จังหวัดชุมพร  มีชื่อปรากฏมาตั้งแต่ปี  พ.ศ. 1098  โดยมีฐานะเป็นเมืองสิบสองนักษัตรของนครศรีธรรมราช  ใช้รูปแพะเป็นตราเมือง  และเป็นเมืองหน้าด่านฝ่ายเหนือเพราะอยู่ตอนบนของภาคใต้  ในพุทธศักราช  1997  รัชสมัยแผ่นดินสมเด็จพระบรมไตรโลกนารถ  ปรากฏในกฎหมายตราสามดวง  ว่า เมืองชุมพระเป็นเมืองตรีอาณาจักรฝ่ายใต้ของกรุงศรีอยุธยา

ในสมัยรัชกาลที่  5  โปรดเกล้าฯ ให้จัดตั้งเป็นมณฑลชุมพรต่อมามีการยุบการปกครองระบอบมณฑลเป็นจังหวัด  ชุมพรจึงมีฐานะเป็นจังหวัดคำว่า  "ชุมพร"  มีผู้สันนิษฐานว่าน่าจะมาจากคำว่า  "ชุมนุมพล"  เนื่องจากเป็นเมืองหน้าด่าน  การเดินทัพไม่ว่าจะมาจากฝ่ายเหนือหรือว่าฝ่ายใต้  ล้วนเข้ามาตั้งค่ายชุมนุมพลกันที่นี่  จึงเรียกจุดนี้ว่า  "ชุมนุมพล"  ต่อมาเพี้ยนเป็น  "ชุมพร"  อีกประการหนึ่งในการเดินทางไปทำศึกสงครามของแม่ทัพนายกอง ตั้งแต่สมัยโบราณมาเมื่อจะเคลื่อนพลจะต้องทำพิธีส่งทัพ  โดยการบวงสรวงสิ่งศักดิ์สิทธิ์ขอให้ได้รับชัยชนะในการสู้รับเป็นการบำรุงขวัญทหาร ในสถานที่ชุมนุมเพื่อรับพรเช่นนี้  ตรงกับความหมายชุมนุมพร  หรือประชุมพรซึ่งทั้งสองคำนี้อาจเป็นต้นเหตุของคำว่า "ชุมนุมพร"  เช่นเดียวกัน

แต่อีทางหนึ่งสันนิษฐานว่า   น่าจะได้มาจากชื่อพันธุ์ไม้ธรรมชาติในท้องถิ่น  ได้แก่  ต้นมะเดื่อชุมพร  เพราะที่ตั้งของเมืองชุมพรนั้นอยู่บนฝั่งแม่น้ำท่าตะเภา  มีต้นมะเดื่อชุมพรขึ้นอยู่มากมาย  ต้นมะเดื่อชุมพรจึงเป็นสัญลักษณ์ส่วนหนึ่งของตราประจำจังหวัดชุมพร

สถานที่ท่องเที่ยว

แก่งพะโค๊ะ

   ปากน้ำชุมพร   (ปากแม่น้ำท่าตะเภา)  ห่างจากตัวเมือง  13  กิโลเมตร ไปตามทางหลวงหมายเลข  4001  เป็นหมู่บ้านชาวประมงใหญ่ของชุมพร บ้านเรือนตั้งอยู่ริมปากอ่าว  มีเรือให้เช่าไปเที่ยวเกาะต่างๆ

   ท่าเรือไปเกาะเต่า  เกาะเต่า  (ตั้งอยู่ในเขตจังหวัดสุราษฎร์ธานี)  สามารถเดินทางได้จากท่าเรือซึ่งตั้งอยู่ที่บริเวณสะพานท่ายาง  ห่างจากตัวเมืองไปทางปากน้ำชุมพร  7  กิโลเมตร  มีเรือโดยสารออกจากท่ายางไปยังเกาะเต่าทุกวัน  ติดต่อได้ที่  (077) 503735,503764

    หาดภราดรภาพ   ห่างจากตัวเมืองเป็นระยะทาง  12  กิโลเมตร  มีถนนเลียบชายหาด  เป็นที่ตั้งของร้านอาหารทะเล

    กาดทรายรี   อยู่บริเวณอ่าวชุมพร  ใช้เส้นทางเดียวกับทางไปปากน้ำชุมพร  แล้วแยกซ้ายเข้าทางหลวง  4098  ผ่านหาดภราดรภาพ  และหาดผาแดง รวมระยะทาง ห่างจากตัวเมือง  20  กิโลเมตร  เป็นหาดทรายยาวและมีทรายสีขาวสะอาดตา  มีที่พักแบละร้านอาหารบริการริมหาด  หาดนี้เป็นสถานอนุสรณ์ของพลเรือนเอกพระบรมวงศ์เธอกรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์  ผู้ทรงสถาปนากองทัพเรืออันทันสมัยให้กับประเทศไทย  และเป็นที่เคารพของชาวชุมพร  ณ  ที่นี้มีสิ่งก่อสร้างที่เป้นอนุสรณ์ของพระองค์คือ  ศาลเจ้าพ่อกรมหลวงชุมพรฯ  (ศาลเก่า)  และเรือหลวงชุมพร  ซึ่งเป็น เรือตอร์ปิโดขนาดใหญ่  ส่วนบนเนินเขาใกล้ๆ  กันนั้นเป็นที่ตั้งของศาลเจ้าพ่อกรมหลวงชุมพรฯ  ซึ่งร้างขึ้นใหม่  ที่พักบริเวณหาดทรายรี  ได้แก่  บ้านพักพรสวรรค์

   อ่าวทุ่งมะขาม   อยู่ห่างจากหาดทายรีไปอีก  6  กิโลเมตร  ลักษณะอ่าวโค้งเป็นรูปครึ่งวงกลม  2  วง  โดยมีแหลมหินคั่นอยู่ตรงกลาง  บริเวณชายหาดเป็นทรายขาวนวลทอดตัวเป็นแนวยาวริมหาดหนาแน่นไปด้วยดงมะพร้าว

   หาดทุ่งวัวแล่น   อยู่ในเขตอำเภอปะทิวจากตัวเมืองมีถนนราดยาง ถึงหาดทุ่งวัวแล่นเป็นหาดทรายที่สวยงามและขึ้นชื่อของจังหวัดชุมพร  หาดทรายยาวและสะอาด  เหมาะแก่การเล่นน้ำ  มีสถานที่พัก

    อ่าพนังตัก    จากตัวเมืองไปตามถนนไตรรัตน์  ผ่านเข้าตำบลนาชะอังประมาณ  8 กิโลเมตรถึงอ่าวพนังตัก  บริเวณอ่าวกว้างขวางเต็มไปด้วยทิวมะพร้าวยังคงมีความงดงามตามธรรมชาติเหมาะที่จะใช้เป็นสถานที่พักผ่อนปลายอ่าวมีเนินเขาจากจุดนั้น จะสามารถมองเห็นทิวทัศน์เบื้องล่างได  อ่าวพนังตักเป็นแหล่ง  หอย  ปู  ปลา  ชุกชุมและเป็นบริเวณที่มีหาดทรายทอดยาวเหยียดสุดสายตา   กรมประชาสงเคราะห์ได้สร้างสถานสงเคราะห์คนชราบ้านอู่ทองพนังตัก  เพื่อให้สวัสดิการแก่ผู้สูงอายุ  ณ  บริเวณอ่าวแห่งนี้

    หาดอรุโณทัย   อยู่ในเขตอำเภอทุ่งนะโกจากตัวเมืองชุมพรใช้ทางหลวงหมายเลข  41  ถึงหลักกิโลเมตรที่  44-45  เลี้ยวซ้ายเข้าปากน้ำนะโกไปประมาณ  10  กิโลเมตร  เป็นหาดทราย  ยาวประมาณ  3  กิโลเมตร  มีศาลกรมหลวงชุมพรเขตอุดมศักดิ์เช่นเดียวกับที่หาดทรายรี  ที่หาดทรายแห่งนี้มีร้านอาหาร  และที่พักตากอากาศชื่อ  ชุมพรซันนี่บีซ   โทร. 291-1234,281,9734

    เกาะต่างๆ    ชายฝั่งทะเลของชุมพรมีเกาะสวยๆ ให้เที่ยวชมหลายแห่งเช่น  เกาะมัตโพนเป็นเกาะเล็กๆ  อยู่ปากอ่าวชุมพร  เกาะสาก  เกาะทะลุ  เกาะจระเข้  เกาะมะพร้าว  หน้าหาดทรายรี  เกาะเสม็ด  เกาะมัตตรา  เกาะแรด  เกาะง่าม  และเกาะรังนก  (เกาะรังกะจิว)  ซึ่งมีสัมปทานเก็บรังนก  การขึ้นเกาะจึงต้องได้นับอนุญาตจากบริษัทก่อน

    วนอุทยานน้ำตกกะเปาะ   อยู่ในเขตตำบลสลุย  อำเภอท่าแซะห่างจากท่าแซะ  13  กิโลเมตร  ระหว่างหลักกิโลเมตรที่  467-468  ถนนเพชรเกษม  มีเนื้อที่ประมาณ  7,000  ไร่  หรือจากสี่แยกปฐมพรไปตามถนนเพชรเกษมประมาณ 30 กิโลเมตร  อยู่ริมถนนทางขวามือ เป็นน้ำตกเล็กๆ  มีแอ่งน้ำพอลงอาบเล่นได้  บริเวณน้ำตกเป็นสวนป่าร่มรื่นมีพันธ์ไม้ต่างๆ  ที่น่าสนใจ  เหมาะสำหรับเป็นที่ศึกษาธรรมชาติวิทยา

    น้ำตกเหวโหลม   อยู่ในเขตอำเภอพะโต๊ะตามเส้นทางพะโต๊ะ-ราชกรูด  16  กิโลเมตร  แล้วแยกขวาอีก  6  กิโลเมตร  เป็นน้ำตกขนาดใหญ่สองชั้น    ช่วงเดือนพฤศจิกายนถึงกุมภาพันธ์  สามารถล่องแพจากบริเวณน้ำตกไปตามคลองบกไฟ  ใช้เวลา  2  ชั่วโมง

    นอกจากนี้ยังมีน้ำตกอื่นๆ  ในเขตอำเภอหลังสวน  ได้แก่  น้ำตกห้วยเหมือง  ห่างจากอำเภอหลังสวนไป  10  กิโลเมตร  มีทางแยกเข้าน้ำตกอีก  20  กิโลเมตร     และน้ำตกทับช้าง  ซึ่งแยกจากทางหลวงสาย  41  บริเวณป้อมตำรวจสามหม้าย  อำเภอหลังสวนไปอีก  15  กิโลเมตร

    ถ้ำเขาเงิน  ห่างจากอำเภอหลังสวนประมาณ  7  กิโลเมตร  ภายในถ้ำมีลักษณะคล้ายห้องโถงมีปล่องทะลุด้านบน  ผนังถ้ำมีพระปรมาภิไธยย่อ  จ.ป.ร. หน้าถ้ำมีเจดีย์ซึ่งรัชกาลที่  5  ทรงโปรดเกล้าฯให้สร้างขึ้นเมื่อครั้งเสด็จประพาสเมืองหลังสวน  บริเวณถ้ำจัดสร้างเป็นสวนสมเด็จพระศรีนครินทร์ชุมพร

    ถ้ำเขาเกรียบ  ห่างจากอำเภอหลังสวน  10  กิโลเมตร  ภายในถ้ำมีหินงอกหินย้อยสวยงามมาก   นอกจากนี้ยังมีถ้ำมีน่าสนใจอื่นๆ  อีกในเขตอำเภอเมือง  ได้แก ถ้ำสุวรรณ  ถ้ำไกรลาส  ถ้ำเขาขุนกระทิง  ถ้ำแก้วโครำ  และในเขตอำเภอท่าแซะ  ได้แก่  ถ้ำรับร่อ  (จากแยกท่าแซะไปตามทาง  3181  ประมาณ  5  กิโลเมตร)    

เทศกาล - งานประเพณี

งานวันผลไม้หลังสวน    จัดขึ้นประมาณเดือนสิงหาคม  มีการประกวดผลไม้ และผลิตภัณฑ์แปรรูปจากผลไม้ ฯลฯ

งานประเพณีแห่พระแข่งเรืออำเภอหลังสวน    จัดขึ้นในวันแรม 1 ค่ำ เดือน 11  ประมาณเดือนตุลาคมของทุกปี  มีการแห่พระ และแข่งเรือยาว

งานเทิดพระเกียรติกรมหลวงชุมพรเขตรอุดมศักดิ์    จัดขึ้นระหว่างวันที่ 19 - 25 ธันวาคมของทุกปี  ณ บริเวณสนามกีฬากลาง จังหวัดชุมพร

งานโลกทะเลชุมพร    จัดขึ้นในระหว่างกลางเดือนมีนาคมถึงต้นเดือนเมษายนของทุกปี  ที่บริเวณหาดทรายรี  เพื่อส่งเสริมการท่องเที่ยวของจังหวัด

สถานที่พัก

 (รหัสทางไกล 077) 

(ป = ปรับอากาศ   พ = พัดลม) 

 อำเภอเมือง  

   โรงแรมจันทร์สมชุมพร    188/55 - 56 ถนนศาลาแดง  โทร. (077) 502-502, 502-504-11  โทรสาร (077)  502-503  จำนวนห้องพัก  108  ห้อง  ราคา  824 - 2,825  บาท (ป)

   โรงแรมภราดรอินน์    180/12  ถนนศาลาแดง  โทร. (077)  501-615-6, 511-500  โทรสาร (077) 501-112  จำนวนห้องพัก  114  ห้อง  ราคา  412-1,235  บาท (ป)

   โรงแรมท่าตะเภา    66/1  ถนนท่าตะเภา  โทร. (077) 511-479,  511-953, 511-748  โทรสาร (077) 502-479  จำนวนห้องพัก  85  ห้อง  ราคา  270-700 บาท (ป)

   บ้านพักพรสวรรค์  บริเวณหาดทรายรี  โทร. (077)  521-521-6  โทรสาร (077) 521-529  จำนวนห้องพัก  60  ห้อง  ราคา  700-1,200 บาท (ป,พ)

   ทรายรีลอจ์ด  บริเวณหาดทายรี  โทร. (077) 502-023  จำนวนห้องพัก  20  ห้อง  ราคา 600-1,500 บาท (ป)

   มิกซ์เกสเฮ้าส์   อยู่ห่างจากตัวเมืองไปตามถนนสายชุมพร - ปากน้ำ ประมาณ  1  กิโลเมตร&nnbsp; โทร. (077) 502-291 จำนวนห้องพัก  14  ห้อง  ราคา  300 บาท   

อำเภอปะทิว

   ชุมพรคาบาน่ารีสอร์ท  บริเวณหาดทุ่งวัดแล่น  โทร.(077) 501-990 โทรสาร (077) 504-442  จำนวนห้องพัก  35 ห้อง  ราคา 500-800 บาท (ป)

   ชวนฝันรีสอร์ท  บริเวณหาดทุ่งวัวแล่น  โทร.  โทร. (01) 7250049  จำนวนห้องพัก  12  พัก  ราคา 578-1,050 บาท (ป)

   วิวรีสอร์ท    บริเวณหาดทุ่งวัวแล่น  ตำบลสะพลี  จำนวนห้องพัก  10  ห้อง  ราคา 300 บาท (พ)

อำเภอหลังสวน

   เก้าสิบเก้าเบย์รีสอร์ท     ตำบลปากน้ำหลังสวน  โทร.  (077) 551-133  จำนวนห้องพัก  22 ห้อง  ราคา 120-550  บาท  (พ,ป)

   โรงแรมธวัช   ถนนเขาเงิน  โทร. (077)  541-569, 541-046  จำนวนห้องพัก  124  ห้อง  ราคา 180-370 บาท (ป,พ)

อำเภอทุ่งตะโก

   ชุมพร  ซันนี่บีช รีสอร์ท  ริมหาดอรุโณทัย  ปากน้ำนะโก  กรุงเทพฯ  ติดต่อ  โทร. 281-1234,  281-9734  ชุมพร  ติดต่อ  โทร.(077)  541-895  จำนวนห้องพัก  22  หลัง  ราคา  450-850  บาท (ป)

การเดินทาง

ทางรถยนต์   จากกรุงเทพฯ ใช้เส้นทางพุทธมณฑล  นครปฐม -  เพชรบุรี  หรือเส้นทางสายธนบุรี - ปากท่อ  (หมายเลข  35)  แล้วแยกที่อำเภอปากท่อ  เข้าทางหลวงแผ่นดินหมายเลข  4  (ถนนเพชรเกษม)  ผ่านจังหวัดเพชรบุรี  ประขวบรีรีขันธ์  จนถึงสี่แยกปฐมพร  จากนั้นแยกซ้ายเข้าตัวเมืองชุมพรตามทางหลวงหมายเลข  4001  อีกประมาณ  8  กิโลเมตร