|
|
|
สถานที่ประดิษฐาน พระอุโบสถ วัดคฤหบดี บางยี่ขัน กรุงเทพมหานคร |
|
พุทธลักษณะ ศิลปะเชียงแสน ปางมารวิชัย ขัดสมาธิราบ ขนาดหน้าตักกว้าง ๑๘ นิ้ว วัสดุ ทองคำ |
|
วัดคฤหบดี วัดขนาดใหญ่ที่ซ้อนตัวอยู่ในสวนเดิมแถบบางยี่ขัน เป็นวัดที่สร้างขึ้นโดย พระยาราชมนตรีบริรักษ์(ภู่) ข้าราชการกรมพระคลังมหาสมบัติในรัชการที่ ๓ ซึ่งยกที่ดินอันเป็นนิวาสถาน เดิมของตนสร้างขึ้นและได้รับพระราชทานนาม วัดอันมีความหมายว่าวัดผู้มีฐานะอันร่ำรวย ซึ่งคงเป็นจริงดังนั้น เพราะท่านผู้นี้เป็นผู้ใกล้ชิด และมีส่วนสำคัญในพระราชกรณียกิจด้านการค้าสำเภาของพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าฯ เหตุที่พระยาราชมนตรีอุทิศบ้านสร้างวัดก็เพราะได้รับพระราชทาน บ้านหลวงให้อยู่ในบริเวณใกล้พระราชวัง เมื่อสร้างวัดคฤหบดีแล้ว ท่านได้รับพระราชทานพระพุทธรูปทองคำล่ำค้าองค์หนึ่งให้ ประดิษฐานให้เป็นพระประธานในอุโบสถ พระพุทธรูปองค์นี้คือ พระแซกคำ (หรือบางแห่งเขียนพระแทรกคำ) พระพุทธรูปไม่ใหญ่โตนักแต่มีค่าควรเมือง พระแซกคำเป็นพระพุทธรูปเก่าแก่เป็นที่เคารพบูชาองค์นี้ว่า "เสด็จมาโดยอากาศ" ในรัชการพระเจ้าโพธิสารแห่งล้านช้าง และเป็นพระพุทธรูปที่ประวัติเกี่ยวข้องกับพระแก้วมรกตมาตลอด เมื่อพระเจ้าไชยเชษฐาธิราชอัญเชิญ พระแก้วมรกตมาจากนครเชียงใหญ่ กลับไปยังล้านช้าง ซึ่งตรงกับช่วงกลางสมัยกรุงศรีอยุธยา ก็ทรงประดิษฐานพระแก้วมรกตไว้คู่กับพระแซกคำองค์นี้ ต่อมาเมื่อทรงย้ายพระราชธานีจากหลวงพระบางลงมายังเวียงจันทน์ ก็โปรดให้เชิญพระแก้วมรกต พระบางและพระแซกคำ ลงไปประดิษฐาน ณ ราชธานีใหม่ด้วย พระแซกคำจึงนับเป็นพระพุทธรูปที่สำคัญองค์หนึ่งยิ่ง ในรัชการที่ ๓ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ เจ้าพระยาบดินทรเดชา (สิงห์ สิงหเสนี) ไปทำศึกเวียงจันทน์ ได้อัญเชิญพระแซกคำกลับมาถวายสมเด็จพระนั่งเกล้าพระเจ็าอู่ยหัว โปรดฯ ให้ประดิษฐานไว้ที่ฐานชุกชีที่วัดอรุณราชวรารามซึ่งเคยประดิษฐานพระแก้วมรกต เมื่อครั่งกรุงธนบรีนัยว่าเพราะพุทธลักษณะคล้ายกันมาก ผิดตรงที่พระแซกคำเป็นพระพุทธรูปที่สร้างด้วยทองลูกบวช ซึ่งใช้วิธีหล่อ มิใช่แกะสลักเช่นพระแก้วมรกตจึงทำให้ลวดลายคมชัดยิ่งกว่า ต่อมาพระยาราชมนตรี(ภู่) ต้นสกุลภมรมนตรี ซึ่งเป็นข้าราชบริพารเก่าแก่มาตั้งแต่ครั้งยังทรงกรมสร้างวัดคฤหบดีขึ้นน้อมถวายเป็นราชอารามหลวง พระบาทพระนั่งเกล้าฯ จึงได้พระราชทานพระแซกคำไว้เป็นพระประธานในพระอุโบสถดังกล่าว พระแซกคำเป็นพระพุทธรูปที่นับถือกันว่ามีความศักดิ์สิทธิ์มากองค์ ผู้ใดมีความทุกร้อนก็มักไปกราบไหว้บนบาน ของที่นิยมถวาย ได้แก่ ข้าวเหนียว ลาบเนื้อ ปลาร้า ไข่เป็ด ๑๐๐ ฟอง พวงมาลัยและทองคำเปลว ส่วนมหรสพที่ถวายมักเป็นละครชาตรี หมอลำ หรือแอ่วลาว |
