มหาสารคามเป็นศูนย์กลางทางด้านการศึกษาของภาคตะวันออกเฉียงเหนือ  จึงได้ชื่อว่าเป็น ตักศิลาแห่งอีสาน เนื่องจากมีสถาบันการศึกษาอยู่มากมายหลายแห่ง อาณาเขตของจังหวัด
ทิศเหนือ  จดกับจังหวัดกาฬสินธุ์   ทิศตะวันออก จดกับจังหวัดร้อยเอ็ด    ทิศตะวันออก จดกับจังหวัดสุรินทร์ และจังหวัดบุรีรัมย์  ทิศตะวันตก  จดกับจังหวัดขอนแก่น

เขตการปกครองแบ่งออกเป็น 11 อำเภอ และ 2 กิ่งอำเภอ

สถานที่ท่องเที่ยว

วัดมหาชัย    ตั้งอยู่ในตัวเมืองมหาสารคาม  เป็นสถานที่เก็บรวบรวมโบราณวัตถุของภาคอีสาน  เช่นใบเสมาหิน  พระพุทธรูปในสมัยโบราณ  บานประตูคันทวยแกะสลักอายุประมาณ  100-200 ปี  นอกจากนี้ยังเป็นที่เก็บวรรคดีภาคอีสานและพระธรรม  ใบลานอยู่เป็นจำนวนมาก

ศูนย์ศิลปวัฒนธรรมอีสาน    ตั้งอยู่ในวิทยาลัยครูมหาสารคาม  อำเภอเมือง  ภายในเป็นที่เก็บข้อมูลและอนุรักษ์ศิลปวัฒนธรรมอีสานที่มีประสิทธิภาพและใหญ่ที่สุด  รวมทั้งวรรณกรรมอีสานที่มีค่ายิ่ง

สถาบันวิจัยศิลปะและวัฒนธรรมอีสาน  มศว. มค.    ได้จัดนิทรรศการแบบถาวรไว้ให้ชม  เปิดให้ชมในวันและเวลาราชการ  และวันเสาร์เปิดครึ่งวัน  ปิดวันอาทิตย์  (หากติดต่อล่วงหน้า  สถาบันฯ ก็ยินดีเปิดให้ชมเป็นพิเศษ)  ผู้เข้าชมจะได้ความรู้เกี่ยวกับศิลปะและวัฒนธรรมอีสาน  ความเป็นมาของการทอผ้า  การประยุกต์ผลิตภัณฑ์ผ้าพื้นเมือง  เครื่องจักสานและงานไม้  งานหล่อโลหะ  การพัฒนาเครื่องปั้นดินเผา เครื่องใช้ในครัวเรือน  เครื่องมือจับสัตว์  เครื่องดนตรี  วรรณกรรม  จารึกภาษาโบราณ  รวมทั้งผลงานศิลปะร่วมสมัยของนิสิต  นักศึกษา

แก่งเลิงจาน         เป็นอ่างเก็บน้ำขนาดใหญ่ภายในบริเวณเป็นที่ตั้งของสถานีประมงทำการเพาะพันธุ์ปลาน้ำจืด  ให้หลายจังหวัดในภาคอีสาน  อยู่ด้านหลังของวิทยาลัยครูมหาสารคาม  ห่างจากตัวเมืองประมาณ 3 กิโลเมตร  บริเวณโดยรอบแก่งเลิงจานมีทิวทัศน์สวยงาม  ในวันหยุดประชาชนนิยมไปพักผ่อนกันมาก

หมู่บ้านปั้นหม้อ    ตั้งอยู่ตำบลเขวา  ห่างจากตัวเมืองไปตามทางสายมหาสารคาม-ร้อยเอ็ด  (ทางหลวงหมายเลข  208)  ประมาณ 5 กิโลเมตร  เป็นหมู่บ้านใหญ่มีประมาณ 100 หลังคาเรือน  ทุกบ้านมีอาชีพปั้นหม้อดินเผา  ซึ่งชาวอีสานใช้เป็นหม้อน้ำ  หม้อแกง  กรรมวิธีที่ทำยังเป็นแบบโบราณดั้งเดิม

โบราณสถานปรางค์กู่  (กู่บ้านเขวา)  เป็นโบราณสถานสำคัญของมหาสารคาม  ซึ่งกรมศิลปากรได้ดำเนินการขุดแต่งเรียบร้อยแล้ว  กู่บ้านเขวาเป็นโบราณสถานที่มีอายุราวพุทธศตวรรษที่ 18/  สร้างด้วยศิลาแลง  เป็นรูปกระโจมสี่เหลี่ยม  สูง 8 เมตร  กู่บ้านเขวา  ตั้งอยู่ตำบลเขวา  อำเภอเมือง  ห่างจากตัวเมืองไปตามถนนแจ้งสนิท  13 กิโลเมตร  สามารถไปชมได้สะดวก

พิพิธภัณฑ์บ้านเชียงเหียน    ห่างจากจังหวัดมหาสารคาม 7  กิโลเมตร  ไปตามเส้นทางมหาสารคาม-ร้อยเอ็ด  ชมเมืองโบราณเชียงเทียน  ตำนานเมืองเชียงเทียนหนองหานฟ้าแดดสูงยาง  ตลอดจนชมผลิตภัณฑ์ของหมู่บ้านด้วย

กู่สันตรัตน์    เป็นปราสาทหินที่สร้างขึ้นในสมัยพระเจ้าชัยวรมันที่ 7  เป็นศิลปะของสมัยบายน  อายุระหว่าง  พ.ศ. 1700-1750    สร้างด้วยศิลาแลงเป็นแท่งสี่เหลี่ยมเหมือนกู่บ้านเขวา  แต่ที่กู่นี้ทับหลัง  ประตูมุขหน้าจำหลักลายงดงาม  ตั้งอยู่ที่ตำบลกู่สันตรัตน์  อำเภอนาดูน  การเดินทางใช้เส้นทางหมายเลข 2040  ผ่านอำเภอแกดำ  อำเภอวาปีปทุม  เลี้ยวขวาเข้าเส้นทางหมายเลข 2045  (เข้าอำเภอนาดูน)  ประมาณ 1 กิโลเมตร  จะอยู่ทางขวามือ

พระธาตุนาดูน    พุทธมณฑลแห่งอีสานอยู่ในเขตอำเภอนาดูน  เป็นบริเวณที่มีการขุดพบหลักฐานทางประวัติศาสตร์  โบราณคดีที่แสดงถึงความเจริญรุ่งเรืองในอดีตซึ่งโบราณวัตถุต่าง ๆ ที่ค้นพบได้ไปเก็บแสดงไว้ที่พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ จังหวัดขอนแก่น  ที่สำคัญคือ  ได้ขุดพบสถูปบรรจุพระบรมสารีริกธาตุ  ซึ่งสันนิษฐานว่มีอายุอยู่ในพุทธศตวรรษที่ 13-15  สมัยทวาราวดี  รัฐบาลจึงอนุมัติให้ดำเนินการก่อสร้างพระธาตุนาดูนขึ้นในเนื้อที่ 902 ไร่  บริเวณรอบ ๆ  มีพิพิธภัณฑ์ทางศาสนาและวัฒนธรรม  สวนรุกขชาติ  สวนสมุนไพร  ซึ่งตกแต่งให้เป็นสถานที่สำคัญทางพุทธศาสนา  การเดินทางจากตัวเมือง  ใช้ทางหลวงหมายเลข 2040  ผ่านอำเภอแกดำ  อำเภอวาปีปทุม  แล้วเลี้ยวขวาเข้าทางหลวงหมายเลข 2045  รวมระยะทางประมาณ 65 กิโลเมตร  ทุกปีในช่วงวันขึ้น 15 ค่ำ  เดือน 3 (วันมาฆบูชา)  จะมีงานนมัสการพระธาตุนาดูนขึ้นเป็นเวลา  5 วัน 5 คืน

พระพุทธรูปยืนมงคล    เป็นพระพุทธรูปคู่เมืองมหาสารคาม  อยู่ที่ตำบลคันธารราษฎร์  อำเภอกันทรวิชัย  ฝนแล้ง  ผู้ชายสร้างพระพุทธรูปมิ่งเมือง  ผู้หญิงสร้างพระพุทธรูปยืนมงคลเสร็จพร้อมกัน  แล้วทำการฉลองอย่างมโหฬาร  ปรากฏว่าตั้งแต่สร้างพระพุทธรูปทั้ง 2 องค์นี้แล้ว  ฝนก็ตกต้องตามฤดูกาล  ทำให้เกิดความอุดมสมบูรณ์แก่ท้องที่นี้เป็นอันมาก

พระพุทธมิ่งเมือง    หรือพระพุทธรูปสุวรรณมาลี  อยู่ที่วัดสุวรรณาวาส  ตำบลโคกพระ  อำเภอกันทรวิชัย  บนทางหลวงหมายเลข 213  ห่างจากตัวเมืองประมาณ  14 กิโลเมตรเศษ  อยู่ทางซ้ายมือ  เป็นพระพุทธรูปสมัยทวาราวดี  สร้างขึ้นด้วยหินทรายแดง

บ้านหนองเขื่อนช้าง    เป็นหมู่บ้านทอผ้าไหม  ผ้าฝ้าย  ทำหมอนขิต  อยู่ห่างจากตัวเมือง ไปตามทางสายมหาสารคาม-โกสุมพิสัย  (ทางหลวงหมายเลข 208)  ประมาณ 11 กิโลเมตร  แล้วแยกซ้ายระหว่างหลักกิโลเมตรที่ 47-48  ไปตามทางหลวงหมายเลข 1027  สู่บ้านโนนตาลเข้าไปอีก 2 กิโลเมตร

วนอุทยานโกสัมพี    อยู่ในอำเภอโกสุมพิสัย  ตามทางหลวงหมายเลข 208  ไปประมาณ 28 กิโลเมตร  ทางเข้าวนอุทยานฯ อยู่ตรงข้ามทางเข้าที่ว่าการอำเภอโกสุมพิสัยตรงเข้าไปประมาณ 450 เมตร  ลักษณะเป็นสวนป่า  มีหนองน้ำธรรมชาติ  บรรยากาศร่มรื่น  เป็นที่อาศัยของนกต่าง ๆ และฝูงลิงจำนวนมาก

บ้านแพง    ต.แพง  อ.โกสุมพิสัย  เป็นหมู่บ้านที่มีอาชีพการทอเสื่อกก  เป็นอาชีพเสริมอีกอาชีพหนึ่ง  การเดินทางจากตัวเมืองใช้เส้นทางหมายเลข 208   (มหาสารคาม-โกสุมพิสัย)  เลี้ยวซ้ายเข้าเส้นทางโกสุมพิสัย-ขอนแก่น  ระหว่าง กิโลเมตรที่  20-21  ห่างจากอำเภอโกสุมพิสัย 9 กิโลเมตร  ห่างจากตัวเมืองประมาณ  38 กิโลเมตร

เทศกาล - งานประเพณี

    งานแห่เทียนเข้าพรรษา  (อำเภอโกสุมพิสัย)  จัดขึ้นที่บริเวณที่ว่าการอำเภอโกสุมพิชัย  โดยจัดก่อนวันเข้าพรรษาหนึ่งวัน  ในงานจะมีขบวนแห่เทียนของคุ้มต่าง ๆ และมีการประกวดความสวยงามของเทียน

    งานบุญบั้งไฟ  (อำเภอนาเชือก)  จัดขึ้นระหว่างเดือนพฤษภาคม-มิถุนายนของทุกปี  ณ  บริเวณสนามที่ว่าการอำเภอนาเชือก  ในงานมีการประกวดขบวนแห่บั้งไฟ  การตกแต่งขบวนและประกวดบั้งไฟขึ้นสูง  กลางคืน  มีเวียนเทียน  ทำบุญที่วัด  มหรสพ  และงานรื่นเริง  การละเล่นต่าง ๆ    

     งานบุญเบิกฟ้าและกาชาด  เป็นงานเฉลิมฉลองในช่วงต้นฤดูการทำนาซึ่งตรงกับวันขึ้น  3 ค่ำ  เดือน 3  ของทุกปี  จัดบริเวณศาลากลางจังหวัด  เพื่อเป็นการฟื้นฟูและอนุรักษ์มรดกทางวัฒนธรรมของอีสาน  ในงานจัดให้มีขบวนแห่บุญเบิกฟ้า  ซึ่งเป็นเรื่องราวเกี่ยวกับพระแม่โพสพ  เรื่องของพานบายศรีสู่ขวัญตลอดจนวัฒนธรรม   การละเล่น  ดนตรีพื้นบ้าน  และพิธีกรรมต่าง ๆ

     งานนมัสการพระธาตุนาดูน   และงานประเพณี 12 เดือน  จะจัดงานในช่วงวันขึ้น 15  ค่ำ เดือน 3 (วันมาฆะบูชา) ของทุกปี  โดยจัดที่บริเวณพุทธมณฑลอีสานพระธาตุนาดูน  รวม 5  วัน  5 คืน

    งานออนซอนกลองยาวชาววาปี   ของดีพื้นบ้าน (อำเภอวาปีปทุม)  จะจัดงานเป็นประจำในวันศุกร์ เสาร์  และอาทิตย์  สัปดาห์ที่ 2  ของเดือนมีนาคม  ของทุกปี  ณ  สนามที่ว่าการอำเภอวาปีปทุม  โทร.(043) 799402,799458

สถานที่พัก

 (รหัสทางไกล 043)

อำเภอเมือง

    นิศราวรรณ รีสอร์ท  144/8  ถนนนครสวรรค์  โทร. 721084,742754-5  จำนวนห้องพัก  34  ห้อง  ราคา 500-1,000  บาท

    นิวพัฒนา  1227/68  ถนนสมถวิลราษฎร์  โทร.  711922,711933  จำนวนห้องพัก  94  ห้อง  ราคา  280-500 บาท

    พัฒนา  1227/4-8  ถนนสมถวิลราษฎร์  โทร.  711437  จำนวนห้องพัก  81  ห้อง  ราคา 100-200บาท

    วสุ  1096/4 ถนนศรีสวัสดิ์ดำเนิน  โทร. 723075-9  จำนวนห้องพัก  79  ห้อง  ราคา  300-1,200  บาท

การเดินทาง

โดยทางรถโดยสารประจำทาง

    จากกรุงเทพฯ  มีรถโดยสารธรรมดา  สายกรุงเทพฯ-อุบลราชธานี  แวะมหาสารคามวันละหลายเที่ยว  รายละเอียดสอบถามได้ที่สถานีเดินรถสายตะวันออกเฉียงเหนือโทร. 936-1888,936-0657,936-2852
     ส่วนรถโดยสารประจำทางปรับอากาศวีไอพี.  ออกจากสถานีเดินรถปรับอากาศสายตะวันออกเฉียงเหนือ  ไปมหาสารคาม  วันละ  1  เที่ยว  หรือที่สถานีเดินรถขนส่ง  จังหวัดมหาสารคาม  โทร.(043) 711518 
มงคลทัวร์  โทร.(043)  711072  
ชาญทัวร์  (043) 711529,711499 
เชิดชัยทัวร์  โทร. (043) 722240  
ร้อยเอ็ดทัวร์  โทร.  (043)711724