหลังคาเรือเอี้ยมจุ๊น)  ต.ปูยู  ห่างจากตัวจังหวัด  15 กิโลเมตร  บนเพดานถ้ำมีหินงอกหินย้อยบ้าง  มีคลองท่าจีนไหลผ่านถ้ำ  และสองฝั่งของคลองเป็นป่าโกงกางตลอดแนว  จากถ้ำประมาณ 1 กิโลเมตร  จะถึงถ้ำกาหยังซึ่งเป็นถ้ำที่มีค้างคาวอาศัยอยู่มาก

   การเดินทางไปชมถ้ำลอดปูยูจากตัวเมืองสตูลไปลงเรือที่ท่าเรือตำมะลัง  ซึ่งห่างจากตัวเมือง 9 กม.  จากท่าเรือตำมะลังเช่าเรือหางยาวไปถ้ำลอดที่คลองท่าจีน  ค่าโดยสารประมาณ 400-500 บาท  (ขึ้นกับขนาดของเรือและจำนวนนักท่องเที่ยว)

  เขตแดนไทย-มาเลเซีย    อยู่ห่างจากที่ทำการอุทยานฯ  เพียง 2 กิโลเมตร  บริเวณเขตแดนมีหน่วยพิทักษ์อุทยานฯ  ตั้งอยู่  มีที่นั่งพักผ่อนใกล้เชิงเขา  ธรรมชาติร่มรื่น  หากเดินทางต่อไปอีกประมาณ 23 กิโลเมตร  ก็จะถึงปาดังเบซาร์  แหล่งชุมนุมสินค้าต่างประเทศราคาถูก  หรือหากต้องการไปยังเมืองกางะซึ่งเป็นเมืองหลวงของรัฐเปอร์ลิส  ก็สามารถไปได้เพียงเดินทางไปอีกประมาณ 30 กิโลเมตร เท่านั้น  ด่านนี้เปิดตั้งแต่ 06.00-19.00 น.  และจะมีตลาดนัดทุกวันอาทิตย์ในช่วงเช้า  ส่วนมากจะเป็นสิ่งของอุปโภคบริโภคทั่วไป

การเดินทางจากจังหวัดสตูลไปอุทยานแห่งชาติทะเลบัน

               จากตัวเมืองสตูลใช้ทางหลวงหมายเลข 406  ระยะทาง 19 กิโลเมตร  จะมีทางแยกขวามือสู่ทางหลวงหมายเลข 4184  ก.ม.ที่ 61  ระยะทางประมาณ 20 กิโลเมตร  เป็นทางราดยางถึงที่ทำการอุทยานฯ  มีบริการรถสองแถวจากตลาดเทศบาลวิ่งรับ-ส่งผู้โดยสารภายในตัวเมือง  และจากปากทางเข้าไปจนถึงอุทยานฯ  (จากที่ทำการอุทยานฯ  ห่างจากด่านวังประจันซึ่งเป็นเขตติดต่อระหว่างไทย-มาเลเซีย  ประมาณ 1 กิโลเมตร  และจากด่านถึงปาดังเบซาร์ 25 กิโลเมตร)

               ในเขตอุทยานฯ มีบ้านพัก  และสถานที่ตั้งเต๊นท์ไว้บริการนักท่องเที่ยวติดต่อสอบถามรายละเอียดได้ที่ส่วนอุทยานแห่งชาติ  หรือที่ส่วนอุทยานสำนักอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ  กรมป่าไม้  บางเขน  กรุงเทพฯ  โทร. 579-5734, 579-7223  และที่ทำการอุทยานแห่งชาติทะเลบัน  อำเภอควนโดน  จังหวัดสตูล  91160  โทร. (074) 797073