ชัยนาทแปลตามศัพท์มีความหมายว่า  ชัยชนะที่มีเสียงบันลือ  เป็นเมืองโบราณเมืองหนึ่ง ตัวเมืองเดิมอยู่บริเวณฝั่งขวาแม่น้ำเจ้าพระยาที่ปากคลองแพรกศรีราชา  ใต้ปากน้ำเก่า  สันนิษฐานว่าคงจะสร้างขึ้นในสมัยพญาเลอไทครองกรุงสุโขทัย  ระหว่าง พ.ศ. 1860-1879  เมือง ๆ นี้ จึงได้ชื่อว่าเมืองแพรก  หรือเมืองสรรค์  มีฐานะเป็นเมืองหน้าด่านทางใต้  เมื่อกรุงสุโขทัยเสื่อมอำนาจลง  เมืองแพรกได้กลายเป็นเมืองหน้าด่านทางตอนเหนือของกรุงศรีอยุธยา  ต่อมาได้เกิดชุมชนใหม่ไม่ไกลจากเมืองสรรค์  มีเจ้าสามพระยาเป็นผู้ครองเมือง  ซึ่งต่อมาได้ขึ้นครองกรุงศรีอยุธยา  ทรงพระนามว่า  สมเด็จพระบรมราชาธิราชที่ 2  เมืองที่เกิดขึ้นใหม่นี้เป็นเมืองใหญ่  มีชื่อว่า ชัยนาท  ในสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว  ได้ย้ายตัวเมืองจากบริเวณแหลมยางมาตั้งตรงฝั่งซ้ายแม่น้ำเจ้าพระยา  ส่วนเมืองสรรค์นั้นเสื่อมลงเรื่อยๆ เพราะผู้คนอพยพมาอยู่ที่ชัยนาทเป็นส่วนใหญ่  ในที่สุดก็กลายเป็นเพียงอำเภอหนึ่งของชัยนาทเท่านั้น  ชัยนาทเป็นเมืองยุทธศาสตร์ที่สำคัญ  เคยใช้เป็นที่ตั้งทัพรับศึกพม่าหลายครั้ง  และมีชัยทุกครั้งไป  จึงเป็นที่มาของชื่อ  เมืองชัยนาทแห่งนี้

           ชัยนาท  มีเนื้อที่ประมาณ 2,469.74  ตารางกิโลเมตร  แบ่งการปกครองออกเป็น 6 อำเภอ และ 1 กิ่งอำเภอ  คือ  อำเภอเมือง  อำเภอหันคา  อำเภอมโนรมย์  อำเภอสรรคบุรี  อำเภอสรรพยา  อำเภอวัดสิงห์  และกิ่งอำเภอหนองมะโมง

สถานที่ท่องเที่ยว

เขตอำเภอเมือง

   วัดธรรมามูลวรวิหาร    เป็นวัดคู่บ้านคู่เมืองชัยนาทมาตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยา  ตั้งอยู่บนไหล่เขาธรรมามูล  ริมฝั่งแม่น้ำเจ้าพระยา  ทางทิศตะวันออก  ตำบลธรรมามูล  อำเภอเมืองชัยนาท  ห่างจากจังหวัดไปทางทิศเหนือประมาณ 8 กิโลเมตร 

   พิพิธภัณฑ์สถานแห่งชาติชัยนาทมุนี    ตั้งอยู่ในบริเวณวัดพระบรมธาตุวรวิหาร  ในเนื้อที่ 3 ไร่  อาคารเป็นอาคารทรงไทยประยุกต์ 2 ชั้น  ชั้นบนจัดแสดงพระพิมพ์สมัยต่าง ๆ  ตั้งแต่สมัยทวาราวดีถึงสมัยรัตนโกสินทร์  ชั้นล่างจัดแสดงพระพุทธรูปสังคโลก  เครื่องมือเครื่องใช้  เครื่องประดับ ฯลฯ  ตั้งแต่สมัยทวาราวดีถึงสมัยรัตนโกสินทร์  ศิลปโบราณวัตถุที่จัดแสดงส่วนใหญ่ได้รับมอบจากท่านเจ้าคุณพระชัยนาทมุนี  (นวม)  สุทตฺโต  อดีตเจ้าคณะจังหวัดชัยนาท  ซึ่งเป็นผู้รวบรวมเก็บรักษาและได้มอบให้กรมศิลปากร  ในภายหลังกรมศิลปากรจึงตั้งชื่อพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติชัยนาทมุนี  เปิดให้ชมตั้งแต่วันพุธถึงวันอาทิตย์  ตั้งแต่ 9.00-12.00 น.  และ 13.00-16.00 น.  ค่าธรรมเนียมเข้าชมชาวไทย 5 บาท  ชาวต่างประเทศ 10 บาท  มีเจ้าหน้าที่บรรยายนำชมแก่นักเรียน  นิสิต  นักศึกษาที่เข้าชมเป็นหมู่คณะ  สอบถามรายละเอียดเพิ่มเติมติดต่อพิพิธภัณฑ์สถานแห่งชาติชัยนาทมุนี  อ.เมือง  จ.ชัยนาท  17000  โทร. (056) 411467

   สวนนกชัยนาท    เป็นสถานที่ท่องเที่ยวที่สำคัญของจังหวัดชัยนาท  เริ่มสร้างเมื่อ พ.ศ. 2526 ตั้งอยู่บริเวณเชิงเขาพลอง  หมู่ที่ 4  ตำบลเขาท่าพระ  อำเภอเมืองชัยนาท  ตั้งอยู่ริมถนนพหลโยธินก่อนถึงตัวเมือง 4 กิโลเมตร  ช่วงชัยนาท-ตาคลี  ระยะทางห่างจากสี่แยกถนนสายเอเชียประมาณ 6 กิโลเมตร  พื้นที่สวนนกมีขนาดใหญ่ในเนื้อที่ 75 ไร่  มีกรงนกปล่อยนกชนิดต่าง ๆ อาศัยอยู่ตามธรรมชาติ  ภายนอกกรงนกยังประกอบด้วยกรงขนาดกลาง  ขนาดเล็ก  สวนหย่อม  สวนงู  สวนกระต่าย  ศาลากลางน้ำ  อาคารจำหน่ายสินค้าของที่ระลึก และขณะนี้ภายในบริเวณสวนนกกำลังจะจัดสร้างพิพิธภัณฑ์ปลาน้ำจืด  มีพันธุ์ปลาลุ่มน้ำเจ้าพระยา  96 ชนิด  (คาดว่าจะเสร็จปลายเดือนพฤศจิกายน 2539)

เขตอำเภอสรรพยา

   เขื่อนเจ้าพระยา    เป็นเขื่อนขนาดใหญ่สร้างเป็นแห่งแรกของประเทศ  ตั้งอยู่ที่บริเวณคุ้งบางกระเบียน  หมู่ที่ 3  ตำบลบางหลวง  อำเภอสรรพยา  ห่างจากตัวเมืองชัยนาท  ประมาณ 13 กิโลเมตร  ลักษณะของเขื่อนมีความยาว 237.50 เมตร  สูง 14 เมตร  เขื่อนมีช่องระบาย 16 ช่อง  มีประตูเรือติดกับเขื่อนด้านขวากว้าง 14 เมตร  ให้เรือขนาดใหญ่ผ่านเข้าออกได้  บริเวณเขื่อนมีความสวยงามตามธรรมชาติ  โดยเฉพาะอย่างยิ่งในเดือนกุมภาพันธ์  ซึ่งเป็นช่วงฤดูร้อนของทุก ๆ ปี  จะมีฝูงนกเป็ดน้ำเป็นจำนวนหมื่น ๆ ตัว  อาศัยหากินอยู่ในแม่น้ำบริเวณเหนือเขื่อน 

   วัดกรุณา    เป็นวัดที่อยู่ใกล้เขื่อนเจ้าพระยา  ประดิษฐานพระพุทธรูปศักดิ์สิทธิ์ที่ชาวชัยนาทเคารพนับถือมากคือ  พระพุทธมหาศิลา  หรือหลวงพ่อหินใหญ่  เป็นพระพุทธรูปศิลาทรายขนาดใหญ่ที่สุดของจังหวัดชัยนาท

   เขาสรรพยา    เป็นภูเขาที่มีตำนานเกี่ยวกับเรื่องรามเกียรติ์  อยู่ที่อำเภอสรรพยา  ห่างจากตัวอำเภอราว 4 กิโลเมตร  จากถนนสิงห์บุรี-ชัยนาท  จะมีทางแยกเข้าไปยังเขาสรรพยาที่บริเวณไหล่เขา  มีวัดเขาสรรพยาบูรณารามตั้งเมื่อถึงเทศกาลเข้าพรรษา  จะมีพระจากที่ต่าง ๆ มาจำพรรษากันมาก  บนเขามีรูปแกะสลักเป็นรูปหนุมาน  ในฤดูเข้าพรรษาทุกวันพระ  จะมีประชาชนไปเที่ยวงานที่เขาสรรพยาเป็นประจำ

เขตอำเภอสรรคบุรี

   วัดมหาธาตุ  หรือวัดหัวเมือง    เป็นวัดเก่าแก่โบราณคู่เมืองแพรกหรือเมืองสรรค์  ตั้งอยู่หมู่ที่ 8  ตำบลแพรกศรีราชา  อำเภอสรรคบุรี  อยู่ห่างจากตัวเมืองชัยนาทประมาณ 20 กิโลเมตร  จากอำเภอเมืองชัยนาทใช้เส้นทางหลวงหมายเลข 340 ถึงทางแยกเข้าอำเภอสรรคบุรี  วัดจะอยู่หน้าที่ว่าการอำเภอ  เมื่อ พ.ศ. 2444 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว  ได้เสด็จประพาสและทรงมีลายพระหัตถ์บันทึกไว้  มีโบราณสถานที่น่าสนใจและมีความสำคัญทางประวัติศาสตร์  ได้แก่  พระปรางค์กลีบมะเฟือง  (พูมะเฟือง)  สร้างด้วยอิฐถือปูน 3 องค์  องค์พระธาตุมีลักษณะคล้ายกลีบมะเฟืองตั้งอยู่บนฐานสี่เหลี่ยม  (ฐานเขียง)  เป็นศิลปสมัยลพบุรี  กรมศิลปากรได้บูรณะปฏิสังขรณ์เมื่อปี พ.ศ. 2526  นอกจากนั้นยังมีพระพุทธรูปซึ่งแบ่งเป็น 2 แบบ คือ  ศิลปะแบบลพบุรี  และแบบอยุธยาตอนต้น

   สวนลิง    อยู่ในบริเวณวัดธรรมิกาวาส  (วัดค้างคาว)  หมู่ที่ 5  ตำบลโพงาม  สภาพเป็นป่ายางสูงสลับซับซ้อน  มีฝูงลิงอาศัยอยู่เป็นจำนวนมาก  นอกจากนี้บริเวณหน้าวัดธรรมิกาวาสยังมีแม่น้ำน้อยไหลผ่านทำให้บรรยากาศร่มรื่นและสวยงาม  และยังมีรูปหล่อของหลวงพ่อเฒ่าซึ่งเป็นพระพุทธรูปที่ชาวบ้านเคารพนับถือ  มีประชาชนเดินทางไปกราบไหว้เป็นประจำ  สวนลิงนี้อยู่ห่างจากตัวเมืองชัยนาท 38 กิโลเมตร  บนถนนสายสิงห์บุรี-ชัยนาท  จะมีทางแยกเข้าวัดธรรมิกาวาสประมาณ 500 เมตร

เขตอำเภอหันคา

   วัดเขาสารพัดดีศรีเจริญธรรม    ตั้งอยู่ที่ตำบลบ้านเชี่ยน  อำเภอหันคา  ห่างจากตัวเมืองชัยนาท  48 กิโลเมตร  สันนิษฐานว่าเป็นวัดโบราณมาตั้งแต่สมัยลพบุรี  แต่ต่อมาตกอยู่ในสภาพร้างได้รับการบูรณะปฏิสังขรณ์ใหม่  เมื่อประมาณ 2510  เป็นต้นมา  บนยอดเขาของวัดยังคงปรากฏซากการสร้างโบสถ์และรอยพระพุทธบาทขนาดใหญ่ปรากฏอยู่  วัดแห่งนี้มีชื่อเสียงทางด้านวิปัสสนากัมมัฏฐาน  และมีการสร้างรั้วคอนกรีตรอบบริเวณเขตพื้นที่ของวัดยาวประมาณ 5,000 เมตร  หากยืนอยู่บนยอดเขาแห่งนี้จะเห็นทัศนียภาพธรรมชาติที่สวยงาม  ทุกปีช่วงหลังออกพรรษาจะมีงานประเพณีตักบาตรเทโว

เขตอำเภอมโนรมย์

   เมืองอู่ตะเภา    ตั้งอยู่ในท้องที่หมู่ที่ 5  ตำบลอู่ตะเภา  อำเภอมโนรมย์  จากสี่แยกถนนสายเอเชียประมาณ 5 กิโลเมตร  ระหว่างกิโลเมตรที่ 188 เลี้ยวซ้ายไปอีก 500 เมตร  เป็นเมืองโบราณสมัยทวาราวดี  ผังเมืองเป็นรูปสี่เหลี่ยมมุมบน  มีเนื้อที่ 295 ไร่ 

เขตอำเภอวัดสิงห์

   ฟาร์มจระเข้วสันต์    ตั้งอยู่ที่อำเภอวัดสิงห์  ห่างจากอำเภอเมืองชัยนาทมาตามถนนสายชัยนาท-วัดสิงห์  ประมาณ 20 กิโลเมตร  ตั้งอยู่ทางขวามือ  ที่ฟาร์มนี้มีสัตว์หลายชนิด  นอกจากจะมีจระเข้แล้ว ยังมีเสือ  นกชนิดต่าง ๆ ปลาช่อนอะเมซอน  ซึ่งมีผู้เข้ามาเยี่ยมชมเป็นประจำ

เทศกาล - งานประเพณี

   งานมหกรรมหุ่นฟางนก    เป็นการนำฟางข้าวที่ไม่ได้ใช้ทำประโยชน์  มาประดิษฐ์เป็นรูปนกขนาดใหญ่  หลายชนิด  โดยนกแต่ละชนิดนำมาติดตั้งบนรถแต่ละคัน  ซึ่งตกแต่งไว้อย่างสวยงามเป็นรูปขบวน  หลักจากการประกวดหุ่นฟางนกทั้งหมด  จะนำมาตั้งแสดงที่บริเวณสนามหน้าศาลากลางจังหวัดกำหนดจัดงานประมาณ  ต้นเดือนกุมภาพันธ์ของทุกปี  นอกจากนี้ ในบริเวณงานจะมีการออกร้านจำหน่ายสินค้าพื้นเมือง  และผลิตผลทางการเกษตร

   งานส้มโอชัยนาท    ชัยนาทเป็นจังหวัดที่สามารถปลูกส้มโอทุกพันธุ์ได้ผลดี  ส้มโอสายพันธุ์ที่มีชื่อเสียงของจังหวัดชัยนาทคือ  ส้มโอพันธุ์ขาวแตงกวา  ซึ่งมีลักษณะพิเศษดังนี้คือ  ผลกลม  ผิวเรียบ  เปลือกบาง  รสหวานกรอบอมเปรี้ยวนิดๆ  ไม่มีรสขม  ปัจจุบันจังหวัดเร่งส่งเสริมให้เกษตรกรชาวสวนปลูกกันเป็นอาชีพและจัดงานส้มโอชัยนาทเป็นประจำทุกปี  ช่วงระหว่างปลายเดือนสิงหาคม  หรือต้นเดือนกันยายนที่บริเวณหน้าศาลากลางจังหวัดชัยนาท  มีกิจกรรมที่น่าสนใจคือการประกวดส้มโอ  การจัดนิทรรศการให้ความรู้จากหน่วยงานทางราชการ  การออกร้านจำหน่ายกิ่งพันธุ์และผลส้มโอของเกษตรกรชาวชัยนาท

สถานที่พัก

  (รหัสทางไกล  056)

อำเภอเมือง

   โรงแรมชัยนาทอินน์    294  หมู่ 4  ถ.ชัยนาท-สุพรรณบุรี  ต.บ้านกล้วย    โทร. 412451 จำนวน 30 ห้อง  ราคา 350-500 บาท

   โรงแรมนำชัย    63/22  ถ.คงธรรม  โทร. 411724-5  โทรสาร 411494  จำนวน 80 ห้อง  ราคา 160-650 บาท

   โรงแรมมนตรี    309/30  ถ.พหลโยธิน  โทร. 411523-4, 420686-7  โทรสาร 411296  จำนวน 59 ห้อง  ราคา 220-550 บาท

   โรงแรมสุขจิต    309/3-8  ถ.วงษ์โต  โทร. 411009, 411080  โทรสาร 411080  จำนวน 60 ห้อง ราคา 220-400 บาท

อำเภอวัดสิงห์

   โรงแรมณัฐ ไชยยงค์   60  หมู่ 11  ถ.วัดสิงห์-ดอนตลาด  ต.มะขามเฒ่า โทร. 461009  จำนวน 14 ห้อง  ราคา 180-280 บาท

การเดินทาง

การเดินทางโดยรถยนต์ 

       ชัยนาทอยู่ห่างจากกรุงเทพฯ  ประมาณ 194 กิโลเมตร  โดยเดินทางไปตามทางหลวงหมายเลข 1  ประมาณกิโลเมตรที่ 50 มีทางแยกเข้าสู่ทางหลวงหมายเลข 32  ผ่าน  อ่างทอง  สิงห์บุรี  ประมาณกิโลเมตรที่ 183  มีทางแยกซ้ายมือเข้าสู่ทางหลวงหมายเลข 1  ไปชัยนาทอีก 10 กิโลเมตร